Jubileumboek dat er gelukkig geen is
Deze ontroerende, grappige en knap in elkaar gestoken graphic novel over jongeren met een geestelijke achterstand is veel meer geworden dan het jubileumboek dat de opdrachtgevers ooit voor ogen gehad moeten hebben. Laat het aan mensen met een mentale beperking over om ons iets te leren over liefde en loslaten, het leven en quoi!
De Duitse striptekenaar Mikaël Ross – die we vorig jaar leerden kennen dankzij Totem van de Belgische auteur Nicolas Wouters – kreeg de opdracht een boek te maken bij de 150ste verjaardag van de ‘Idioten-Anstalt zu Erkerode’, die nu de Evangelische Stichting Neuerkerode is: een unieke instelling voor mensen met een mindere of meerdere mate van geestelijke handicap. De zowat 800 bewoners vormen een heus dorp in Nedersaksen waar ze in zo normaal mogelijke omstandigheden samenleven, onder begeleiding.
Noël krijgt een plaatsje in Neuerkerode nadat zijn moeder ineenstuikte op hun appartement in Berlijn met een hersenbloeding – ‘een broertje’, zoals hij het verstond, maar niet begreep. Omdat hij na zijn moeders ongeval niet alleen thuis kan blijven, moet hij verhuizen. In Neuerkerode maakt hij kennis met andere bewoners, zoals de neurotisch punctuele Valentijn en de opvliegende Alice, die een oogje op hem heeft. Net als bij jongeren zónder verstandelijke beperking (bestaan die wel, durven mopperige ouderen zich weleens af te vragen) gieren ook Noëls hormonen door zijn lijf. Hij is echter gefixeerd op ene Penelope, die nog meer aanbidders heeft. Voor Alice is dat ook allerminst gemakkelijk.
Liefdestoestanden dus; van een ander niveau dan in andere romantische verhalen, maar daarom niet minder ernstig. Wij kunnen dan misschien schattig vinden hoe mentaal gehandicapten ook liefdesgevoelens ontwikkelen voor elkaar, voor de bewoners van Neuerkerode is het vaak net zo’n harde realiteit als voor ons. In Noëls geval komt daar nog de verwerking van het verlies van zijn moeder bij. Het is de lezer snel duidelijk hoe een en ander in elkaar zit, maar Noël blijft denken dat zijn moeder hem komt halen. Door het verhaal heen weeft Ross elementen die Noël leren om daarmee te gaan, zonder de logica van de jongen los te laten. Ontroerend is hoe Noël en Alice op eigen houtje – en op hun manier – naar Berlijn trekken, op zoek naar Noëls moeder. De tocht is voor Noël een louterende ervaring die hem stilaan tot inzicht brengt. Zoals hij op judoles ervaart dat je goed vallen kunt leren, komt dat bij zijn ‘omgeval’ ook van pas.
Ross bespaart zijn lezers ook de gruwelijke werkelijkheid niet van een geestelijke beperking, die tijdens de oorlogsjaren het duidelijkst werd. Via de herinneringen van de oude dame Irma komt de fascistische aanpak van verstandelijk gehandicapten aan bod, waar Neuerkerode niet aan ontsnapte. Op andere pagina’s is het boek gelukkig luchtiger en soms zelfs grappig, vaak dankzij Ross’ perfecte dramatische timing en nonchalante tekenstijl.
Hoewel Neuerkerode christelijk geïnspireerd is, komt dat aspect niet aan bod in het boek. Maar goed ook, het zou de gevoelige insteek van het verhaal verstoren. Opvallend is wel dat de begeleiders enkel op gelijke hoogte met de ‘hulpbehoevenden’ in beeld komen, als gelijkwaardige bewoners van het dorp. Het illustreert het idee achter de stichting, die haar ‘patiënten’ een normaal gemeenschapsleven wil laten beleven. Niet verwonderlijk dat de opdrachtgever van het boek er zo lovend over is in het nawoord, waarin de achtergrond van Neuerkerode geschetst wordt.
We kunnen het alleen maar beamen dat Het omgeval een mooi boek is, dat ook zonder de link met de evangelische stichting bestaansrecht heeft als een geloofwaardige en empathische blik in het leven van jongeren met een beperking, dat al net zo turbulent en emotioneel is als dat van ons. Het omgeval had, als jubileumboek, ook een saai anekdotisch geschiedenisboek kunnen zijn geworden – maar gelukkig koos Mikaël Ross voor een andere benadering.
Reageer op deze recensie
Meer recensies van Koen Driessens
Gesponsord
Een diepgravend onderzoek naar de meest mysterieuze politieke moord van de 20e eeuw, die op de Amerikaanse president John F. Kennedy.
Een indringend verhaal op het scherp van de snede, vanuit de belevingswereld van de strafrechtadvocate die als slachtoffer moet strijden voor een eerlijke behandeling onder het recht waar ze altijd in heeft geloofd.
Hetzelfde boek lezen brengt mensen samen: je hebt direct iets om over te praten! Daarom lezen we in november met heel Nederland 'Joe Speedboot' van Tommy Wieringa. Je haalt het boek gratis op bij je bibliotheek.
'Bevreemdend, mysterieus en ongelofelijk. Esther Gerritsen maakt het onbereikbare perspectief herkenbaar.' – Jury Boekenbon Literatuurprijs 2024 over Gebied 19
Nieuwe, prachtige roman van dé literaire stem uit Ierland, Sally Rooney.
Dog Man is terug met een spannend nieuw avontuur! Een stinkdier zorgt voor een groot drama: Dog Man ruikt verschrikkelijk
Een radicaal eerlijk en aangrijpend onderzoek van een dochter die niet alleen de moeizame relatie met haar moeder probeert te begrijpen, maar ook de verstoorde relatie tot haar eigen lichaam.
Speurend naar eeuwenoude ruïnes en kastelen, objecten en kunstwerken, reisroutes en slagvelden slalomt Bart Van Loo door de Lage Landen.
Een nieuwe Baantjer is altijd een goed cadeau! Op een voorjaarsochtend wordt het lichaam van Ron Doomerik aangetroffen in zijn appartement aan de Amsterdamse Houtkade. Er steekt een mes in zijn rug.
Een magische reis naar Fantasia is een nieuwe versie van het avontuur Lang Leve Fantasia van Geronimo Stilton met extra veel avontuur en veel meer illustraties. Superdikke editie met 3D-beeld, geuren en vele andere extra's!
Een betoverend cadeauboek, met linnen omslag, poëtisch vertaald door Imme Dros.
De manga over een avontuurlijke eenhoorn voor 9+. Unico's liefde heeft Venus en haar handlanger Byron wakker gemaakt, die hen allebei willen vernietigen!
De uiterwaarden, de laatste Nederlandse wildernis. Een schitterend halfland van angst en hoop, ingeklemd tussen hoge dijken, waar alles permanent verandert en niets is wat het lijkt.
Meester Jesper gaat op schoolkamp met de kinderen uit groep 8. De directeur, mevrouw Azijnvijver, heeft één strenge eis: geen telefoons mee op kamp.
Meester Mark verzamelde de allerleukte taalfoutjes en kinderlogica over feesten en feestjes: van verjaardag tot kerst, en van sint tot de geboorte van een baby.
Op zoek naar avontuur en de waarheid over haar moeder, wordt Cato meegesleurd op een gevaarlijke reis door tijd en herinneringen - Gouden Griffel-winnaar in een luxe uitgave!
Een zeer vooraanstaand forensisch antropoloog claimt dat in het kunstwerk gebruik is gemaakt van een menselijk bot.
Diep verscholen in de Appalachen ligt de McAlpine Lodge, waar Will en Sara hun huwelijksreis doorbrengen. Het resort is een afgelegen paradijs op aarde, behalve dan dat iedereen er liegt.
Het langverwachte vervolg op Koninkrijk. Een thriller over verloren zielen, familiebanden en dodelijke loyaliteit.
Vergeet wat je weet over het continent Afrika. Zeinab Badawi duikt in het verleden van haar geboortecontinent, de geboorteplek van de mensheid.
Waar we onze kinderen in de fysieke wereld steeds meer overbeschermen, laten we hen in de digitale wereld vogelvrij – met desastreuze gevolgen voor hun mentale welzijn.
In dit derde deel van 'De memoires van Abel Sikkink' zien we Parijs en het grillige Europa van de tweede helft van de negentiende eeuw.
De ineenstorting van welvaartsstaten, supercyclonen, megadroogtes, extreemrechts extremisme, ongebreidelde virussen, energietekorten, cyberaanvallen: de mensheid beweegt zich richting een tijdperk van permanente crisis.
Dit boek wijst de weg naar een energieker leven. Je wakkert het vuur in je leven weer aan!
