Plaats voor ethische vragen in historisch relaas
Al net zo ontzagwekkend als het werk dat voorafging aan de eerste atoombom en de (on)rechtstreekse gevolgen ervan, is deze pil van een graphic novel: ruim 450 bladzijden waarin in detail het verhaal van de bom wordt gedaan, van de eerste ideeën over kernsplijting tot de horror van Hiroshima. Een duizelingwekkende en vermoeiende ervaring, die het best met mate wordt ingenomen.
Het enige verzonnen element in dit zorgvuldig gedetailleerde, historische relaas is een familie in Hiroshima, die door het hele boek heen optreedt. Vader Morimoto en zijn twee zonen zijn weliswaar fictieve personages, maar wat ze doormaken is wat vele duizenden Japanners te lijden kregen in de Tweede Wereldoorlog: van de militaire terreur en een zinloze kamikazedood tot de vergetelheid van de bom. Het was de beroemde, in de stenen trap van een bankgebouw gebrande schaduw (bewaard in het Hiroshima Peace Memorial Museum) die de Belgische stripscenarist Didier Alcante inspireerde tot het schrijven van De bom. En zijn liefde voor alles Japans, voortkomende uit zijn vriendschap met jeugdkameraad Kazuo Morimoto (die zijn familienaam leende aan de fictieve familie).
Samen met de Franse co-scenarist Laurent-Frédéric Bollée en de Canadese tekenaar Denis Rodier zette hij zich aan de haast onmogelijke taak om het verhaal voorafgaand aan die hallucinante schaduwafdruk te vertellen. Om het boek klaar te krijgen voor de 75ste herdenking van die noodlottige 6de augustus 1945, had het trio vijf jaar. Door zijn ervaring in Amerikaanse comics (met name Superman) én het niet inkleuren van de tekeningen slaagde superman Rodier erin die klus te klaren. En hij heeft er zich niet snelsnel vanaf gemaakt: de tekeningen zijn onberispelijk, gedetailleerd en met zorg afgeleverd. Ondanks de ontzettend vele dialoogballons en tekstkaders is het geen boek geworden vol ‘talking heads’, maar zit er voldoende afwisseling in perspectieven, cadrage en enscenering om te beletten dat de lezer doodvermoeid het boek dichtslaat.
De bom is opgedeeld in hoofdstukken, waarin zowel de wetenschappelijke als de militaire kant van de race naar de eerste bom ruim aan bod komt: geleerden en generaals passeren de revue, maar ook spionnen en simpele soldaten. De soms lastige en wat saaie wetenschappelijke exposés en de geheimdoenerij van het leger – zelfs vicepresident Truman wist niks van het Manhattan Project tot hij president werd – worden gelukkig afgelost door actiescènes, bijvoorbeeld rond de verschillende pogingen om de productie van de Noorse zwaarwaterfabriek van de nazi’s tot staan te brengen. Een narratieve slimmigheid is om het pocherige uranium letterlijk een stem te geven.
De auteurs besteden ook aandacht aan de ethische aspecten van de ontwikkeling van de bom. Onder meer in de vorm van de inspanningen van atoomgeleerde Leo Szilard – die overtuigd begon aan het project om de nazi’s voor te blijven – om het gebruik van de bom te verhinderen. De opname in het boek van het plutoniumtests op onwetende proefkonijnen (die de cynische codenaam HP kregen: ‘human products’) is ook veelzeggend. Net zoals de manier waarop de auteurs scènes van de zichtbaar gruwelijke gevolgen van de bom afwisselen met Amerikanen die zichzelf feliciteren met het ‘succes’.
Behalve het grote plaatje heeft het boek aandacht voor anekdotes, zoals hoe Eisenhower tegen het gebruik van de bom was, of de herkomst van de naam ‘Enola Gay’, of de rol van België als redder van de wereld (het leverde via Congo de nodige uranium aan de VS) of het trieste lot van de SS Indianapolis, die vlak na het transport van de bom getorpedeerd werd. In de massa details zijn kleine foutjes allicht onvermijdelijk (zo wás er in 1939 helemaal geen Belgische koningin). Omdat het boek eindigt met de explosies tipt Alcante in zijn nawoord nog even de post-Hiroshima-manga Gen Barrevoets van Keiji Nakazawa (de door de vertaler niet opgemerkte Nederlandstalige versie van Gen d’Hiroshima).
Reageer op deze recensie
Meer recensies van Koen Driessens
Gesponsord
Een diepgravend onderzoek naar de meest mysterieuze politieke moord van de 20e eeuw, die op de Amerikaanse president John F. Kennedy.
Een indringend verhaal op het scherp van de snede, vanuit de belevingswereld van de strafrechtadvocate die als slachtoffer moet strijden voor een eerlijke behandeling onder het recht waar ze altijd in heeft geloofd.
Hetzelfde boek lezen brengt mensen samen: je hebt direct iets om over te praten! Daarom lezen we in november met heel Nederland 'Joe Speedboot' van Tommy Wieringa. Je haalt het boek gratis op bij je bibliotheek.
'Bevreemdend, mysterieus en ongelofelijk. Esther Gerritsen maakt het onbereikbare perspectief herkenbaar.' – Jury Boekenbon Literatuurprijs 2024 over Gebied 19
Nieuwe, prachtige roman van dé literaire stem uit Ierland, Sally Rooney.
Dog Man is terug met een spannend nieuw avontuur! Een stinkdier zorgt voor een groot drama: Dog Man ruikt verschrikkelijk
Een radicaal eerlijk en aangrijpend onderzoek van een dochter die niet alleen de moeizame relatie met haar moeder probeert te begrijpen, maar ook de verstoorde relatie tot haar eigen lichaam.
Speurend naar eeuwenoude ruïnes en kastelen, objecten en kunstwerken, reisroutes en slagvelden slalomt Bart Van Loo door de Lage Landen.
Een nieuwe Baantjer is altijd een goed cadeau! Op een voorjaarsochtend wordt het lichaam van Ron Doomerik aangetroffen in zijn appartement aan de Amsterdamse Houtkade. Er steekt een mes in zijn rug.
Een magische reis naar Fantasia is een nieuwe versie van het avontuur Lang Leve Fantasia van Geronimo Stilton met extra veel avontuur en veel meer illustraties. Superdikke editie met 3D-beeld, geuren en vele andere extra's!
Een betoverend cadeauboek, met linnen omslag, poëtisch vertaald door Imme Dros.
De manga over een avontuurlijke eenhoorn voor 9+. Unico's liefde heeft Venus en haar handlanger Byron wakker gemaakt, die hen allebei willen vernietigen!
De uiterwaarden, de laatste Nederlandse wildernis. Een schitterend halfland van angst en hoop, ingeklemd tussen hoge dijken, waar alles permanent verandert en niets is wat het lijkt.
Meester Jesper gaat op schoolkamp met de kinderen uit groep 8. De directeur, mevrouw Azijnvijver, heeft één strenge eis: geen telefoons mee op kamp.
Meester Mark verzamelde de allerleukte taalfoutjes en kinderlogica over feesten en feestjes: van verjaardag tot kerst, en van sint tot de geboorte van een baby.
Op zoek naar avontuur en de waarheid over haar moeder, wordt Cato meegesleurd op een gevaarlijke reis door tijd en herinneringen - Gouden Griffel-winnaar in een luxe uitgave!
Een zeer vooraanstaand forensisch antropoloog claimt dat in het kunstwerk gebruik is gemaakt van een menselijk bot.
Diep verscholen in de Appalachen ligt de McAlpine Lodge, waar Will en Sara hun huwelijksreis doorbrengen. Het resort is een afgelegen paradijs op aarde, behalve dan dat iedereen er liegt.
Het langverwachte vervolg op Koninkrijk. Een thriller over verloren zielen, familiebanden en dodelijke loyaliteit.
Vergeet wat je weet over het continent Afrika. Zeinab Badawi duikt in het verleden van haar geboortecontinent, de geboorteplek van de mensheid.
Waar we onze kinderen in de fysieke wereld steeds meer overbeschermen, laten we hen in de digitale wereld vogelvrij – met desastreuze gevolgen voor hun mentale welzijn.
In dit derde deel van 'De memoires van Abel Sikkink' zien we Parijs en het grillige Europa van de tweede helft van de negentiende eeuw.
De ineenstorting van welvaartsstaten, supercyclonen, megadroogtes, extreemrechts extremisme, ongebreidelde virussen, energietekorten, cyberaanvallen: de mensheid beweegt zich richting een tijdperk van permanente crisis.
Dit boek wijst de weg naar een energieker leven. Je wakkert het vuur in je leven weer aan!
