Een hindernisbaan: de navolging van de Amerikaanse droom

De Amerikaanse romanschrijver en hoogleraar Jonathan Dee (1962) verraste de literaire wereld al eerder met zes novelles. Nu kan daar The Locals aan worden toegevoegd, in het Nederlands verschenen als De kiezers. In feite is de Nederlandse vertaling erg dubieus, aangezien ‘kiezers’ veronderstelt dat de personages in het boek voor hun eigen keuzes kunnen instaan. De gebeurtenissen in De kiezers lijken hen echter te overkomen: zo begint het verhaal met de aanslag op de Twin Towers, waarin een zakenman – die al zijn geld al heeft verspeeld op het internet – wordt beroofd door een opgefokte nietsnut. Deze man, aannemer Mark Firth, achtervolgen we als lezer. We zien hoe hij, met de nodige tegenslag, zijn droom achternagaat: vastgoedondernemer worden. 

Wie over de Amerikaanse droom schrijft, zal er niet aan ontkomen om ook over de keerzijde te verhalen. In De kiezers portretteert Dee een man die grootse idealen heeft, maar wordt gehinderd door zijn onevenwichtige privéleven. Marks vrouw Karin voelt zich gedupeerd door Marks fouten en moet door financiële problemen afzien van een tweede kind. Het gevoel van falen zorgt ervoor dat Mark Karen – en daarmee zijn dochter Haley – mijdt. Hij zet zijn zinnen op een klus voor een rijke man, genaamd Philip Hadi, en maakt van diens huis een paleis. Ook hier botst hij tegen kleine en grote problemen op: van het ongemakkelijke contact met Rachel Hadi (‘vrouw van’) tot de ongelukkige dood van een van zijn werknemers. Daarnaast heeft hij een driftkikker van een broer (‘Gerry’) en een overbezorgde zus (Candace), die hem op de meest ongeschikte tijden belt. Ook beginnen de verschillen tussen Mark en Philip Hadi steeds zichtbaarder op te treden. Het verschil in klasse – rijk versus middenklasse – maakt duidelijk tegen welke 21ste -eeuwse problemen de samenleving aanhikt en wat voor gevolgen het heeft als de een rijke bovenlaag de beslissing neemt over een klein dorp, waar voornamelijk mensen uit de middenklasse wonen.

Voorop staat dat Dee prachtig literaire zinnen produceert. Het verhaal is gekleurd door politiek engagement: het is duidelijk dat de auteur ons wil laten nadenken over de verschillende lagen in de samenleving en hoe deze met elkaar in verhouding staan. Toch heeft dit boek ook zijn minpunten. Zo eist het veel concentratie, omdat het niet altijd duidelijk is wie spreekt. De eerste en de laatste hoofdstukken staan vrij los van de rest van het verhaal en dit komt vooral doordat er in dit verhaal is gekozen voor een meervoudige hij/zij-verteller. Deze vele vertellers hebben overigens wel één ding gemeen: ze zijn complexe karakters, die je kunt typeren met een scala van eigenschappen en dat maakt hen zo (levens)echt. Toch leer je hen vooral kennen in negatieve zin: de slechte eigenschappen worden uitvergroot (voornamelijk bij broer ‘Gerry’). Vermoedelijk versterken de beschrijvingen van de niet-geslaagde levens van alledaagse mensen de sobere sfeer. Op sommige momenten wordt de stemming zelfs treurig en er staat maar (zeer) weinig humor tegenover. Deze levensbeschrijvingen maken nog te meer inzichtelijk dat de Amerikaanse droom een illusie is…