D-Day door de ogen van zes verschillende personages

Het was een ambitieus idee van Alan Gratz, een overzicht geven van enkele operaties die plaatsvonden op 6 juni 1944. In zijn nieuwste boek D-Day beschrijft de Amerikaanse auteur die meer boeken over oorlogen schreef ‘de dag die de wereld veranderde’ door de ogen van zes verschillende personages met elk een eigen verhaal.

Centraal staat de zestienjarige Douglas ‘Dee’ Carpenter, die voor zijn Amerikaanse medesoldaten verbergt dat hij eigenlijk Dietrich Zimmermann heet en geboren is in Duitsland. Vanwege zijn naam en zijn afkomst is hij ervan overtuigd dat dit zijn dag gaat worden. Tijdens Operatie Neptunus op Omaha Beach krijgt hij eindelijk te kans om te vechten tegen het regime dat zijn ouders afkeurden.
Zoals Gratz in zijn uitgebreide en ontzettend interessante woord van de auteur toelicht verliep de operatie op Omaha Beach echter niet volgens plan. Dee en de andere soldaten in zijn divisie belanden in een bloederige hel. Gratz schuwt de gruwelijke realiteit niet. Veel jongens – vaak nog kinderen – sneuvelen op de vreselijkste manieren. Doordat ook Dee en de andere personages die gevolgd worden niet gespaard worden komt dat des te indringender binnen. De al te reële doodsangst is voelbaar, maar gelukkig is er vaak ook een sprankje hoop.

Operatie Neptunus was niet de enige aanval binnen het overkoepelende plan van Operatie Overlord. Er waren er tientallen. Gratz licht er nog een paar uit. Zo is er de sabotageactie die Operatie Schildpad genoemd werd en waar de jonge Samira bij betrokken raakt als haar moeder door de Duitsers ontvoerd wordt. De soldaten op het strand krijgen hulp van tanks. Althans, dat is de bedoeling. Ook dit gaat mis op Omaha Beach en juist dat maakt het verhaal van de Engelse Bill wiens pad dat van Dee kruist des te interessanter. Tot slot mag de lezer meeleven met de luchtlandingstroepen van Operatie Tonga. De Canadese James krijgt van Gratz een heldenrol toegedicht in de waargebeurde slag bij het chateau van Varaville. Dat de auteur vooral hier de vrijheid neemt om de gebeurtenissen zo in te dikken dat ze in één dag passen is begrijpelijk. Het komt mooier uit voor het verhaal. Soms is het allemaal iets te toevallig, maar dat is Gratz vergeven. Bij een verhaal met deze structuur ontkom je daar bijna niet aan.
Dat er mensen met verschillende nationaliteiten aan bod komen en dat er ook nog een hoofdrol is voor de zwarte arts Henry en het jonge meisje Monique is een meerwaarde, al waren ze voor zover ze echt hebben bestaan niet werkelijk allemaal op dezelfde plek. Hierdoor krijg je een goed beeld van iedereen die zich ingezet heeft voor Operatie Overlord. Ook worden er hierdoor kwesties als antisemitisme, racisme en andere vormen van discriminatie binnen de geallieerde troepen belicht. Hoewel ze op 6 juni 1944 de wereld ten goede veranderden was er op die fronten nog veel strijd te leveren.

De verschillende verhaallijnen zijn goed te onderscheiden. Steeds worden de naam van de operatie, de plaats en een tijdsaanduiding (vaak omschreven als ‘x uur voor of na de invasie op het strand’) genoemd. Zo krijg je een goed beeld van wat wanneer gebeurde. In lijn met de echt bestaande operaties heeft Gratz voor de duidelijkheid de verhalen van Henry (Operatie Integratie) en Monique (Operatie Badpak) een codenaam meegegeven. Hoewel deze niet altijd geslaagd zijn, zijn ze wel duidelijk. De hoofdstukken zijn kort, waardoor je door het boek heen vliegt.
Zo veel personages en gebeurtenissen, het is nogal ambitieus. Gratz slaagt erin in relatief weinig pagina’s veel te laten zien, maar eigenlijk is het boek net iets te kort voor de verhalen van zes verschillende mensen en de personen met wie zij in contact komen die zesde juni. Personages uit het begin van het boek maken soms pas tegen het eind weer hun opwachting en anderen verschijnen juist weer laat ten tonele. Alles komt uiteindelijk mooi samen, maar het voelt toch een beetje gehaast. Hun verhalen zijn zo interessant dat je meer over hen zou willen lezen.

Dat het boek je nieuwsgierig weet te maken naar meer verhalen over D-Day is vooral een groot compliment. Gratz weet duidelijk veel van de Tweede Wereldoorlog en komt met bijzondere feiten die veel mensen nog niet zullen kennen, zoals het bestaan van ‘If-day’. Belangrijker nog is echter de sfeer die hij weet te scheppen. Het wantrouwen en de angst zijn voelbaar en dat zorgt ervoor dat D-Day een boek is dat je raakt.