Rauw, maar eerlijk verhaal van een gedoemde liefde

Als je leert van je stommiteiten, moet de Oostenrijkse illustratrice Ulli Lust inmiddels wel een heel wijs mens zijn. Ze is bovendien zo sympathiek (of masochistisch) haar eigenzinnige en op het randje levensbedreigende blunders met het publiek te delen. Tien jaar na haar grafische verslag van een onwaarschijnlijke roadtrip als 17-jarige door Italië legt ze ongegeneerd haar noodlottige liefdesleven als 23-jarige bloot. 

In de jaren tachtig trok ze als anarchistische punker zonder haar middelbare school af te maken met een nymfomane vriendin illegaal de grens over om te ‘overwinteren’ in Italië. Het werd een helletocht, met Palermo als Tartaros, vol heroïne en honger, macho’s en maffia, verloedering en verkrachting. Het personage/de auteur Ulli komt uit haar Italiaanse avontuur met een flinke weerzin voor mannen, maar vond bij haar ouders op het Oostenrijkse platteland opvang. Het rauwe relaas van deze fysieke en mentale overlevingstocht was in 2009 te lezen in Vandaag is de laatste dag van de rest van je leven.

Tien jaar later is er nu Hoe ik probeerde een goed mens te zijn. Tussen beide boeken liggen vijf à zes jaar, waarin Ulli nog niet veel vooruitgang gemaakt heeft. Ze woont weer in Wenen, is nog steeds werkloos (en weigert suffe baantjes die haar moeder of de arbeidsbemiddeling haar opdringen) en ook amoureus is haar leven ‘complicated’: ze heeft een latrelatie met een impotente kunstenaar, en een zoontje van vijf dat bij haar ouders opgroeit. Hoewel ze hem slechts in het weekend ziet, herhaalt ze dat Philippe ‘het beste is wat me is overkomen’. Hoe haar dat is overkomen, komen we niet te weten – tenzij in een volgend boek.

Wat ook niet bepaalt rijmt met Vandaag is de laatste dag…, is dat ze zich nu blijkbaar laat leiden door haar achternaam: Ulli Lust heeft op een of andere manier, ondanks haar ervaringen in Italië, een enorm libido ontwikkeld (waarvan Philippe een resultaat is?) en met haar seksueel ontoereikende vriend Georg de afspraak gemaakt de vrije liefde na te streven. Riskant voor een meisje dat zelf zegt snel verliefd te worden. De eerste de beste die ingaat op haar avances – een asielzoeker uit Nigeria – is dan ook een problematische keuze. De seks met Kim is geweldig, maar de vreemde driehoeksverhouding is lastig voor de almaar bezitteriger en gewelddadiger Kim, hoewel ze met hem trouwt voor zijn verblijfsvergunning. Een en ander loopt uit op een pijnlijke climax.

Anders dan in Vandaag is de laatste dag… probeert Ulli nu iets van haar leven te maken: ze heeft artistieke ambities, ze werkt aan een prentenboek. Met een doel komt echter ook algauw schuldgevoel: ze voelt zich een slechte moeder bij Philippe, een slechte vriendin bij Georg, een slecht mens als ze Kims kansen op asiel hypothekeert door hem voor zijn geweld aan te klagen. Lust brengt geloofwaardig tot uiting hoe zij verscheurd wordt door twijfel en wanhoop. In zoverre al haar ervaringen authentiek zijn, is de auteur expliciet eerlijk in haar beleving ervan (ook in de seks trouwens) en zwaktes. Wat dit alweer harde en rauw op je dak vallende boek verteerbaar en zelfs boeiend maakt. Het helpt dat haar (zwart-witte) tekeningen (met opnieuw één enkele steunkleur, dit keer rood) vlot toegankelijk zijn. Haar gebruik van paginagrote, rustgevende detailtekeningen komt ook het ritme ten goede.

De thematiek – blank meisje dat zich ontfermt over zwarte vluchteling – herinnert aan Judith Vanistendaels De maagd en de neger (nog zo’n liefdesrelatie die slecht afliep), maar eerder dan het onbegrip van haar omgeving heeft Hoe ik probeerde… de gelijkheid van man en vrouw als onderwerp: het recht om zelf keuzes te maken, je leven zelf in handen te nemen en niet in deze of gene richting gedwongen te worden, ook op relationeel vlak. Of hoe een schijnbaar zwakke vrouw een sterk punt kan maken.