Boek tegen verveling

De Deens-Nederlandse filosofe Stine Jensen kreeg in 2015 een Zilveren Griffel voor Lieve Stine, weet jij het?, waarin ze twintig levensvragen van kinderen beantwoordt. In Alles wat ik voel (met als ondertitel Het grote emotieboek) houdt ze dezelfde werkwijze aan: aan de hand van ‘uit het leven gegrepen’ emotionele ervaringen van jongelui staat ze enige pagina’s stil bij twintig kleine en grote gevoelens, gaande van jaloezie en verveling tot verdriet en verliefdheid, waarbij de auteur ruim put uit de ervaring van bekende filosofen en uit de actualiteit. Veelal komt het erop neer dat emoties kunnen en moeten en dat zelfs negatieve emoties niet per se slecht zijn.  

Voor opgroeiende kinderen is het leren omgaan met emoties niet gemakkelijk. Pas op rijpere leeftijd is een mens meer en meer in staat om zijn gevoelens een plaats te geven, te erkennen of te onderdrukken. Kinderen en vooral tieners hebben echter regelmatig te maken met onaangekondigde opflakkeringen van emoties, die vaak dan nog eens nieuw zijn voor hen. En dan gaat het heus niet enkel over verliefdheid, maar komen ook melancholie, schaamte of afkeer voor het eerst een gevoelige knauw geven. Of ontwikkelt de tiener, soms tot zijn verbazing, enige vorm van empathie, moed of trots. Jensen maakt een onderscheid tussen (spontaan opborrelende) emoties en (langer doorwerkende) gevoelens, wat eerder ‘bewuste emoties’ zijn. Haar lezers bewust maken van hun gevoelens, dat wil Jensen met dit boek. Ten eerste door die te herkennen (ook bij anderen) en ten tweede door te leren ermee om te gaan. Van negatieve emoties bijvoorbeeld kun je ook wat leren: angst maakt je bijvoorbeeld voorzichtig, boosheid doet je nadenken over de dingen, verdriet doet je de leuke dingen van het leven weer meer waarderen, verveling is juist een teken dat je geen zorgen hebt. Je gevoelens onderdrukken (‘tel eerst maar eens tot 10’) hoeft dus niet: alles wat je voelt, mág je voelen.  

Waarop Jensen in haar grote emotieboek twintig uiteenlopende én in elkaar overlopende gevoelens uit de doeken doet. Dat daar ‘verliefd’, ‘woede’ of ‘verdrietig’ tussen zitten, ligt meer voor de hand dan gevoelens die ze omschrijft als ‘thuis’ (waar het gaat over zowel de verwarring bij verhuizen als nationale identiteit) of ‘wraakzuchtig’ (met literaire voorbeelden van Doeschka Meijsing en Euripides’ Medea). In dit wraak-hoofdstukje kunnen volwassenen ook nog wat leren van Francis Bacon die wist dat ‘door wraak te nemen een man gelijk komt met zijn vijand, maar door ervan af te zien hij hoger staat’. Maar over het algemeen zijn de meeste hoofdstukken toegespitst op de ervaringen van kinderen: schaamte bij een pukkel op je neus, verliefd op een jongen uit de klas, verdriet bij de echtscheiding van je ouders… Elk hoofdstuk wordt overigens ingeleid door een situatie of getuigenis van een jongen of meisje, waarbij dan die gevoelens geduid, verklaard of gerechtvaardigd worden. Jensen illustreert de gevoelens met voorbeelden uit de actualiteit, bijvoorbeeld Hillary Clintons al dan niet echte tranen (bij verdriet), Angela Merkels moed om vluchtelingen welkom te heten of empathie met een dier (via bijvoorbeeld Finding Dory). Jensen is kwistig met rake quotes van filosofen, waardoor ze indirect reclame maakt voor haar vak. De auteur gaat nooit heel diep in op de gevoelens, maar kadert ze mooi in de leefwereld van jongeren zonder saai of geleerd te worden.  

Het boek is heel luchtig vormgegeven, zodat je nergens de indruk krijgt een echt ‘groot’ boek aan het lezen te zijn. Het is kleurrijk geïllustreerd, soms met wiebelige pentekeningen, soms met mooie collages of tekeningen in kleur. Marijke Klompmaker is heel sterk in het vatten van een emotie op een persoon. Het boek is ook perfect in stukjes te lezen, bijvoorbeeld wanneer je op dat moment bepaalde gevoelens hebt. Handig om als je je bijvoorbeeld wat down voelt iets te lezen over melancholie. Of om iets te lezen te hebben als je je aan het vervelen bent!