Zware horde om te nemen

Nadat de op de Molukken geboren Nukila Amal enkele jaren in het toerisme heeft gewerkt, begon ze in 1997 met het schrijven van haar eerste boek. De reden hiervan waren de gebeurtenissen die rond die periode op de eilandengroep plaatsvonden. Het duurde echter nog drie jaar voor ze haar manuscript ter publicatie naar een uitgever stuurde. Weer drie jaar later debuteerde ze met de lovend ontvangen roman Maia’s nachtlied, waarin ze uiting gaf aan haar angst, onzekerheid en bezorgdheid over de situatie op diverse Molukse eilanden.

Maya is een jonge en succesvolle vrouw, heeft een goede baan in Jakarta en treedt binnenkort in het huwelijk. Als ze ’s nachts begint te dromen duikt iedere keer dezelfde vrouw op: Maia. Zij maakt verschillende reizen op draak Kolibrie en samen vliegen ze over bekende steden en plekken, waaronder haar ouderlijk huis. Maya realiseert zich dat het perfecte leven niet bestaat en daarom neemt ze ontslag en verbreekt haar verloving. Vanaf dan schrijft ze haar dromen op, maar als haar evenbeeld Maia ook met schrijven begint, is de scheidslijn tussen werkelijkheid en fictie niet meer te herkennen.

In de Nederlandstalige uitvoering van de roman wordt het begrip magisch realisme niet genoemd, maar de Engelstalige uitgave heeft dit predicaat in ieder geval wel gekregen. Hier is in feite geen woord van gelogen, want het verhaal verbindt werkelijkheid en fictie met elkaar, en het wordt tevens door elkaar heen gebruikt. De lezer vraagt zich op veel momenten af of een situatie zich nu in het leven van Maya afspeelt of toch in haar droom, waarin alter ego Maia telkens tevoorschijn komt. Hierdoor ontstaat erg veel onduidelijkheid, bevat de plot in feite geen vloeiende verhaallijn(en) en is het zo goed als onmogelijk om je een voorstelling van de diverse gebeurtenissen te kunnen maken. Alles komt bijzonder warrig, vaag en abstract over en als gevolg daarvan is een en ander uitermate lastig te volgen.

De stukjes geschiedenis die de auteur in het verhaal verwerkt heeft, zijn op zich nog wel te bevatten en ook als zodanig te herkennen, maar het jasje waarin deze historische feiten gestoken zijn, is dermate schimmig dat er niet altijd een touw aan valt vast te knopen. In haar ijver weidt Amal regelmatig uit over allerlei zaken die in een ver verleden een rol op de Molukken hebben gespeeld – denk hierbij bijvoorbeeld aan de VOC en de export van kruidnagels – maar doet dit soms zo uitgebreid en ontastbaar dat dergelijke fragmenten een oeverloos en vervelend gezwets worden. Natuurlijk realiseer je je tegelijkertijd dat een droom in principe nooit een honderd procent gelijkende afspiegeling van de realiteit zijn. Dit voorkomt echter niet dat wat in Maya’s dromen voorkomt wel heel erg merkwaardig en irrationeel is.

Eigenlijk geldt het laatste eveneens voor de schrijfstijl van de auteur, zij het in iets minder mate. Vaak schrijft ze zoals dingen gezien worden, met name in de dromen. Op die momenten is het taalgebruik enigszins staccato, hoewel het niet veel later ook erg poëtisch kan zijn, met mooie en fraai geformuleerde zinnen. Tussen veel woorden wordt de interpunctie weggelaten, een bijzondere keuze die nergens tot gewenning leidt. De op het oog surrealistische verteltrant mist al met al zijn doel voor degene die een gestroomlijnde roman wil lezen waarin de samenhang tussen de vele voorvallen helder en te doorgronden is. In Maia’s nachtlied is dit alles praktisch onmogelijk, wat maakt dat dit met complimenten overladen debuut een zware horde om te nemen is.