Kuypers lijkt roman vooral voor zichzelf geschreven te hebben

Om aan zijn herinneringen van vroeger te ontsnappen verhuisde Deniz Kuypers een kleine twintig jaar geleden naar de Verenigde Staten. Hier is hij over niet alleen over zijn leven gaan nadenken, maar ook over dat van zijn Turkse vader, die aan het eind van de jaren zestig van de vorige eeuw naar Nederland kwam. Hij ging op zoek naar aspecten van diens leven en heeft deze in zijn derde roman De atlas van overal (2021) beschreven. De auteur had ook veel vragen over de familie van moederskant en over deze speurtocht schreef hij Zing voor me morgen (2023).

In de roman vertelt Kuypers over drie generaties vrouwen: overgrootmoeder Levina, oma Nel en moeder Lucia. Alle drie werden ze zwanger van een man die al getrouwd was en tevens een gezin onderhield. Is dit een samenloop van omstandigheden of speelt er toch meer waarover nooit gesproken is? En is de ware reden dat de ouders van de verteller geen contact meer met hem willen hebben omdat hij leugens zou hebben verspreid in zijn vorige boek? Allemaal vragen waarop hij een antwoord wil hebben.

Het boek is onderverdeeld in drie delen en ik elk daarvan staat – in chronologie – de achtergrond van het drietal vrouwen (Levina, Nel en Lucia) centraal. In deze afzonderlijke, maar onlosmakelijk met elkaar verbonden verhalen vertelt de auteur veel over het leven van zijn overgrootmoeder, zijn oma en zijn moeder, hoewel er van/over de laatste eigenlijk niet eens zo heel erg veel prijsgegeven wordt. Kuypers doet dit aan de hand van waargebeurde feiten, waarvoor hij nogal wat research heeft gepleegd en ook uit informatie die hij van een familielid heeft ontvangen. Toch is een groot deel van het boek, het is niet voor niets een roman, fictief. Veel ervan is dus uit zijn eigen brein ontsponnen, in de trant van ‘zo had het geweest kunnen zijn’. Desondanks leest het boek niet als zodanig, want het is geschreven alsof alles werkelijk gebeurd is.

De sfeer en omstandigheden van iedere periode wordt erg goed weergegeven. De omstandigheden waarin Levina terecht is gekomen, zijn precies zoals ze destijds waren, wat de opvattingen waren over een ongehuwde vrouw die in verwachting was. Het gevoel dat ze moet hebben gehad is invoelbaar. Dit geldt eveneens voor dat van Nel, vooral ten tijde van de Tweede Wereldoorlog. Fragmenten en hoofdstukken die zich dan afspelen, bevatten zelfs een klein beetje spanning, en zo nu en dan is het enigszins aangrijpend. Desalniettemin leest de roman voor een erg groot deel toch als een soort verslag, een opsomming van feiten en gebeurtenissen. Hierdoor leven de personen over het algemeen niet zo heel erg en komen velen van hen, ondanks dat de lezer een erg goede indruk van ze krijgt, ietwat statisch over.

Centraal in de plot staat het onderzoek naar de drie vrouwen, naar wie ze waren, naar hoe ze hebben geleefd, etc. etc. De auteur heeft daardoor voldoende inzicht in hun geschiedenis gekregen, heeft veel eromheen verzonnen, maar onduidelijk blijft of al zijn vragen zijn beantwoord, dit wordt namelijk niet verteld. De lezer krijgt aan het eind heel sterk de indruk dat dit niet het geval is. Voor Kuypers zal het hele proces ongetwijfeld bevredigend zijn geweest, maar het heeft er alle schijn van dat hij dit vooral voor zichzelf gedaan heeft en dat de roman met name bedoeld is als een familiedocument. De lezer heeft er in principe niet zo heel veel mee. Zing voor me morgen, dat zonder meer goed geschreven is, onthult veel, laat in wezen ook zien dat iedere familie verborgen verhalen heeft, maar is goed beschouwd niet voor een groot publiek bedoeld.