Meer dan alleen maar een thriller

In 2015 won René van Rijckevorsel, die sinds 2001 deel uitmaakt van de hoofdredactie van het opinieweekblad Elsevier, met zijn debuutthriller Tunis De Schaduwprijs, een literaire aanmoedigingsprijs die wordt uitgereikt aan de auteur van het spannendste Nederlandstalige debuut. Zijn inspiratie voor dit boek deed hij op in de hoofdstad van Tunesië, waar hij begin jaren negentig woonde. Vijf jaar later verbleef hij drie jaar in Zimbabwe, waar hij Elsevier correspondent Zuidelijk Afrika was. Zim, de tweede thriller van Van Rijckevorsel speelt zich dan ook af in dit Afrikaanse land.

Felix Wellenstein, een jonge arts die zestien weken in Velp heeft gewerkt, krijgt, als hij op weg is naar zijn huis in Amsterdam, een e-mail uit Zimbabwe waarin hem wordt verteld dat zijn studievriend Diederik bij een auto-ongeluk overleden is. Felix twijfelt er geen moment aan om naar de afscheidsdienst van zijn vriend te gaan. Dan kan hij meteen een bezoek brengen aan Grootfontein, de voormalige boerderij van zijn grootvader. Felix is nog niet lang in Harare als een hinderlaag er de oorzaak van is dat hij moet vluchten voor de geheime politie van president Mugabe. Op Grootfontein ontdekt hij dat Chinezen een mijn geopend hebben en dat er ongeoorloofde praktijken plaatsvinden. Hij wil hier een eind aan maken, maar bekendmaking zal wereldwijd grote economische gevolgen hebben. Maar wil hij daar verantwoordelijk voor zijn?

Wie aan Zimbabwe denkt, denkt niet alleen aan de safari's die er tijdens een vakantiereis gemaakt kunnen worden, maar ook aan het landhervormingsprogramma dat president Mugabe in 2000 invoerde en de gevolgen daarvan. Deze beide elementen heeft Van Rijckevorsel in Zim verwerkt, hoewel het eerste in veel mindere mate en ook niet vanuit het oogpunt van toeristen. Ranger Melody, die Felix bij zijn vlucht helpt, geeft hem namelijk een lesje overleven in de wildernis. Daaruit wordt duidelijk welke gevaren er dreigen en dat is ook wat de toeristen wordt verteld. Dit, maar ook de beschrijvingen van de natuur, de mensen en de 'couleur locale' geven een goede impressie van het leven zoals het in Zimbabwe, maar ook in een groot deel van Afrika, kan zijn.

Dat het in Afrika spannend kan zijn, is bekend. Zim maakt deel uit van die spanning en is daar dus geen uitzondering op. De korte proloog die aan het verhaal voorafgaat, werkt dat al in de hand en is veelbelovend. Gedurende het verdere verloop is die spanning regelmatig aanwezig en worden er eveneens verschillende voor Felix onopgehelderde zaken duidelijk. Hoewel het aantal verrassende wendingen in het verhaal minimaal is, doet zich aan het eind van het boek er toch een voor. Ondanks dat deze door niemand voorzien had kunnen worden, is die, weliswaar achteraf, niet dusdanig dat de lezer er heel erg vreemd van op hoeft te kijken.

Van Rijckevorsel heeft in het boek gekozen voor een combinatie van fictie en werkelijkheid. Zo komen veel bestaande personen in het verhaal voor en maakt hij handig gebruik van gebeurtenissen die in het verleden hebben plaatsgevonden. Daarnaast schuwt de auteur niet om maatschappelijke misstanden als kinderarbeid aan de kaak te stellen. Ook de presidentiële familie wordt niet ontzien, want het buitenproportionele koopgedrag van Grace Mugabe wordt een paar keer naar voren gebracht. De introductie van een nieuwe smartphone, de Raindrop, loopt door het verhaal heen. Met megaster Beyoncé als blikvanger van de campagne. Is dit wellicht een knipoog naar de introductie van Samsung's Ultra Music F300 die in 2007 door de zangeres gepromoot werd?

Omdat de auteur zoveel diverse thema's in het boek verwerkt heeft, is het in feite meer dan alleen een thriller. Het doet je namelijk beseffen dat de politieke situatie van veel landen in Afrika verre van ideaal is. Toch is Zim geen boek dat belerend is. In geen geval. Het is in beginsel een thriller, maar wel een met een erg hoog realiteitsgehalte.