Tom Poes en de holenmensen
Nederlands grootste stripauteur Marten Toonder brengt 12 jaar na zijn dood nog niet eerder in boek verschenen werk uit. Geen Tom Poes-strips helaas, maar nagelaten essays en korte verhalen die tot begin volgend jaar in vier delen zullen verschijnen. In het eerste deel zijn Toonders beschouwingen over Tom Poes en Bommel én strips in het algemeen verzameld. Een niet te missen aanvulling in de bibliotheek van elke rechtgeaarde Bommelliefhebber.
Oplettende lezertjes weten dat het laatste Tom Poes-verhaal van Marten Toonder ruim dertig jaar geleden verscheen, maar sindsdien zijn van Toonder nog zijn autobiografie en brieven verschenen. Daarnaast heeft Toonder – ook na de stopzetting van zijn stripcarrière – nog heel wat proza gepleegd, verspreid over bijdragen in geschreven media (van essays tot ingezonden brieven) of omnibussen (als voorwoorden). Nog niet eerder waren die stukjes verzameld. Daar ligt een mooie taak, moet Klaas Driebergen (uitgever en samensteller van enkele Toonder-boeken) gedacht hebben. En het is een interessante inkijk in Toonders keuken geworden, omdat Toonder zelden een blad voor de mond nam.
Toonder vertelt in de her en der verschenen stukjes (die altijd heel goed geduid worden in hun context) over het ontstaan van de Tom Poes-strips en zijn keuze voor een carrière als stripauteur; zo geeft hij aan dat hij zich altijd al liever in beelden uitdrukte, hoewel Toonder vandaag toch vooral herinnerd wordt voor zijn smeuïge proza en zijn innovatieve taalgebruik. Veel nieuwe inzichten in Toonders oeuvre leveren die specifieke stukjes niet op, ze zijn vooral prettig om lezen. Net zoals een aantal opgesteld in de stijl van zijn stripproza, bijvoorbeeld in een culinaire bijdrage (met uw welnemen verwoord door wie anders dan Joost, Bommels bediende) of een badinerend afscheid bij het laatste verhaal in het NRC, de meeste echter zijn ernstiger van opzet. Vooral wanneer Toonder zich opwerpt als pleitbezorger van het medium strips, dat – zeker in vroeger jaren – gebukt ging onder vooroordelen over de negatieve invloed ervan op de jeugd (een beetje zoals games vandaag) en hij zich verdedigt tegen allerlei aantijgingen: dat Tom Poes afgekeken is van Disney (p. 18), dat hij beter proza had gemaakt dan strips (p. 52) of dat hij al te vaak zijn naam zou zetten onder andermans werk (p. 56).
Het is opvallend vaak dat Toonder zich defensief opstelt, omdat er naar zijn ervaring in Nederland neergekeken wordt op strips. In verschillende (nu wat gedateerde) bijdragen herhaalt Toonder hoe strips al sinds de tijden van de holenmensen bestaan. In sommige bijdragen (bijvoorbeeld 'wat is een strip?') is hij in zijn poging de strip een wel haast wetenschappelijke sérieux te geven zelfs uitermate uitleggerig (in stripgeschiedenis én technische details). Ondanks zijn ernst verliest Toonder zich gelukkig ook af en toe in heerlijk ‘Bommels’ taalgebruik: ‘Eenvoud is een noodzaak, want men moet de zaken begrijpelijk voorstellen; maar wat men voorstelt hoeft in zichzelf niet eenvoudig te zijn, als men begrijpt wat ik bedoel’ (p. 29).
Uit deze schrijfsels blijkt ook weer dat Toonder niet overliep van bescheidenheid: Tom Poes is een goede strip, vindt hij, want hij wordt internationaal gepubliceerd (p. 221). Al is dat eerlijk gezegd geen garantie… Verder is volgens Toonder de tekenaar idealiter ook zelf de verteller (p. 207), zoals hij, want uiteindelijk is de tekening ondergeschikt aan het verhaal (p. 62). Toch durft Toonder ook kritisch te zijn over eigen werk, vooral het vroege dan: in de verzamelde voorwoorden die hij in de jaren 1990 schreef bij de volledige uitgave van zijn oeuvre door Hans Matla (leuk om die nog eens ter inleiding van een Tom Poes te lezen) is hij soms hard voor minderwaardige verhalen. Maar het is zoals hij zelf zegt over strips in het algemeen: het is niet omdat er brol tussen zit, dat álle strips slecht zijn. Verre van, gelukkig, in zijn geval. Vooral als unieke bundeling van Toonders commentaren op zijn eigen werk is dit boekje de aanschaf waard (en omdat voor heren geld geen rol speelt).
Reageer op deze recensie
Meer recensies van Koen Driessens
Gesponsord
Een diepgravend onderzoek naar de meest mysterieuze politieke moord van de 20e eeuw, die op de Amerikaanse president John F. Kennedy.
Een indringend verhaal op het scherp van de snede, vanuit de belevingswereld van de strafrechtadvocate die als slachtoffer moet strijden voor een eerlijke behandeling onder het recht waar ze altijd in heeft geloofd.
Hetzelfde boek lezen brengt mensen samen: je hebt direct iets om over te praten! Daarom lezen we in november met heel Nederland 'Joe Speedboot' van Tommy Wieringa. Je haalt het boek gratis op bij je bibliotheek.
'Bevreemdend, mysterieus en ongelofelijk. Esther Gerritsen maakt het onbereikbare perspectief herkenbaar.' – Jury Boekenbon Literatuurprijs 2024 over Gebied 19
Nieuwe, prachtige roman van dé literaire stem uit Ierland, Sally Rooney.
Dog Man is terug met een spannend nieuw avontuur! Een stinkdier zorgt voor een groot drama: Dog Man ruikt verschrikkelijk
Een radicaal eerlijk en aangrijpend onderzoek van een dochter die niet alleen de moeizame relatie met haar moeder probeert te begrijpen, maar ook de verstoorde relatie tot haar eigen lichaam.
Speurend naar eeuwenoude ruïnes en kastelen, objecten en kunstwerken, reisroutes en slagvelden slalomt Bart Van Loo door de Lage Landen.
Een nieuwe Baantjer is altijd een goed cadeau! Op een voorjaarsochtend wordt het lichaam van Ron Doomerik aangetroffen in zijn appartement aan de Amsterdamse Houtkade. Er steekt een mes in zijn rug.
Een magische reis naar Fantasia is een nieuwe versie van het avontuur Lang Leve Fantasia van Geronimo Stilton met extra veel avontuur en veel meer illustraties. Superdikke editie met 3D-beeld, geuren en vele andere extra's!
Een betoverend cadeauboek, met linnen omslag, poëtisch vertaald door Imme Dros.
De manga over een avontuurlijke eenhoorn voor 9+. Unico's liefde heeft Venus en haar handlanger Byron wakker gemaakt, die hen allebei willen vernietigen!
De uiterwaarden, de laatste Nederlandse wildernis. Een schitterend halfland van angst en hoop, ingeklemd tussen hoge dijken, waar alles permanent verandert en niets is wat het lijkt.
Meester Jesper gaat op schoolkamp met de kinderen uit groep 8. De directeur, mevrouw Azijnvijver, heeft één strenge eis: geen telefoons mee op kamp.
Meester Mark verzamelde de allerleukte taalfoutjes en kinderlogica over feesten en feestjes: van verjaardag tot kerst, en van sint tot de geboorte van een baby.
Op zoek naar avontuur en de waarheid over haar moeder, wordt Cato meegesleurd op een gevaarlijke reis door tijd en herinneringen - Gouden Griffel-winnaar in een luxe uitgave!
Een zeer vooraanstaand forensisch antropoloog claimt dat in het kunstwerk gebruik is gemaakt van een menselijk bot.
Diep verscholen in de Appalachen ligt de McAlpine Lodge, waar Will en Sara hun huwelijksreis doorbrengen. Het resort is een afgelegen paradijs op aarde, behalve dan dat iedereen er liegt.
Het langverwachte vervolg op Koninkrijk. Een thriller over verloren zielen, familiebanden en dodelijke loyaliteit.
Vergeet wat je weet over het continent Afrika. Zeinab Badawi duikt in het verleden van haar geboortecontinent, de geboorteplek van de mensheid.
Waar we onze kinderen in de fysieke wereld steeds meer overbeschermen, laten we hen in de digitale wereld vogelvrij – met desastreuze gevolgen voor hun mentale welzijn.
In dit derde deel van 'De memoires van Abel Sikkink' zien we Parijs en het grillige Europa van de tweede helft van de negentiende eeuw.
De ineenstorting van welvaartsstaten, supercyclonen, megadroogtes, extreemrechts extremisme, ongebreidelde virussen, energietekorten, cyberaanvallen: de mensheid beweegt zich richting een tijdperk van permanente crisis.
Dit boek wijst de weg naar een energieker leven. Je wakkert het vuur in je leven weer aan!
