De megafoon Kellendonk
Frans Kellendonk was 39 toen hij een kwarteeuw geleden overleed aan aids. Hij was anglist, vertaler, redacteur van het literaire tijdschrift De Revisor en auteur van een beperkt, maar opgemerkt oeuvre. Zijn bekendste roman, Mystiek lichaam (1986), was tegelijk zijn laatste. Bewonderaar van Henry James, Oscar Wilde en Saul Bellow, generatiegenoot (en ‘concurrent’) van A.F.Th. van der Heijden en Oek de Jong, vriend en auteur van de eerder dit jaar verschenen bundeling van een ruime selectie van Kellendonks brieven aan onder meer zijn collega’s, vrienden en minnaars.
Medesamensteller en Leids letterkundige Jaap Goedegebuure, die een monografie van Kellendonk voorbereidt, wordt in deze novelle van Arie Storm regelmatig, smalend en met opzet anoniem opgevoerd als ‘tweede’ biograaf, bij monde van Kellendonk zelf. Die als een immateriële geest, 25 jaar na zijn overlijden, op de schouder van de auteur, deze influistert wat hij moet opschrijven. Als een ‘tweede kans’, een testament en gelegenheid om zijn sentimenten te ventileren. Of die van Storm?
Een slimme literaire truc van Storm, die twee jaar voor Kellendonks dood afstudeerde met een doctoraat over de Nijmeegse schrijver die hij (in een nawoord) bewondert als stijlvol, intellectueel, geestig en gevoelig: zijn onderwerp als ik-verteller alle woorden in de mond leggen reduceert hemzelf tot een personage van Kellendonk. Zo beschrijft het personage, de geest Kellendonk hoe "mijn eerste, mijn enige échte biograaf" hem in het Amsterdamse Centraal Station een pocket van Saul Bellow ziet kopen. En zo worden perspectieven, feiten en meningen vermengd. Of zoals ‘Kellendonk’ zegt: "Niets van wat ik hier zeg is waar, en tegelijkertijd is alles waar."
Als de fictieve Kellendonk bijvoorbeeld tekeer gaat tegen Adriaan van Dis - met wie volgens hem de neergang begon van de literaire kritiek tot het punt dat boekhandelaren op tv recensent mogen spelen – komt dat overeen met hoe hij in een brief Willem Oltmans feliciteert "dat opgeblazen imago van de alwetende en o zo beschaafde gastheer" doorprikt te hebben. Maar je vraagt je onwillekeurig af of Storm er niet eensgezind een flink schepje bovenop doet. Horen we hier Kellendonk of Storm? Wanneer Kellendonk smalend doet over zijn Revisorcollega’s, persfotografen, de onzin van een cursus creatief schrijven of journalist Jan Brokken (piloot) van de "Haagse Prut" (die het waagde hem in een stroming onder te delen), klinkt allicht de echte Kellendonk door. Wanneer Kellendonk vindt dat voor de naar hem genoemde jaarlijkse lezingen op de Radboud universiteit "de gekste mensen" gevraagd worden - "zelfs Gerrit Komrij (….). Freek De Jonge. Ik draai me om in mijn graf." – of wanneer hij de winnaars van de driejaarlijkse Stichting Frans Kellendonk "prutschrijvers" noemt, gebruikt Storm Kellendonk als megafoon. Over Storm lezen we Kellendonk beweren (in feite Storm zelf dus) hoe de auteur "veel te vaak bij de doden" verwijlt: "Hij paste nooit goed in zijn levende omgeving, hij stond er altijd in zekere zin naast". Zelfs al is hij "een brave echtgenoot en huisvader" geworden. Mja, maar welke boodschap heeft de lezer hieraan?
Uiteraard kon de kwestie Aad Nuis niet ontbreken, die Kellendonk in een recensie over Mystiek lichaam van antisemitisme beschuldigde. De ‘denkfout’ die de politicus volgens het personage Kellendonk maakte ("een boek over antisemitisme is niet automatisch een antisemitisch boek") verwoordde hij ook in brieven. Interessant is het boekje als het Kellendonks visie op kritiek en literatuur weergeeft: "Literatuur is voor mij altijd polemiek geweest, strijd." En Kellendonks relatie tot zijn afstandelijke vader, verwerkt in Mystiek lichaam: "Ik had niets met mijn vader. En alles."
‘Roman’ verduidelijkt de cover; om te vermijden dat een argeloze lezer een biografie vermoedt? Dat is het duidelijk niet geworden, maar wel een kundig spel met realiteit, schijn en interpretatie.
Reageer op deze recensie
Meer recensies van Koen Driessens
Gesponsord
Wanneer zijn ploeg vastloopt door een reusachtig bot, gaat Boer Boris samen met Berend en Sam op onderzoek uit. Van welk dier zou dit bot kunnen zijn? Een cavia? Een marmot?
Marie zit op de beste school van de wereld met de allerliefste juf. Als haar klas uitgenodigd wordt om een week te ruilen met een andere klas, logeert Marie zelfs in een villa met zwembad en paarden.
De TikToks die geheimen van leerlingen én docenten onthullen, zijn enorm populair op Lauries school. Maar is het wel echt ongeluk als een meisje uit een van de sappigste TikToks om het leven komt?
Met zeven sleutels kan een bont gezelschap reizigers de schat van de meedogenloze Roverkoning in handen krijgen, als ze langs de zeven bewakers kunnen komen.
Noura leeft met een groot geheim – haar moeder mag absoluut niet ontdekken dat ze bij volle maan in een weerwolf verandert. En dan is er nog dat andere grote geheim ...
Als het afbrokkelende gebouw van Brams middelbare school wordt gesloten, moet hij ergens anders heen dan zijn beste vriend, Theo Thorbecke. Kunnen ze de school nog redden?
De kikkertjes maken weer met veel plezier en humor hun stripboeken. Met hun opbrengsten kunnen ze snoep kopen. Of kunnen ze het beter samen aan iets anders besteden?
Waakgorgel Jukko vertelt de Waakgorgeltjes-in-Opleiding en Melle dat er boven de poolcirkel een groot leger Brutelaars oprukt. De verdedigende Gorgels vallen allemaal in slaap.
Drie tieners bekennen de moord op Mirza. Alle drie hebben ze een motief, maar slechts een van hen is de dader. Wie viel Mirza aan op het feest? Wie is de mystery guest?
Er is een landelijke internetstoring en nu kunnen Quinn en Aaron geen huiswerk maken. Ze moeten een voldoende halen, anders moeten ze stoppen met hun videokanaal.
Een ode aan de allesoverstijgende kracht van vrouwenvriendschap en een intiem portret dat een nooit eerder getoonde kant van Marilyn Monroe laat zien.
Als haar vader haar herinneringen vertelt die niet rijmen met de geschiedenis zoals zij die kent, gaat Olga twijfelen over haar achtergrond.
Dit is het sensationele verslag van hoe Red Bull luidruchtig de Formule 1-wereld instapte en steeds succesvoller werd om uiteindelijk de sport te domineren met Max Verstappen.
Twee advocaten, de een wit, de ander zwart, proberen hun ten onrechte beschuldigde zwarte verdachte van de doodstraf te redden.
Tijdens een roerige debatavond aan de universiteit in Kiev verklaart Dani's jeugdvriend Pavel dat het socialisme dood is. Wanneer Pavel vervolgens verdwijnt, gaat Dani naar hem op zoek.
Journalist Gina deed jarenlang verslag van oorlogen over de hele wereld, maar sinds kort is ze correspondent in Rome. Na een zwoele zomeravond belandt ze in bed met haar jeugdvriend Okke.
Wanneer Poppy anonieme brieven ontvangt, betrokken is bij een ongeval en verrast wordt door een groot geldbedrag, wordt haar veerkracht zwaar op de proef gesteld.
Schrijfster Keet ontdekt dat de eigenaresse van een sjofele strandtent waar ze graag komt, illegaal onderdak biedt aan een groepje jongeren.
Bruce Cable, de extravagante boekhandelaar die zijn winkel bestiert op Camino Island, en de groep schrijvers die hij om zich heen heeft verzameld staan voor een nieuwe uitdaging.
Tanya, een Britse exchange student, komt een jaar lang in het gezin van Natalie en Matt wonen in hun luxe huis in Los Angeles. Ze begint steeds meer te lijken op hun overleden dochter Anabel.
Wanneer haar buurvrouw Kira dood wordt aangetroffen denkt iedereen aan zelfmoord. Maar Nancy is ervan overtuigd dat er kwade opzet is.
Amsterdam, 1824. In de kinderkolonie heerst een hard regime van tucht en discipline. Samen maken Karel en Lize een plan: proberen te ontsnappen uit Veenhuizen ...
Cornelisse en Wertheim selecteerden de mooiste en indrukwekkendste verhalen uit 12,5 jaar Echt gebeurd. Ook op papier beklijven deze verhalen. Een feest om te lezen!
Het team is een oude sekte op het spoor als plotseling de cold case roodgloeiend wordt: een jonge vrouw is sinds een paar dagen spoorloos verdwenen...
Pim Franssen beschrijft zijn reis vol beproevingen van twee jaar en twee dagen door 26 Afrikaanse landen in een oude Land Cruiser.
Over vergeving, spijt hebben van altijd maar doorgaan, het plezier van simpel leven en de kracht die schuilt in gewoon geluk.
Op Ivy's safari’s worden dieren alleen gefotografeerd. Ze stuit daarbij op verzet van de andere witte jagers, maar ze zet vastberaden door.
De zeventigjarige Cecilia kijkt ernaar uit de zomer ongestoord aan de kust door te brengen. Dit plan wordt echter verstoord als ze een onverwachte gast aantreft.
Met zijn kenmerkende opgerolde sokken, zijn taaiheid en wilskracht hoort Søren Lerby bij de absolute boegbeelden van het voetbal.
Als de jonge Ned Maddstone zich na een uit de hand gelopen grap op school plots in een streng bewaakte gevangenis bevindt, ziet de toekomst er veel minder rooskleurig uit.
Als je het lastig vindt om je gewoontes te veranderen, ligt dat niet aan jou. Slechte gewoontes blijf je herhalen, omdat je de verkeerde methode gebruikt.
Miljardair Georg zoekt hulp bij zijn vriend Joe Carling, voor zijn spoorloos verdwenen kleinzoon en enige erfgenaam. Iemand heeft er baat bij heeft als Filip nooit gevonden wordt …
Dumoulin wordt geconfronteerd met plekken waar nederlagen, crashes en rivalen een voedingsbodem bleken voor twijfels, frustraties en onzekerheden.
Het jaar van Gwen van Poorten varieerde van paddoceremonies tot botox, van met je partner naar Burning Man en je daar verloven tot het verbreken van die verloving.
Qmusic-dj en brandweerman Tom geeft aan de hand van heftige, verdrietige, leuke en soms idiote verhalen een eerlijk en inzichtelijk beeld van het leven van een brandweerman.
