Invoelend en soms aangrijpend relaas over onterechte opsluiting

Op 23 juli 2014 werd de Brabander Johan van Laarhoven zonder daar zelf maar iets voor te hoeven doen wereldnieuws. De voormalige coffeeshopeigenaar en oprichter van het coffeeshopketen The Grass Company werd toen samen met zijn vrouw Tukta in zijn villa in Thailand, waar hij sinds 2008 woont, gearresteerd op verdenking van witwassen en drugs- en vrouwenhandel. Hoewel hij geheel onschuldig is, wordt hij door een Thaise rechtbank veroordeeld tot honderddrie jaar gevangenisstraf en komt daardoor terecht in Klong Prem, een van de beruchtste gevangenissen van het land en van heel Azië. In De hel van Bangkok, begin januari 2025 uitgebracht en door Tijn Elferink en Robbert Blokland opgetekend, doet hij uit de doeken hoe hij de verschrikkelijke en mensonwaardige omstandigheden in gevangenschap heeft doorstaan.

Voordat de auteurs tot de essentie van Van Laarhovens uitgebreide verhaal komen, geven ze in een korte proloog eerst wat summiere informatie over hoe hij als vijftienjarige jongen was en wat de Amerikaanse band The Doors voor hem destijds heeft betekend. Dit is onder andere bedoeld om de lezer te laten weten hoe hij toen in elkaar stak en wat zijn ambities waren. Gedurende het relaas wordt zo nu en dan iets meer over de Brabander verteld, waaronder diens ondernemingsgeest en het opzetten van het lucratieve coffeeshopketen. Uit alles blijkt dat hij dit altijd op een eerlijke, doorzichtige en legale manier heeft willen doen en ook gedaan heeft. Er was echter één discrepantie: de ondoorzichtige en tegenstrijdige Nederlandse wetgeving rondom het verhandelen en inkopen van cannabis. Het gat in de regelgeving is voor de oud-ondernemer uiteindelijk zijn noodlot geworden.

Het verhaal dat Van Laarhoven met dit boek wil vertellen, is niet alleen bedoeld om te laten zien welke ontberingen hij in Thaise gevangenschap heeft moeten ondergaan, maar eveneens om aan te tonen dat de overheid, met name het Openbaar Ministerie en enkele politiefunctionarissen, moedwillig hebben gelogen en bedrogen. Met onderbouwde voorbeelden laten de auteurs zien dat Johan altijd in zijn recht heeft gestaan, zijn cannabisimperium voortdurend eerlijk en doorzichtig heeft bestierd en daarmee nooit een misstap heeft begaan. Het onrecht dat hem en Tukta is aangedaan, kan door de lezer worden gevoeld, mede aangewakkerd door de oprechte en openhartige wijze waarop alles wordt verteld.

De omstandigheden in Klong Prem, maar ook die in Remand (het huis van bewaring waar het echtpaar tot hun rechtszaak opgesloten zit) worden uitstekend in beeld gebracht en de verschrikkelijke, erbarmelijke en mensonwaardige situatie in deze gevangenissen kun je als het ware op je netvlies zien. Ondanks de uitzichtloze stand van zaken en onzekerheden blijft Johan de moed er vaak inhouden, hoewel hij er ook eerlijk voor uitkomt dat hij de hoop weleens verliest en sombere gedachten heeft. Volkomen begrijpelijk, want het is niet niets wat hij en Tukta moeten trotseren. Regelmatig schiet het door je hoofd wat je zelf in vergelijkbare omstandigheden zou doen.

Elferink en Blokland hebben de persoonlijke ervaringen van Johan van Laarhoven op een heldere, invoelende, begrijpelijke, respectvolle en soms aangrijpende manier verwoord. Het drietal blijft bij de feiten en waar nodig worden namen genoemd. De bijzonder dubieuze rol die sommigen in deze trieste affaire hebben gespeeld, komt goed naar voren. Hierdoor kun je sterk gaan twijfelen of het Nederlandse rechtsstelsel wel zo goed en vertrouwenwekkend is als het lijkt. Misleiding, oneerlijkheid en corruptie hebben er in ieder geval voor gezorgd dat Van Laarhoven zijn vertrouwen in de rechtsstaat volledig is kwijtgeraakt, hetgeen op basis van zijn verhaal volstrekt plausibel is. De hel van Bangkok kan derhalve gezien worden als een eyeopener, maar ook als waarschuwing.