Tom Poes en de holenmensen
Nederlands grootste stripauteur Marten Toonder brengt 12 jaar na zijn dood nog niet eerder in boek verschenen werk uit. Geen Tom Poes-strips helaas, maar nagelaten essays en korte verhalen die tot begin volgend jaar in vier delen zullen verschijnen. In het eerste deel zijn Toonders beschouwingen over Tom Poes en Bommel én strips in het algemeen verzameld. Een niet te missen aanvulling in de bibliotheek van elke rechtgeaarde Bommelliefhebber.
Oplettende lezertjes weten dat het laatste Tom Poes-verhaal van Marten Toonder ruim dertig jaar geleden verscheen, maar sindsdien zijn van Toonder nog zijn autobiografie en brieven verschenen. Daarnaast heeft Toonder – ook na de stopzetting van zijn stripcarrière – nog heel wat proza gepleegd, verspreid over bijdragen in geschreven media (van essays tot ingezonden brieven) of omnibussen (als voorwoorden). Nog niet eerder waren die stukjes verzameld. Daar ligt een mooie taak, moet Klaas Driebergen (uitgever en samensteller van enkele Toonder-boeken) gedacht hebben. En het is een interessante inkijk in Toonders keuken geworden, omdat Toonder zelden een blad voor de mond nam.
Toonder vertelt in de her en der verschenen stukjes (die altijd heel goed geduid worden in hun context) over het ontstaan van de Tom Poes-strips en zijn keuze voor een carrière als stripauteur; zo geeft hij aan dat hij zich altijd al liever in beelden uitdrukte, hoewel Toonder vandaag toch vooral herinnerd wordt voor zijn smeuïge proza en zijn innovatieve taalgebruik. Veel nieuwe inzichten in Toonders oeuvre leveren die specifieke stukjes niet op, ze zijn vooral prettig om lezen. Net zoals een aantal opgesteld in de stijl van zijn stripproza, bijvoorbeeld in een culinaire bijdrage (met uw welnemen verwoord door wie anders dan Joost, Bommels bediende) of een badinerend afscheid bij het laatste verhaal in het NRC, de meeste echter zijn ernstiger van opzet. Vooral wanneer Toonder zich opwerpt als pleitbezorger van het medium strips, dat – zeker in vroeger jaren – gebukt ging onder vooroordelen over de negatieve invloed ervan op de jeugd (een beetje zoals games vandaag) en hij zich verdedigt tegen allerlei aantijgingen: dat Tom Poes afgekeken is van Disney (p. 18), dat hij beter proza had gemaakt dan strips (p. 52) of dat hij al te vaak zijn naam zou zetten onder andermans werk (p. 56).
Het is opvallend vaak dat Toonder zich defensief opstelt, omdat er naar zijn ervaring in Nederland neergekeken wordt op strips. In verschillende (nu wat gedateerde) bijdragen herhaalt Toonder hoe strips al sinds de tijden van de holenmensen bestaan. In sommige bijdragen (bijvoorbeeld 'wat is een strip?') is hij in zijn poging de strip een wel haast wetenschappelijke sérieux te geven zelfs uitermate uitleggerig (in stripgeschiedenis én technische details). Ondanks zijn ernst verliest Toonder zich gelukkig ook af en toe in heerlijk ‘Bommels’ taalgebruik: ‘Eenvoud is een noodzaak, want men moet de zaken begrijpelijk voorstellen; maar wat men voorstelt hoeft in zichzelf niet eenvoudig te zijn, als men begrijpt wat ik bedoel’ (p. 29).
Uit deze schrijfsels blijkt ook weer dat Toonder niet overliep van bescheidenheid: Tom Poes is een goede strip, vindt hij, want hij wordt internationaal gepubliceerd (p. 221). Al is dat eerlijk gezegd geen garantie… Verder is volgens Toonder de tekenaar idealiter ook zelf de verteller (p. 207), zoals hij, want uiteindelijk is de tekening ondergeschikt aan het verhaal (p. 62). Toch durft Toonder ook kritisch te zijn over eigen werk, vooral het vroege dan: in de verzamelde voorwoorden die hij in de jaren 1990 schreef bij de volledige uitgave van zijn oeuvre door Hans Matla (leuk om die nog eens ter inleiding van een Tom Poes te lezen) is hij soms hard voor minderwaardige verhalen. Maar het is zoals hij zelf zegt over strips in het algemeen: het is niet omdat er brol tussen zit, dat álle strips slecht zijn. Verre van, gelukkig, in zijn geval. Vooral als unieke bundeling van Toonders commentaren op zijn eigen werk is dit boekje de aanschaf waard (en omdat voor heren geld geen rol speelt).
Reageer op deze recensie
Meer recensies van Koen Driessens
Gesponsord
Wanneer zijn ploeg vastloopt door een reusachtig bot, gaat Boer Boris samen met Berend en Sam op onderzoek uit. Van welk dier zou dit bot kunnen zijn? Een cavia? Een marmot?
Marie zit op de beste school van de wereld met de allerliefste juf. Als haar klas uitgenodigd wordt om een week te ruilen met een andere klas, logeert Marie zelfs in een villa met zwembad en paarden.
De TikToks die geheimen van leerlingen én docenten onthullen, zijn enorm populair op Lauries school. Maar is het wel echt ongeluk als een meisje uit een van de sappigste TikToks om het leven komt?
Met zeven sleutels kan een bont gezelschap reizigers de schat van de meedogenloze Roverkoning in handen krijgen, als ze langs de zeven bewakers kunnen komen.
Noura leeft met een groot geheim – haar moeder mag absoluut niet ontdekken dat ze bij volle maan in een weerwolf verandert. En dan is er nog dat andere grote geheim ...
Als het afbrokkelende gebouw van Brams middelbare school wordt gesloten, moet hij ergens anders heen dan zijn beste vriend, Theo Thorbecke. Kunnen ze de school nog redden?
De kikkertjes maken weer met veel plezier en humor hun stripboeken. Met hun opbrengsten kunnen ze snoep kopen. Of kunnen ze het beter samen aan iets anders besteden?
Waakgorgel Jukko vertelt de Waakgorgeltjes-in-Opleiding en Melle dat er boven de poolcirkel een groot leger Brutelaars oprukt. De verdedigende Gorgels vallen allemaal in slaap.
Drie tieners bekennen de moord op Mirza. Alle drie hebben ze een motief, maar slechts een van hen is de dader. Wie viel Mirza aan op het feest? Wie is de mystery guest?
Er is een landelijke internetstoring en nu kunnen Quinn en Aaron geen huiswerk maken. Ze moeten een voldoende halen, anders moeten ze stoppen met hun videokanaal.
Een ode aan de allesoverstijgende kracht van vrouwenvriendschap en een intiem portret dat een nooit eerder getoonde kant van Marilyn Monroe laat zien.
Als haar vader haar herinneringen vertelt die niet rijmen met de geschiedenis zoals zij die kent, gaat Olga twijfelen over haar achtergrond.
Dit is het sensationele verslag van hoe Red Bull luidruchtig de Formule 1-wereld instapte en steeds succesvoller werd om uiteindelijk de sport te domineren met Max Verstappen.
Twee advocaten, de een wit, de ander zwart, proberen hun ten onrechte beschuldigde zwarte verdachte van de doodstraf te redden.
Tijdens een roerige debatavond aan de universiteit in Kiev verklaart Dani's jeugdvriend Pavel dat het socialisme dood is. Wanneer Pavel vervolgens verdwijnt, gaat Dani naar hem op zoek.
Journalist Gina deed jarenlang verslag van oorlogen over de hele wereld, maar sinds kort is ze correspondent in Rome. Na een zwoele zomeravond belandt ze in bed met haar jeugdvriend Okke.
Wanneer Poppy anonieme brieven ontvangt, betrokken is bij een ongeval en verrast wordt door een groot geldbedrag, wordt haar veerkracht zwaar op de proef gesteld.
Schrijfster Keet ontdekt dat de eigenaresse van een sjofele strandtent waar ze graag komt, illegaal onderdak biedt aan een groepje jongeren.
Bruce Cable, de extravagante boekhandelaar die zijn winkel bestiert op Camino Island, en de groep schrijvers die hij om zich heen heeft verzameld staan voor een nieuwe uitdaging.
Tanya, een Britse exchange student, komt een jaar lang in het gezin van Natalie en Matt wonen in hun luxe huis in Los Angeles. Ze begint steeds meer te lijken op hun overleden dochter Anabel.
Wanneer haar buurvrouw Kira dood wordt aangetroffen denkt iedereen aan zelfmoord. Maar Nancy is ervan overtuigd dat er kwade opzet is.
Amsterdam, 1824. In de kinderkolonie heerst een hard regime van tucht en discipline. Samen maken Karel en Lize een plan: proberen te ontsnappen uit Veenhuizen ...
Cornelisse en Wertheim selecteerden de mooiste en indrukwekkendste verhalen uit 12,5 jaar Echt gebeurd. Ook op papier beklijven deze verhalen. Een feest om te lezen!
Het team is een oude sekte op het spoor als plotseling de cold case roodgloeiend wordt: een jonge vrouw is sinds een paar dagen spoorloos verdwenen...
Pim Franssen beschrijft zijn reis vol beproevingen van twee jaar en twee dagen door 26 Afrikaanse landen in een oude Land Cruiser.
Over vergeving, spijt hebben van altijd maar doorgaan, het plezier van simpel leven en de kracht die schuilt in gewoon geluk.
Op Ivy's safari’s worden dieren alleen gefotografeerd. Ze stuit daarbij op verzet van de andere witte jagers, maar ze zet vastberaden door.
De zeventigjarige Cecilia kijkt ernaar uit de zomer ongestoord aan de kust door te brengen. Dit plan wordt echter verstoord als ze een onverwachte gast aantreft.
Met zijn kenmerkende opgerolde sokken, zijn taaiheid en wilskracht hoort Søren Lerby bij de absolute boegbeelden van het voetbal.
Als de jonge Ned Maddstone zich na een uit de hand gelopen grap op school plots in een streng bewaakte gevangenis bevindt, ziet de toekomst er veel minder rooskleurig uit.
Als je het lastig vindt om je gewoontes te veranderen, ligt dat niet aan jou. Slechte gewoontes blijf je herhalen, omdat je de verkeerde methode gebruikt.
Miljardair Georg zoekt hulp bij zijn vriend Joe Carling, voor zijn spoorloos verdwenen kleinzoon en enige erfgenaam. Iemand heeft er baat bij heeft als Filip nooit gevonden wordt …
Dumoulin wordt geconfronteerd met plekken waar nederlagen, crashes en rivalen een voedingsbodem bleken voor twijfels, frustraties en onzekerheden.
Het jaar van Gwen van Poorten varieerde van paddoceremonies tot botox, van met je partner naar Burning Man en je daar verloven tot het verbreken van die verloving.
Qmusic-dj en brandweerman Tom geeft aan de hand van heftige, verdrietige, leuke en soms idiote verhalen een eerlijk en inzichtelijk beeld van het leven van een brandweerman.
