Een ellendige jeugd

Het moet zijn dat de CPNB de Hebban-recensies leest én ter harte neemt, want na onze kritiek vorig jaar op het tegenvallende jeugdboekenweekgeschenk is de uitgave van dit jaar al heel wat rijker aan kwaliteit.

Dat mag ook wel met een auteur als Khalid Boudou, die al twintig jaar sterke tot sterkere, bekroonde en zelfs verfilmde jeugdromans aflevert, waaronder Pizzamaffia, dat inmiddels een sequel gekregen heeft. Trouw aan zijn thematiek en stijl is zijn bijdrage aan deze 3PAK van drie verhalen onder één dak ook weer een staaltje patserproza. Mimo en Raf zijn straatschoffies die letterlijk op straat leven en van kleine criminaliteit. Toch zijn de jongens de kwaadsten niet. Tango, die hen in zijn greep heeft, daarentegen is een gangster van het troebelste water. Hij stelt hen een schijnbaar lucratieve deal voor met illegale hood fights. Verteller Raf vertrouwt het niet… 

Boudou heeft een pen die zo glad is als motorolie. Hij schrijft filmisch en heeft niet veel woorden nodig om een beeld te schetsen van een personage en hoe het in deze situatie verzeild is geraakt. Als volleerd auteur doet hij aan show, don’t tell, om bijvoorbeeld aan te geven dat de boefjes ook een hart hebben. De nakende confrontatie tussen de uitgebuite kruimelcriminelen en het alfamannetje wordt geloofwaardig opgebouwd. Nergens in het kortverhaal 'Als we vallen' matigt de auteur zich een standpunt aan over de schrijnende jeugdcriminaliteit en het schijnbare kastensysteem in de jeugdopvang, maar als achtergrond voor dit verhaal blijft het wel plakken.

Een totaal ander milieu treffen we in 'En de Kus kwam' van het sympathieke mediafenomeen Splinter Chabot. Elias is een danswonder en zo’n stralende verschijning dat het pijn aan de ogen doet. Niet bij de verliefde en aanvankelijk anonieme verteller – slim hoe de auteur tot ver in de tekst doet twijfelen of die een jongen of meisje is – voor wie Elias een soort godenkind is. De dromerige en erotiserende beschrijvingen zijn dan ook legio. Ondanks al dat geluk vermoedt de meer ervaren en cynische lezer al wel dat schone liedjes nooit lang duren. En inderdaad, de verteller laat hier en daar doorschemeren dat geluk broos is, zoals blijkt uit het tragische lot van Elias.

Ook qua stijl is dit kortverhaal heel anders. Chabot allitereert waar hij maar kan (een 'puntige paal', 'stoere stoeprand' …) en is een kampioen in chabotismen: neologismen die een bepaalde hersenkronkel vereisen, zoals 'slowmotioniseren', 'magnetronmaaltijdwarm', een 'bedroomde' werkelijkheid of 'gorillaopgeblazen' spieren. En dat alleen al op de eerste pagina. Bij 'dorpsvriendelijk' knikken, 'netgedouchtgroen' of een 'scharnierknarsend' oude sleutel kan de lezer zich nog wel iets voorstellen, maar dat ligt toch moeilijker bij een 'ontoeristische fotocamera' of een 'schoonmakerster' (al kan dat laatste ook een redactielapsus zijn). Chabot is ook sterk in originele beelden: lezen is voor Elias 'verhalen bevrijden', iemand is 'geboren voor het oud zijn', de 'Minoes-de-poesachtige daken' van Amsterdam… Het aantal woorden met '-erig' en '-achtig' loopt wel snel op (4 in 3 alinea’s!). Origineel, dat wel, maar vlot lezen doet het niet. Strompelend bereikt de lezer de laatste, in clichés gedrenkte scène. Niet onaardig, maar de jonge Chabot heeft nog wel wat schrijflabeur voor de boeg. 

Dan hoeft Nederlands finest wat betreft graphic novels Aimée de Jongh niet veel meer te leren. Oké, je merkt aan het wat ruwere tekenwerk dat 'Vroeg donker' wel een tussendoortje is, maar in opbouw, timing en thematiek is dit korte beeldverhaal feilloos. Iris en Matteo wandelen door een bos. Ze zijn jeugdvrienden, maar Iris’ vertrouwen in mensen kreeg een flinke deuk toen ze het slachtoffer werd van sexting. Ja, ook in dit verhaal heeft de jeugd van tegenwoordig het niet gemakkelijk. De Jongh laat de jonge lezer echter niet zonder hoop achter. Dat is wat de drie verhalen verbindt: de toestand is ernstig, maar niet hopeloos. En zelfs als het hopeloos is, is er toch schoonheid in te vinden.