Pogingen iets van het leven te maken

De gepensioneerde Koreaanse psychiater Rhee Kun Hoo (1935) nadert de negentig en is schrijver van een tiental boeken en vele essays. Als je toch honderd wordt, kun je net zo goed gelukkig zijn is zijn eerste boek dat naar het Nederlands is vertaald, verzorgd door Barbara Lampe. Dat is een mooie (en wellicht laatste) kans om nog wat levenslessen achter te laten voor ons. Waarmee ook wij (later) van een gelukkige ouderdom kunnen genieten.

Stel je een broos, halfblind, maar vriendelijk lachend oud mannetje voor, dat je uitnodigt bij hem plaats te nemen en te luisteren naar zijn wijze raad. Hij verwijt je niets en verplicht je tot niets. Je doet met zijn tips wat je wil, maar hijzelf is het levende voorbeeld van hoe je zelfs hoogbejaard nog van het leven kunt genieten. Omdat we allemaal wel stokoud willen worden én zoveel mogelijk uit het leven willen halen, loont het misschien wel de moeite te horen wat de grijsaard te zeggen heeft.

En wees gerust, ook al is hij arts en psychiater, die in zijn leven ruim 10.000 psychiatrische gevallen voor de kiezen kreeg waar je niet vrolijk van wordt: zijn raadgevingen worden nooit wetenschappelijk of dreigend en waarschuwend. Nergens in zijn boek, dat geschreven is als een lang, inwendig monoloog, wordt dr. Rhee uitleggerig, wijsneuzig of dogmatisch. Van hem geen donderpreken die je bezweren het zus of zo te doen als je enige kans op geluk wil maken. Integendeel, de auteur neemt je bij de hand en leidt je welwillend door zijn eigen leven en zijn eigen ervaringen, die ons heel wat leren over hoe je een en ander zou kunnen bekijken of aanpakken.

Voortdurend haalt de auteur zijn eigen lange leven aan, dat heel wat heeft zien passeren in bijna negentig jaar, van de Japanse bezetting van Korea, over de lange weg naar democratie in het onafhankelijke Korea en de moderne, tot de op consumptie gerichte maatschappij die Zuid-Korea vandaag is. Daarbij komt de Koreaanse context vaak aan bod: niet alleen via de ellende en armoede voor, tijdens en na de Tweede Wereldoorlog of de repressie door brutale en corrupte Koreaanse machthebbers. Maar ook Koreaanse fenomenen als het 'dood door overwerken' of de dwangmatige verering van de voorouders, waar jongere generaties stilaan van afstappen – wat de auteur niet veroordeelt, maar net als een gunstig teken van voortdurende verandering ziet.

Daarnaast haalt dr. Rhee vaak zijn gezin aan. Hij vindt zichzelf een slechte vader, die altijd maar werkte, zodat zijn kinderen zichzelf maar hebben opgevoed en toch goed terechtgekomen zijn. Hij haalt zijn liefdesbrieven aan zijn vrouw aan, wanneer hij huwelijksadvies geeft, en gaat in op zijn omgang met zijn kleinkinderen. Opmerkelijk, zelfs naar Koreaanse normen, is dat de drie generaties allen samenwonen in een familiehuis, maar met de nodige privacy. De auteur vergelijkt ook met zijn eigen vader, een schijnbaar dociel iemand die alles volgens de regels deed, maar toch ook rebels was (hij zat in het verzet), en zijn sterke, strijdbare moeder.

Rhee haalt zelfs zijn praktijk aan, onder meer om zijn wroeging te schetsen om fouten die hij maakte bij patiënten. Zowel hier als bij het krijgen van ouderdomskwalen, de soms moeilijke omgang met je levenspartner en zelfs met de onvermijdelijke dood, geeft de auteur de gouden raad – die als een rode draad door het boek loopt – dat alles, als een cruciale stap naar geluk en gemoedsrust op je oude dag, te accepteren. Je kunt spijt hebben van je verleden of bang zijn voor de toekomst, maar daar kun je toch niets aan veranderen: aanvaard het. Accepteer dat je oud wordt, wees realistisch. Doe aan jung-gyeon, de kunst om de dingen te zien zoals ze zijn.

De psychiater is ervan overtuigd dat je ervoor kunt kiezen gelukkig te leven; je bepaalt je eigen geluk. En hij is overtuigend genoeg om de lezer het vaste voornemen te doen maken dat ook zo te gaan doen. Zijn raadgevingen, die hij vaak in korte, handige regeltjes formuleert, zijn soms vanzelfsprekend en zelfs cliché, maar dat stoort niet: door ze te vernemen van iemand die na een lang leven daar het beste over kan oordelen, zijn ze meer waar en waard dan ooit.