Blindelings het konijnenhol in
Juriste Roxane van Iperen zoekt in een boeiend essay naar de oorzaken van de verrechtsing van de westerse samenleving. Naast feitelijke vaststellingen deelt ze opmerkelijke inzichten met de lezer. Ze reikt ook enkele, weliswaar vage, manieren aan tot remediëring. Niettemin is Eigen welzijn eerst een heldere én ontluisterende analyse van hoe we vandaag – uitgerekend onder liberaal bestuur – onze liberale waarden verliezen en blindelings in een konijnenhol van letterlijk en figuurlijk enge denkbeelden terechtkomen.
'Goed is dat Van Iperen hierbij de schampere commentaren niet schuwt in haar essay.' - Hebbanrecensent Koen
Als je je afvraagt hoe het mogelijk is dat het mensdom ondanks alle slechte ervaringen in voorbije decennia nog altijd – of alweer – van de pot gerukte complottheorieën nabauwt, het rechts-extremisme overal terrein wint en ieder-voor-zich het nieuwe normaal wordt, trek dan eens twee uurtjes uit voor het lezen van dit essay.
Samen met Roxane van Iperen stellen we vast dat het naoorlogse vooruitgangsgeloof vandaag vervangen is door een hang naar zelfbehoud. Al kon je dat in de jaren 1980 ook al zeggen, toen zelfzuchtige yuppies het product waren van een thatcheristisch vrijemarktideaal. Een verschil is misschien, zoals Van Iperen stelt, dat rechts-extremisten vandaag algemeen tot de middenklasse zijn doorgedrongen en geen schroom meer kennen: ‘Radicaal-rechts gedachtegoed stroomt inmiddels als een kabbelende bergbeek door alle geledingen van de middenklasse.’ Ook zogenaamde centrumpartijen nemen uit eigenbelang het populaire discours van extremistische partijen over en zijn mee geradicaliseerd.
‘Eigen welzijn eerst’ is een slogan die doet denken aan ‘Eigen volk eerst’, de baseline van de Vlaamse rechts-extremistische partij Vlaams Belang (voorheen Vlaams Blok, een radicale afsplitsing uit de jaren 1980 van de nationalistische Volksunie). Niet toevallig dreigt deze blijvende doorn in het oog van de Belgische politiek, die veel gemeen heeft met Wilders’ PVV, de nationale verkiezingen van volgend jaar te bepalen. Van de partij wordt aangenomen dat ze vooral zieltjes wint bij een ontevreden en luid bezwaar makende minderheid van voormalige socialistische kiezers en bij de minder goed geïnformeerde en makkelijk te beïnvloeden lager geschoolden. Vlaamse politieke analisten kunnen bij Van Iperen echter een interessante vaststelling lezen: niet een kleine groep extremisten en ook niet de zogenaamde bange blanke man – de deplorable uit de witte arbeidersklasse – zijn de uitdragers zijn van deze conservatieve, egoïstische reflex. Het zijn net de hoogopgeleiden die de overstap maakten naar radicaal-rechts, zo blijkt uit analyses van stemgedrag. En vooral ook: vrouwen: ‘De meest recente stap in het normaliseren of witwassen van radicaal-rechts verliep over de rug van vrouwen.’
Een opmerkelijk inzicht is dat veel vrouwen blijkbaar – onbewust – ontvankelijk zijn voor de giftige zaadjes die onder meer influencers en erg actieve rechtse partijen in sociale media zaaien. Van Iperen verduidelijkt de perfide verspreiding van QAnon-onzin en de door algoritmes versterkte effecten van onder meer corona-waanvoorstellingen. Ze ontmaskert heel illustratief het ‘draagzakfeminisme’ van jonge vrouwen die met een vals zelfbeeld van openheid, tolerantie en verlichtingswaarden denken hip en progressief bezig te zijn door te focussen op hun eigen wellness, maar hierdoor juist heel conservatief zijn. ‘Wakker geworden’ vrouwen verzeilen zo in een konijnenhol van enge denkbeelden over onder meer big pharma tot zelfs de zogenaamde anti-Russische oorlogspropaganda. Goed is dat Van Iperen hierbij de schampere commentaren niet schuwt in haar essay.
Bovendien, stelt Van Iperen vast, zijn het niet zozeer factoren van buitenaf (zoals economische onzekerheid – die is er in feite altijd al geweest: herinnert u zich een tijd dat er géén crisis was?), maar elementen van binnenuit die dit proces mogelijk maken: met name de vrees achter te blijven of achteruit te gaan, de zogenaamde fear of falling. Puur conservatisme dus: we willen behouden wat we hebben.
In haar slothoofdstuk gaat Van Iperen over tot wat burgers en overheid te doen staat. Haar voorstellen om minder defensief te stemmen en meer zekerheden (in goede onderwijs- en zorgvoorzieningen) en fiscale bescherming (in meer vermogens- en minder arbeidsbelasting) te bieden, zijn echter al te vage dooddoeners om de lezer echt met een hoopvol plan tot verbetering achter te laten.
Reageer op deze recensie
Meer recensies van Koen Driessens
Gesponsord
Wanneer zijn ploeg vastloopt door een reusachtig bot, gaat Boer Boris samen met Berend en Sam op onderzoek uit. Van welk dier zou dit bot kunnen zijn? Een cavia? Een marmot?
Marie zit op de beste school van de wereld met de allerliefste juf. Als haar klas uitgenodigd wordt om een week te ruilen met een andere klas, logeert Marie zelfs in een villa met zwembad en paarden.
De TikToks die geheimen van leerlingen én docenten onthullen, zijn enorm populair op Lauries school. Maar is het wel echt ongeluk als een meisje uit een van de sappigste TikToks om het leven komt?
Met zeven sleutels kan een bont gezelschap reizigers de schat van de meedogenloze Roverkoning in handen krijgen, als ze langs de zeven bewakers kunnen komen.
Noura leeft met een groot geheim – haar moeder mag absoluut niet ontdekken dat ze bij volle maan in een weerwolf verandert. En dan is er nog dat andere grote geheim ...
Als het afbrokkelende gebouw van Brams middelbare school wordt gesloten, moet hij ergens anders heen dan zijn beste vriend, Theo Thorbecke. Kunnen ze de school nog redden?
De kikkertjes maken weer met veel plezier en humor hun stripboeken. Met hun opbrengsten kunnen ze snoep kopen. Of kunnen ze het beter samen aan iets anders besteden?
Waakgorgel Jukko vertelt de Waakgorgeltjes-in-Opleiding en Melle dat er boven de poolcirkel een groot leger Brutelaars oprukt. De verdedigende Gorgels vallen allemaal in slaap.
Drie tieners bekennen de moord op Mirza. Alle drie hebben ze een motief, maar slechts een van hen is de dader. Wie viel Mirza aan op het feest? Wie is de mystery guest?
Er is een landelijke internetstoring en nu kunnen Quinn en Aaron geen huiswerk maken. Ze moeten een voldoende halen, anders moeten ze stoppen met hun videokanaal.
Een ode aan de allesoverstijgende kracht van vrouwenvriendschap en een intiem portret dat een nooit eerder getoonde kant van Marilyn Monroe laat zien.
Als haar vader haar herinneringen vertelt die niet rijmen met de geschiedenis zoals zij die kent, gaat Olga twijfelen over haar achtergrond.
Dit is het sensationele verslag van hoe Red Bull luidruchtig de Formule 1-wereld instapte en steeds succesvoller werd om uiteindelijk de sport te domineren met Max Verstappen.
Twee advocaten, de een wit, de ander zwart, proberen hun ten onrechte beschuldigde zwarte verdachte van de doodstraf te redden.
Tijdens een roerige debatavond aan de universiteit in Kiev verklaart Dani's jeugdvriend Pavel dat het socialisme dood is. Wanneer Pavel vervolgens verdwijnt, gaat Dani naar hem op zoek.
Journalist Gina deed jarenlang verslag van oorlogen over de hele wereld, maar sinds kort is ze correspondent in Rome. Na een zwoele zomeravond belandt ze in bed met haar jeugdvriend Okke.
Wanneer Poppy anonieme brieven ontvangt, betrokken is bij een ongeval en verrast wordt door een groot geldbedrag, wordt haar veerkracht zwaar op de proef gesteld.
Schrijfster Keet ontdekt dat de eigenaresse van een sjofele strandtent waar ze graag komt, illegaal onderdak biedt aan een groepje jongeren.
Bruce Cable, de extravagante boekhandelaar die zijn winkel bestiert op Camino Island, en de groep schrijvers die hij om zich heen heeft verzameld staan voor een nieuwe uitdaging.
Tanya, een Britse exchange student, komt een jaar lang in het gezin van Natalie en Matt wonen in hun luxe huis in Los Angeles. Ze begint steeds meer te lijken op hun overleden dochter Anabel.
Wanneer haar buurvrouw Kira dood wordt aangetroffen denkt iedereen aan zelfmoord. Maar Nancy is ervan overtuigd dat er kwade opzet is.
Amsterdam, 1824. In de kinderkolonie heerst een hard regime van tucht en discipline. Samen maken Karel en Lize een plan: proberen te ontsnappen uit Veenhuizen ...
Cornelisse en Wertheim selecteerden de mooiste en indrukwekkendste verhalen uit 12,5 jaar Echt gebeurd. Ook op papier beklijven deze verhalen. Een feest om te lezen!
Het team is een oude sekte op het spoor als plotseling de cold case roodgloeiend wordt: een jonge vrouw is sinds een paar dagen spoorloos verdwenen...
Pim Franssen beschrijft zijn reis vol beproevingen van twee jaar en twee dagen door 26 Afrikaanse landen in een oude Land Cruiser.
Over vergeving, spijt hebben van altijd maar doorgaan, het plezier van simpel leven en de kracht die schuilt in gewoon geluk.
Op Ivy's safari’s worden dieren alleen gefotografeerd. Ze stuit daarbij op verzet van de andere witte jagers, maar ze zet vastberaden door.
De zeventigjarige Cecilia kijkt ernaar uit de zomer ongestoord aan de kust door te brengen. Dit plan wordt echter verstoord als ze een onverwachte gast aantreft.
Met zijn kenmerkende opgerolde sokken, zijn taaiheid en wilskracht hoort Søren Lerby bij de absolute boegbeelden van het voetbal.
Als de jonge Ned Maddstone zich na een uit de hand gelopen grap op school plots in een streng bewaakte gevangenis bevindt, ziet de toekomst er veel minder rooskleurig uit.
Als je het lastig vindt om je gewoontes te veranderen, ligt dat niet aan jou. Slechte gewoontes blijf je herhalen, omdat je de verkeerde methode gebruikt.
Miljardair Georg zoekt hulp bij zijn vriend Joe Carling, voor zijn spoorloos verdwenen kleinzoon en enige erfgenaam. Iemand heeft er baat bij heeft als Filip nooit gevonden wordt …
Dumoulin wordt geconfronteerd met plekken waar nederlagen, crashes en rivalen een voedingsbodem bleken voor twijfels, frustraties en onzekerheden.
Het jaar van Gwen van Poorten varieerde van paddoceremonies tot botox, van met je partner naar Burning Man en je daar verloven tot het verbreken van die verloving.
Qmusic-dj en brandweerman Tom geeft aan de hand van heftige, verdrietige, leuke en soms idiote verhalen een eerlijk en inzichtelijk beeld van het leven van een brandweerman.
