Voldoet niet helemaal aan verwachting

Met de in 2022 verschenen actiethriller Mayday maakte Grethe Bøe haar debuut als auteur, maar ze heeft al jaren internationaal prijswinnende films en televisieseries geschreven en geregisseerd. De meeste daarvan spelen zich af in het Noordpoolgebied, een omgeving waarvoor ze zelf veel genegenheid voelt. Dit is tevens de setting van haar eerste boek, waarmee ze in Noorwegen in 2021 wekenlang op de eerste plaats van de bestsellerlijst heeft gestaan. Zoals de planning nu is, zullen aan het eind van dit jaar (2022) de eerste opnamen van een verfilming ervan beginnen.

In het noordelijkste deel van Noorwegen houdt de NAVO de grootste winterse troepenoefening ooit. De Russen beschouwen dit als een provocatie en organiseren aan hun kant van de grens een tegenoefening. Luitenant en piloot Ylva Nordahl is een van de militairen die aan de oefening deelneemt en samen met majoor en mentor John Evans wordt ze tijdens een vlucht neergeschoten door een Russisch jachtvliegtuig. Ze weten zich te redden, maar komen wel in Rusland terecht. De Russen beschouwen dit als een vijandige daad, dus moeten Nordahl en Evans proberen uit handen van de vijandig gezinde spetsnaz zien te blijven.

Hoe dicht een fictief verhaal de werkelijkheid kan benaderen bewijst Bøe met haar in lichte mate vooruitziende debuut Mayday, dat in Noorwegen begin 2021 is uitgebracht. Iets meer dan een jaar later vond de Russische inval in Oekraïne plaats. Tussen deze oorlog en een aantal gebeurtenissen die in de plot voorkomen, zal de lezer enkele parallellen kunnen herkennen. Het boek, waarvan het idee is ontstaan tijdens de opnamen van een speelfilm ten tijde van een NAVO-oefening, heeft daarom een enigszins actueel en herkenbaar tintje, waarbij ook nog opgemerkt dient te worden dat de niet bij naam genoemde president van Rusland een overduidelijk evenbeeld is van Poetin.

De hoofdrol is echter weggelegd voor pilote Ylva Nordahl, een stoere vrouw van Samische afkomst die in de meest extreme situaties haar mannetje staat, maar waarvan je je wel kunt afvragen of de auteur haar niet te veel als daredevil heeft neergezet. Geen enkel avontuur of hachelijke onderneming lijkt haar tegen te kunnen houden, hoewel ze aan het eind van het verhaal in een situatie terechtkomt die zelfs haar beangstigt. Bøe besteedt sowieso ruim voldoende aandacht aan de personages en ondanks, of misschien wel dankzij, een overdosis aan informatie, kan de lezer zich met zo goed als iedereen identificeren.

Het is nochtans jammer dat de verstandhouding tussen Rusland en de NAVO enigszins onderbelicht blijft, vooral omdat dit de achterliggende gedachte is aan het conflict in het Arctische gebied en een Derde Wereldoorlog op de loer ligt. Natuurlijk is deze verhaallijn van wezenlijk belang voor wat er met Nordahl en Evans is gebeurd, maar de nadruk ligt hoofdzakelijk op hun ontsnapping uit het Russisch grensgebied. Hun vlucht is bij vlagen spectaculair, absoluut niet zonder gevaar en bijgevolg het spannendste en snelste onderdeel van de thriller, die een explosieve ontknoping heeft en, omdat niet alle vragen beantwoord worden en er bovendien een paar nieuwe ontstaan, tegelijkertijd zowel bevredigend als onbevredigend afloopt.

Tijdens het schrijven van Mayday, waarvan de vertaling is verzorgd door Janke Klok en Kim Snoeijing, heeft de auteur zich goed en uitvoerig laten informeren door experts in allerlei disciplines. Dit geeft ze zelf in haar bekentenissen aan, maar is ook te merken aan vele gedetailleerde beschrijvingen en niet altijd nader uitgelegde vakterminologie. De uitgebreide details zorgen voor een aanzienlijke vertraging in sommige gedeelten van de plot en zijn soms zelfs overbodig. Desalniettemin heeft Bøe een behoorlijk en overwegend vlot debuut geschreven dat evenwel niet helemaal aan de verwachtingen kan voldoen.