Nog steeds een prachtige ode aan de fantasie
Het is bijna 40 jaar geleden dat Michael Ende (1929-1995) met Het oneindige verhaal een prachtige ode bracht aan de verbeelding. Na enkele andere in Duitsland goed ontvangen werken, waaronder Momo en de tijdspaarders, was dit zijn definitieve doorbraak. Het boek is in diverse talen vertaald. In Nederland won het in 1983 een Zilveren Griffel.
De tienjarige Bastiaan Balthazar Boeckx ontdekt al snel dat ‘Het oneindige verhaal’ geen gewoon boek is. Hij wordt zo aangetrokken door de mooie rode kaft dat hij het steelt en zich ermee op de zolder van zijn school verstopt, op de vlucht voor zijn schuldgevoelens en zijn klasgenoten die hem pesten omdat hij een dik en dromerig jongetje is. Voor zijn ogen komt het verhaal over de ernstig zieke Kleine Keizerin tot leven. Bastiaan leeft mee met de eveneens tienjarige Atréjoe die het Grote Zoeken moet ondernemen om te ontdekken wat er met haar aan de hand is. Alleen zo kan hij zijn wereld redden. Fantásië wordt namelijk bedreigd door een ernstig gevaar. Naarmate de Kleine Keizerin zwakker wordt, wordt haar rijk steeds verder opgeslokt door het Niets. Bastiaan wordt gegrepen door het spannende verhaal en ontdekt dat hij er deel van uit is gaan maken.
Fictie en werkelijkheid zijn perfect met elkaar verweven in dit originele verhaal. De fragmenten die in Fantásië spelen gaan naadloos over in de fragmenten over Bastiaan in de echte wereld. Dit komt tot uiting in de kleur van de letters: prima leesbaar blauw en rood. Wat op het eerste gezicht misschien een trucje lijkt is vooral functioneel en staat in dienst van het verhaal. Het boek dat Bastiaan leest is vanbinnen vrijwel identiek aan het boek dat je zelf in handen hebt, wat voor kinderen met veel fantasie het gevoel versterkt zelf onderdeel te zijn geworden van het verhaal.
Ook de opbouw van het boek is bijzonder. Ende heeft de uitdrukking ‘van a tot z’ wel heel letterlijk genomen. Na een soort proloog volgen exact 26 hoofdstukken, naar de 26 letters van het alfabet. Dit verdiept de ervaring van het verdwijnen in een verhaal nog meer. In de Nederlandse vertaling wordt dit trouw nagevolgd door Johan van Nieuwenhuizen, die zowel hiermee als met de perfect kloppende gedichten en liederen op rijm een mooie prestatie levert.
Hoewel de manier om Fantásië en de Kleine Keizerin te redden verrassend simpel blijkt, voel je je niet voor de gek gehouden omdat eerder al duidelijk geworden is dat de lezer dit verhaal niet passief beleeft. Daarnaast blijkt de reis van Atréjoe niet voor niets te zijn geweest. De weg naar het antwoord is in dit boek net zo belangrijk als het antwoord zelf.
Als de klok aan het eind van het twaalfde hoofdstuk twaalf uur slaat, verdwijnt Bastiaan in ‘Het oneindige verhaal’, waarmee een tweede verhaal begint dat niet los te zien is van het eerste. Dit geeft een nieuwe dimensie aan het boek. Waar de reis van Atréjoe vooral avontuurlijk is, is die van Bastiaan veel magischer, maar ook minder urgent. Terwijl het eerste deel van het boek soms erg snel gaat, is het verhaal nu traag en kabbelend. Er zit ogenschijnlijk weinig ontwikkeling in tot Bastiaan – die inmiddels veranderd is in een vervelend, verwend jongetje dat niet meer van de zachtaardige Atréjoe kon verschillen – zich realiseert in welke moeilijkheden hij ongemerkt terecht is gekomen doordat hij zichzelf is kwijtgeraakt. Dan wordt pas echt duidelijk wat er op het spel staat en wordt het verhaal weer spannend.
Voor de kritische lezer is de betovering niet compleet. Je kunt er niet omheen dat niet alles logisch is, zoals de steeds veranderende indeling van Fantásië en de geschiedenis van deze wereld die verder teruggaat dan mogelijk is. Van een boek waarin gespeeld wordt met fictie en werkelijkheid accepteer je echter veel.
Aan het eind van het boek blijkt pas echt wat een prachtige ode aan de fantasie Het oneindige verhaal is. Hoewel Ende geen uitspraken wilde doen over eventuele boodschappen in zijn verhalen, is niet te missen hoe belangrijk verbeelding voor hem was. De les die het boek ons leert is dat we ons altijd moeten blijven verwonderen om zelf ook de weg naar Fantásië te kunnen vinden. Het oneindige verhaal is dan ook niet alleen voor jonge lezers, maar voor iedereen die weer even als een kind wil opgaan in een wereld vol fantasie waarin alles mogelijk is.
Reageer op deze recensie
Meer recensies van Kim Schreurs
Gesponsord
Wanneer zijn ploeg vastloopt door een reusachtig bot, gaat Boer Boris samen met Berend en Sam op onderzoek uit. Van welk dier zou dit bot kunnen zijn? Een cavia? Een marmot?
Marie zit op de beste school van de wereld met de allerliefste juf. Als haar klas uitgenodigd wordt om een week te ruilen met een andere klas, logeert Marie zelfs in een villa met zwembad en paarden.
De TikToks die geheimen van leerlingen én docenten onthullen, zijn enorm populair op Lauries school. Maar is het wel echt ongeluk als een meisje uit een van de sappigste TikToks om het leven komt?
Met zeven sleutels kan een bont gezelschap reizigers de schat van de meedogenloze Roverkoning in handen krijgen, als ze langs de zeven bewakers kunnen komen.
Noura leeft met een groot geheim – haar moeder mag absoluut niet ontdekken dat ze bij volle maan in een weerwolf verandert. En dan is er nog dat andere grote geheim ...
Als het afbrokkelende gebouw van Brams middelbare school wordt gesloten, moet hij ergens anders heen dan zijn beste vriend, Theo Thorbecke. Kunnen ze de school nog redden?
De kikkertjes maken weer met veel plezier en humor hun stripboeken. Met hun opbrengsten kunnen ze snoep kopen. Of kunnen ze het beter samen aan iets anders besteden?
Waakgorgel Jukko vertelt de Waakgorgeltjes-in-Opleiding en Melle dat er boven de poolcirkel een groot leger Brutelaars oprukt. De verdedigende Gorgels vallen allemaal in slaap.
Drie tieners bekennen de moord op Mirza. Alle drie hebben ze een motief, maar slechts een van hen is de dader. Wie viel Mirza aan op het feest? Wie is de mystery guest?
Er is een landelijke internetstoring en nu kunnen Quinn en Aaron geen huiswerk maken. Ze moeten een voldoende halen, anders moeten ze stoppen met hun videokanaal.
Een ode aan de allesoverstijgende kracht van vrouwenvriendschap en een intiem portret dat een nooit eerder getoonde kant van Marilyn Monroe laat zien.
Als haar vader haar herinneringen vertelt die niet rijmen met de geschiedenis zoals zij die kent, gaat Olga twijfelen over haar achtergrond.
Dit is het sensationele verslag van hoe Red Bull luidruchtig de Formule 1-wereld instapte en steeds succesvoller werd om uiteindelijk de sport te domineren met Max Verstappen.
Twee advocaten, de een wit, de ander zwart, proberen hun ten onrechte beschuldigde zwarte verdachte van de doodstraf te redden.
Tijdens een roerige debatavond aan de universiteit in Kiev verklaart Dani's jeugdvriend Pavel dat het socialisme dood is. Wanneer Pavel vervolgens verdwijnt, gaat Dani naar hem op zoek.
Journalist Gina deed jarenlang verslag van oorlogen over de hele wereld, maar sinds kort is ze correspondent in Rome. Na een zwoele zomeravond belandt ze in bed met haar jeugdvriend Okke.
Wanneer Poppy anonieme brieven ontvangt, betrokken is bij een ongeval en verrast wordt door een groot geldbedrag, wordt haar veerkracht zwaar op de proef gesteld.
Schrijfster Keet ontdekt dat de eigenaresse van een sjofele strandtent waar ze graag komt, illegaal onderdak biedt aan een groepje jongeren.
Bruce Cable, de extravagante boekhandelaar die zijn winkel bestiert op Camino Island, en de groep schrijvers die hij om zich heen heeft verzameld staan voor een nieuwe uitdaging.
Tanya, een Britse exchange student, komt een jaar lang in het gezin van Natalie en Matt wonen in hun luxe huis in Los Angeles. Ze begint steeds meer te lijken op hun overleden dochter Anabel.
Wanneer haar buurvrouw Kira dood wordt aangetroffen denkt iedereen aan zelfmoord. Maar Nancy is ervan overtuigd dat er kwade opzet is.
Amsterdam, 1824. In de kinderkolonie heerst een hard regime van tucht en discipline. Samen maken Karel en Lize een plan: proberen te ontsnappen uit Veenhuizen ...
Cornelisse en Wertheim selecteerden de mooiste en indrukwekkendste verhalen uit 12,5 jaar Echt gebeurd. Ook op papier beklijven deze verhalen. Een feest om te lezen!
Het team is een oude sekte op het spoor als plotseling de cold case roodgloeiend wordt: een jonge vrouw is sinds een paar dagen spoorloos verdwenen...
Pim Franssen beschrijft zijn reis vol beproevingen van twee jaar en twee dagen door 26 Afrikaanse landen in een oude Land Cruiser.
Over vergeving, spijt hebben van altijd maar doorgaan, het plezier van simpel leven en de kracht die schuilt in gewoon geluk.
Op Ivy's safari’s worden dieren alleen gefotografeerd. Ze stuit daarbij op verzet van de andere witte jagers, maar ze zet vastberaden door.
De zeventigjarige Cecilia kijkt ernaar uit de zomer ongestoord aan de kust door te brengen. Dit plan wordt echter verstoord als ze een onverwachte gast aantreft.
Met zijn kenmerkende opgerolde sokken, zijn taaiheid en wilskracht hoort Søren Lerby bij de absolute boegbeelden van het voetbal.
Als de jonge Ned Maddstone zich na een uit de hand gelopen grap op school plots in een streng bewaakte gevangenis bevindt, ziet de toekomst er veel minder rooskleurig uit.
Als je het lastig vindt om je gewoontes te veranderen, ligt dat niet aan jou. Slechte gewoontes blijf je herhalen, omdat je de verkeerde methode gebruikt.
Miljardair Georg zoekt hulp bij zijn vriend Joe Carling, voor zijn spoorloos verdwenen kleinzoon en enige erfgenaam. Iemand heeft er baat bij heeft als Filip nooit gevonden wordt …
Dumoulin wordt geconfronteerd met plekken waar nederlagen, crashes en rivalen een voedingsbodem bleken voor twijfels, frustraties en onzekerheden.
Het jaar van Gwen van Poorten varieerde van paddoceremonies tot botox, van met je partner naar Burning Man en je daar verloven tot het verbreken van die verloving.
Qmusic-dj en brandweerman Tom geeft aan de hand van heftige, verdrietige, leuke en soms idiote verhalen een eerlijk en inzichtelijk beeld van het leven van een brandweerman.
