Uitgestotenen van de samenleving krijgen gezicht

Het meisje in de brief van Emily Gunnis is niet wat je ervan verwacht. In positieve zin, welteverstaan. Wie begint met lezen, verliest zich in het droevige verhaal van Ivy Jenkins die in de jaren ’50 naar een asylum – een tehuis voor zwangere, ongetrouwde meisjes – wordt gestuurd. Het belooft een meeslepende, ontroerende roman te worden, maar er doemen gaandeweg zoveel onbeantwoorde vragen op dat het langzaamaan een echte thriller wordt met een vleugje milde horror.    

De debuutroman van Gunnis - dochter van bestsellerauteur Penny Vincenzi – bevat twee belangrijke verhaallijnen die steeds meer met elkaar verweven raken. Er zijn twee protagonisten (Ivy en Samantha) die zo worden uitgediept, dat je je helemaal in hun schoenen kunt plaatsen. Ivy en Samantha hebben, ondanks dat ze in heel andere tijden leven, veel met elkaar gemeen: zowel hun uiterlijke bos rode krullen als hun zorgzame, nieuwsgierige karakter. Er is één ding dat hen nog het meest verbindt: beiden kregen op jonge leeftijd een kind. Ivy is 18 jaar als ze baby Rose baart in St. Margaret’s, een tehuis voor ongetrouwde, zwangere meisjes in Preston, en Samantha is 21 als ze dochter Emma krijgt. Groot verschil: tijdens en na de bevalling wordt Samantha wél gesteund door de vader (Ben), maar bij Ivy is haar sportkampioen Allistair in geen wegen of velden te bekennen. Ivy wordt daarentegen dag en nacht gestraft in het asylum, vanwege de ‘vleselijke zonde’ die ze heeft begaan, en moet daardoor hard zwoegen in de wasserette van het door nonnen geleide tehuis. Ivy mist haar baby – die ze ter adoptie moest afstaan – vreselijk en vindt troost in het gezelschap van één van de ‘achtergebleven kinderen’ op St. Margaret’s: Elvira. Dit achtjarige meisje werd geadopteerd en later ‘wegens omstandigheden’ weer teruggebracht. Wanneer Ivy haar hoop verliest, zet ze alles op alles om Elvira – die de helft van een tweeling blijkt te zijn – te redden van de terreur van de nonnen en bedenkt een noodlottig plan…    

Samantha leert Ivy kennen aan de hand van de brieven die Ivy schreef tijdens haar verblijf. Als journaliste kan Samantha dit ogenschijnlijk interessante verhaal niet lagen liggen en ze gaat op onderzoek uit. Dit resulteert in zowel angstaanjagende als grappige ontmoetingen, beschrijvingen van duistere plekken, de ontrafeling van diepe geheimen en tot schokkende onthullingen. De langzame verschuiving van het genre ‘roman’ naar ‘detectiveroman’ vindt plaats wanneer Samantha ontdekt dat bepaalde moorden een link hebben met St. Margaret’s. Vanaf dat moment is niet langer de vraag hoe het met Ivy afloopt, maar wie al die moorden op zijn of haar geweten heeft…    

Wat dit bovenstaande doet vermoeden, klopt: het is een rijk verhaal dat je met onophoudelijke aandacht leest. Dat komt door de vele indrukken die je opdoet met dit verhaal, te beginnen met de vreselijke geschiedenis van de voormalige ‘Magdalene Laundries’ in voornamelijk Ierland en Engeland tussen 1800 en 1968. Ongehuwde, zwangere meisjes werden hier blootgesteld aan zwaar werk (‘slavernij’ zoals sommige kranten beweren) en hun baby’s werden ofwel ter adoptie afgestaan of gebruikt in experimenten. Zo moet Ivy een dag na de geboorte, gekweld door hevige bloedingen, meteen weer werken in de wasserette. Als dit niet lukt, schreeuwt een non tegen haar:                

‘Kom nu je bed uit, anders zul je berouwen dat je ooit geboren bent.’    

Ieder levensverhaal in het boek dat een connectie heeft met het tehuis, wekt je interesse op. Dat komt enerzijds door de hoge verwachtingen over het personage en anderzijds door de vlotte, innemende schrijfstijl van Gunnis. Ze weet een beklemmende sfeer op te roepen door te laten inzien dat niet alleen de Kerk schuldig is aan de behandeling van de meisjes, maar in de eerste plaats de omringende familie van het ‘slachtoffer’. Wat vooral shockerend is (nog meer dan de vreselijke behandeling door de zusters), is dat ongehuwde meisjes in die tijd zo werden uitgespuwd door de samenleving. Zoals meisjes van toen in interviews vandaag de dag zeggen dat ze van de ene op de andere dag van een ‘keurig meisje’ in een ‘outcast’ waren veranderd. Dit boek eert al die slachtoffers, zowel de ongehuwde, zwangere meisjes als de aan adoptie afgestane kinderen.