Surfen op gevoelens van verlies

De combinatie van de ontstaansgeschiedenis van het surfen en de verwerking van de dood van een partner lijkt wel heel vreemd, maar dat is het niet als je surfen vergelijkt met de pijn in een rouwproces: ook hier komt het verdriet in golven. In golven is hierdoor een bijzondere graphic novel, die meedeint op de golf van introspectieve autobiografische beeldromans.

'Surfen' roept bij 99% van de bevolking beelden op van zomer, vrijheid, één zijn met de natuur – en uiteraard de hele cultuur er omheen. Vergeet bij het lezen van deze graphic novel echter maar The Beach Boys en hun vrolijke surfgeluid, denk bij boards in de line-up even niet aan zon en zee, zorgeloos plezier of genieten van golven, zet de gedachte aan de kant dat surfen dé uiting is van een onbekommerd mee bewegen met wat het leven je biedt…

Ontwerper, surfer en stripdebutant AJ Dungo kreeg het niet cadeau in het leven: hij leerde de perfecte vrouw kennen, maar haast zo lang als hun relatie duurde, moest de levenslustige Kristen vechten tegen botkanker. Ondanks amputaties en verbeteringen in haar conditie – momenten waarin ze onder meer weer genoot van het surfen – herviel de jonge vrouw telkens opnieuw, om uiteindelijk kopje onder te gaan.

Aanvankelijk werkte Dungo, als afstudeerproject op zijn kunstschool, aan een stripgeschiedenis van het surfen (dat in Hawaï ontstond), en in het bijzonder van enkele surfhelden. Zoals de Olympische zwemkampioen en surflegende Duke Kahanamoku en Tom Blake, die de traditionele Hawaïaanse surfplank tot de lichte en gestroomlijnde perfectie bracht en het surfen democratiseerde. Tijdens de productie nam de ziekte van zijn vriendin het over en besloot hij de historische hoofdstukken af te wisselen met autobiografische. Als golven die zich aandienen en terugtrekken ontwikkelen in fragmenten beide verhalen zich naast elkaar, elk in hun eigen steunkleur. Tegen het eind wordt duidelijker dat er parallellen te zien zijn tussen surfen en rouw.

Zoals de oceaan eeuwig en onveranderlijk is, blijft de pijn om het verlies. Maar net zoals golven plots verschijnen, overweldigend aan komen rollen en met groot geweld op de kust breken, zo komt en gaat ook het verdriet: onverwacht steekt het de kop op en word je erin ondergedompeld, maar telkens weer ebt het ook weg. Het is een troostende gedachte die Dungo wil meegeven. Overigens vindt hij in de fysieke (en eenzame) inspanning van het surfen ook rust en troost. Een boodschap die minder voor de hand ligt dan die van Kristens moeder – hoe waar ze ook is – die hem bezweert: het leven is kort, maak er het beste van.

In golven is met zijn 370 bladzijden een forse aanslag op de beperkte ruimte in je stripboekenkast en de uitgever heeft niet op gewicht bespaard door het boek bijvoorbeeld op flinterdun bijbelpapier uit te geven (maar wel met slappe kaft). Dun en doorschijnend papier zou geen recht gedaan hebben aan de tekeningen. Dungo is niet ’s werelds grootste tekenaar – zowel personages als decors komen soms net zo houterig en stijf over als een Hawaïaans surfboard – maar in sommige flitsen (bijvoorbeeld als het hoofdpersonage door zijn haar strijkt) voel je de kracht van zijn computertekenpen. Zijn composities zijn daarentegen origineel (bijvoorbeeld door te werken met parallelle beelden) en de suggestie van de surf zelfs sterk.

In soepele en sierlijke lijnen – 'a clean line that glides, rolls and truly moves you' (Craig 'Habibi' Thompson in een lofrede op het boek) – en sobere tinten blauw en grauw, in een rustig kabbelend tempo vertelt Dungo een eerlijk verhaal over verlies en verwerking. Zelfs al zegt surfen en de hele cultuur daar omheen je niets, je kunt je enkel onbedwingbaar mee laten voeren in de branding van dit pakkende boek.