Een klein groot avontuur

Wat zou jij doen als er plots dertigduizend euro op je bankrekening wordt gestort door een onbekende afzender? Je zou het meteen kunnen uitgeven of je gaat op zoek naar de mysterieuze schenker van die grote som geld. Dat laatste is het plan van de jonge, autistische Anna Berg. Hoewel ze er als een ‘berg’ tegenop ziet om met zoveel mensen te moeten communiceren, gaat ze toch op ontdekkingstocht. Auteur Eva Louise Bakker (1978), die zelf het syndroom van Asperger heeft, laat zien hoe een persoon met autisme kan worstelen met dingen die voor anderen vanzelfsprekend en alledaags zijn.

Schuchter, zo zou je Anna Berg kunnen noemen. Ze vindt dat ze niets noemenswaardigs te melden heeft totdat ze op haar bankrekening wel héél veel nullen achter elkaar ziet. Iemand heeft haar zomaar dertigduizend euro geschonken! De grote vraag is natuurlijk: wie is de royale schenker? De naam van de afzender, ‘J. Cohen’, doet vermoeden dat de voormalige ex-burgemeester van Amsterdam het hoogstpersoonlijk aan een van zijn vroegere inwoners (Anna groeide op in Amsterdam) heeft geschonken. Na enig onderzoek wordt deze mogelijkheid uitgesloten en stuit Anna op andere mogelijkheden die iets reëler zijn. Die opties vindt zij door haar verhaal te delen op Facebook. Daar houdt ze haar ‘vrienden’ op de hoogte van al haar vorderingen tijdens de speurtocht. Haar als dagboekfragmenten vormgegeven berichten worden massaal gedeeld en ze krijgt steeds meer likes voor iedere post. Door het ene na het andere binnenkomende vriendschapsverzoek komt Anna in contact met zowel onbekenden als vroegere schoolvriendinnen.  Afspreken met zoveel uiteenlopende mensen betekent voor Anna dat ze stad en land moet afzoeken naar de juiste ontmoetingsplaats. Reizen is voor haar een inspannende bezigheid, zo blijkt uit de paniekaanvallen die Anna teisteren. Tijdens haar laatste reis naar het hoge Noorden gaat het zodanig mis, dat de schenker zich wel kenbaar moét maken en komt Anna bedrogen uit… 

Het verhaal doet sterk denken aan Het wonderbaarlijke voorval met de hond in de nacht van Mark Haddon, waarin de vijftienjarige, autistische Christopher op zoek gaat naar de moordenaar van de hond van zijn buurvrouw. Tevens is het boek te plaatsen in het rijtje van boeken die verhalen over een grote zoektocht, waarin één bepalende gebeurtenis de leidraad vormt voor de aaneenschakeling van avonturen. Neem bijvoorbeeld De honderdjarige man die uit het raam klom en verdween van Jonas Jonasson of notabene De aanslag van Harry Mulisch.  

Als ervaringsdeskundige verwacht je dat Bakker een zo realistisch mogelijke weergave heeft gegeven. Dit ogenschijnlijk waarheidsgetrouwe beeld leidt enerzijds tot meer begrip voor het syndroom, maar het wekt indirect ook ergernis op. Ergernis over de haast totale afhankelijkheid die Anna toont, het passieve, het obsessieve en soms ook erg kinderlijke. Door haar ontwikkelingsstoornis begrijp je als lezer dat een ruimte al snel als ‘druk’ en ‘chaotisch’ ervaren kan worden. Dikwijls wordt dit ook door Anna als ‘excuus’ gegeven voor haar handelen in bepaalde situaties. Toch kruip je niet helemaal in het hoofd van Anna zelf, wat ertoe leidt dat je zelf tot suggestieve antwoorden op onbeantwoorde vragen over Anna’s gedrag komt.  Anna vertelt meer over haar leven en haar jeugd en waarom ze eerder zus en zo handelde, maar je leest maar zelden over de gedachtestromen die ze heeft over de momenten in het hier en nu. 

Ondanks dat het hoofdpersonage soms ‘ergerlijk’ kan overkomen, is het prijzenswaardig dat Bakker met dit boek meer inzicht heeft gegeven in - en daarmee meer aandacht voor – autisme. Naast het feit dat dit boek een verhelderende inkijk geeft, is het bij vlagen humoristisch geschreven. Het leest door het geringe aantal bladzijdes en de soepele schrijfstijl bovendien makkelijk weg. Verwacht echter geen literair hoogstandje á la De honderdjarige man […], maar een simpel doch vermakelijk boek is Desnoods de hele wereld wel.