Laatste kunstje afgeschreven politicus

Als er iets is waar Willem Asman een hekel aan heeft, is het vrijblijvendheid en voorspelbaarheid. Het bewijs: drie erudiete boeken in drie verschillende genres. Stuk voor stuk intelligente boeken voor fijnproevers. Na zijn avontuurlijke debuutroman De Cassandra Paradox, verbaasde hij thrillerminnend Nederland met de historische thriller Britannica, om nu opnieuw te verrassen met Wondermans eindsspel, een prachtige politieke thriller.
In Wondermans eindspel roept de vermoeide Kofi Annan de hulp in van Jaap Vos, Speciaal Afgezant van de Verenigde Naties. Annan verzoekt Jaap naar Afrika af te reizen in een ultieme poging om een einde te maken aan de slachtpartijen en gruwelijke bloedbaden die het gevolg zijn van de strijd tussen het rebellenleger en de troepen van de zittende president Alexandre. Jaap Vos krijgt zeven dagen voor de klus, die algemeen beschouwd wordt als gekkenwerk. Maar Jaap Vos, die vijftien jaar eerder vrede wist te bewerkstelligen en daaraan de eretitel Wonderman overhield, hoopt zijn kunsttukje van weleer te herhalen. Zijn taak lijkt hopeloos. De stad van de president is omsingeld, de UN-troepen en alle hulporganisaties verlaten als ratten het zinkende schip. Vos en een handvol medewerkers proberent in eerste instantie de leiders van de strijdende partijen aan tafel te krijgen, maar Wonderman Vos is de regie volledig kwijt en is een speelbal in handen van onwillige en corrupte partijen die allen strijden voor hun eigen belang.
Wondermans eindspel is geen thriller in de klassieke zin van het woord, maar is een even schrijnend als spannend verhaal over een politicus in zijn nadagen die zijn laatste kunstje tot een eclatant succes wil maken. Vrede brengen in het verscheurde Afrka waar genocide, miljoenen vluchtelingen, kindsoldaten die elkaar afmaken en corrupte leiders die hun idealen hebben verkwanseld, het beeld bepalen.
Het verhaal wordt rechttoe rechtaan verteld. Zeven dagen zijn er te gaan. Vos heeft zeven dagen om verdere bloedvergieten te voorkomen en, net als lang geleden tijdens zijn gloriedagen, vrede te bewerkstelligen. Maar voor vrede zijn onderhandelingen nodig. En voor onderhandelingen zijn leiders nodig die met elkaar aan tafel willen gaan zitten. Dat laatste is het grote probleem. Wanhopig probeert Jaap de leiders te bereiken. Doorzetter Vos zet alles op alles, maar hij lijkt als de kapitein op de Titanic. Het schip zinkt en Jaap dreigt roemloos ten onder te gaan.
Wondermans eindspel is een intens en intelligent geschreven thriller. Asman toont zich een groot kenner van de politieke mechanismen, met een fabuleus inzicht in machtsverhoudingen, groepsprocessen, onderhandelingstechnieken en psychologische oorlogsvoering. Zijn beschrijving van de hoofdrolspeler Jaap Vos, een man die tegen windmolens lijkt te vechten, een man met ouderwetse idealen en lijfspreuken, maar ook een man die niet van opgeven wil weten, is magistraal. De lezer wordt meegezogen in een spiraal van machteloosheid, waarbij de bewondering voor het doorzettingsvermogen van Vos afgewisseld wordt door bijna fysieke afkeer tegen zijn bijna egoïstisch onbaatzuchtige strijd tegen de bierkaai. Doorzetters worden weliswaar altijd voor gek versleten, maar het doorzetten van Vos overschrijdt op bijna karikaturale wijze alle grenzen. Maar daar zit ook de spanning. Slaagt die mallotige doorzetter a la Jan Pronk nu wel of niet. Wondermans eindspel doet wat dat betreft denken aan de prachtige boeken van Graham Greene, John Le Carré en Robert Harris, met name daar waar de hoofdpersonen gemangeld en vermorzeld dreigen te worden door machten en mechanismen die duizenden malen groter zijn dan zij.
Asman is een rasverteller die in veel van zijn zinnen overtuigingen en statements verwerkt.
Hij schrijft uitermate beeldend en invoelend, met een taalgebruik dat tot in de puntjes verzorgd is. Zijn dialogen zijn loepzuiver. Het verhaal raast voort, zonder afleidende nevenverhaallijnen, maar met een grote diepgang. In Wondermans eindspel wordt de wonderlijke, maar ook beperkte, kracht van diplomatie beschreven, de machteloosheid van hulporganisaties en de blinddoek die het Westen zichzelf heeft omgeknoopt, daar waar het Afrika betreft. Wat dat betreft is Wondermans eindspel een aanklacht in optima forma. Een uitermate knap geschreven boek dat verontwaardiging oproept en tot nadenken stemt. Dit is een boek op hoog niveau, een boek van internationale allure. Asman behoort tot de absolute top.