Onverbloemde realiteit zonder woorden
Zonder woorden en zonder mensen schetst de Peruaanse illustratrice Issa Watanabe een grimmig en indringend beeld van bootvluchtelingen die een beter leven zoeken. De dood zit hen letterlijk op de hielen, maar hun verhaal is uiteindelijk niet zonder hoop.
Kinderboek? Beeldverhaal? Migranten laat moeilijk een etiket op zich plakken. Ja, het is een prentenboek. Ja, de personages zijn allemaal dieren. Ja, het is een kleurrijk en makkelijk leesbaar relaas. Maar het is allerminst een kinderlijk of vrolijk verhaal. Een groep dieren is op de vlucht is, lijdt schipbreuk en komt uitgedund aan de overkant: zeker voor kinderen een confronterend en hard boek, dat een gruwelijke en nog altijd actuele realiteit aan de kaak stelt. Het is niet omdat het een prentenboek voor kinderen is, dat het thema niet moeilijk mag zijn.
Watanabe verbloemt niets. Er is uiteraard om te beginnen de duidelijke titel Migranten. Een 'in your face'-titel, niets geforceerd positiefs als 'Een nieuw thuis' of 'Op zoek naar een beter leven', maar anderzijds ook niets al te deprimerends als 'De dodentocht' bijvoorbeeld. Met een titel als Migranten geeft de auteur de objectieve, feitelijke werkelijkheid weer. En stelt ze de migranten zelf centraal. Want, ja, hun reis is lang en zwaar, maar het gaat om hén, niet louter om de moeilijkheid van hun reis. Het boek stopt dan wel aan de overkant, maar de zoektocht naar een beter leven stopt hier niet. Meer nog, hier begint het pas. Wat de auteur ook duidelijk maakt in het decor: na grijs struikgewas krijgt de flora opeens een felle kleur. Er is dus hoop voor de groep migranten.
Door haar personages te verbeelden als een bonte bende dieren – van een muis en een kikker tot een olifant en giraf – bereikt de auteur verschillende zaken: de migranten zijn herkenbaar als mensen – grote en kleine – in hun lichamen en kleding, maar met dierenhoofden toch ook weer ontmenselijkt, wat enige afstand schept tussen de lezer en de migranten. Het gebruik van dieren is een toegeving aan de jonge lezers, maar omdat het allemaal andere dieren zijn (die in harmonie bij elkaar zijn – leeuw en antiloop, vos en eend…), benadrukt de auteur zo de persoonlijkheid van elke migrant: vluchtelingen zijn geen homogene groep, maar een verzameling individuen die samen één ding gemeen hebben. Want al te vaak vergeten wijzelf de Syriërs, Afghanen en Afrikanen die naar Europa komen als afzonderlijke mensen te zien met elk hun eigen verhaal.
De quote van de Griekse filmmaker Theo Angelopoulos (die trouwens allang voor de zogenaamde vluchtelingencrisis van 2015 was overleden) op de achterflap is allicht een link met Griekenland, dat samen met Italië het, voor vele migranten onbereikbare, eerste belangrijke doel van hun vlucht naar Europa is.
Immers, van bij de eerste tekeningen, waarin de dieren permanent van links naar rechts verder trekken, is de dood mee op pad. Een weliswaar klein, in een kleurrijk kleed gestoken Pietje de Dood, tegen wie de groep zich niet verzet: alsof ze het aanvaarden dat hij met hen meegaat. Als de groep halt houdt om eten te maken en te rusten, is het Magere Heintje onzichtbaar, maar als ze de overtocht maken, is hij dichtbij. Het is opmerkelijk dat de dood bij een slachtoffer van de schipbreuk eerder troostend afgebeeld wordt: het mag in een kinderboek ook weer niet té gruwelijk worden? Of kun je de dood hier als verlossing van een leven in ellende lezen? De jonge lezer mag het zelf invullen.
In haar kleurrijke dierentekeningen doet Watanabe denken aan Carll Kneut, al herinnert het thema vooral aan het sterke De aankomst van Shaun Tan. Het is kenmerkend dat 15 jaar geleden een boek over migratie vooral over vervreemding ging, terwijl dat nu over puur overleven moet gaan.
Reageer op deze recensie
Meer recensies van Koen Driessens
Gesponsord
Een indringend verhaal op het scherp van de snede, vanuit de belevingswereld van de strafrechtadvocate die als slachtoffer moet strijden voor een eerlijke behandeling onder het recht waar ze altijd in heeft geloofd.
Hetzelfde boek lezen brengt mensen samen: je hebt direct iets om over te praten! Daarom lezen we in november met heel Nederland 'Joe Speedboot' van Tommy Wieringa. Je haalt het boek gratis op bij je bibliotheek.
'Bevreemdend, mysterieus en ongelofelijk. Esther Gerritsen maakt het onbereikbare perspectief herkenbaar.' – Jury Boekenbon Literatuurprijs 2024 over Gebied 19
Nieuwe, prachtige roman van dé literaire stem uit Ierland, Sally Rooney.
Dog Man is terug met een spannend nieuw avontuur! Een stinkdier zorgt voor een groot drama: Dog Man ruikt verschrikkelijk
Een radicaal eerlijk en aangrijpend onderzoek van een dochter die niet alleen de moeizame relatie met haar moeder probeert te begrijpen, maar ook de verstoorde relatie tot haar eigen lichaam.
Speurend naar eeuwenoude ruïnes en kastelen, objecten en kunstwerken, reisroutes en slagvelden slalomt Bart Van Loo door de Lage Landen.
Een nieuwe Baantjer is altijd een goed cadeau! Op een voorjaarsochtend wordt het lichaam van Ron Doomerik aangetroffen in zijn appartement aan de Amsterdamse Houtkade. Er steekt een mes in zijn rug.
Een magische reis naar Fantasia is een nieuwe versie van het avontuur Lang Leve Fantasia van Geronimo Stilton met extra veel avontuur en veel meer illustraties. Superdikke editie met 3D-beeld, geuren en vele andere extra's!
Een betoverend cadeauboek, met linnen omslag, poëtisch vertaald door Imme Dros.
De manga over een avontuurlijke eenhoorn voor 9+. Unico's liefde heeft Venus en haar handlanger Byron wakker gemaakt, die hen allebei willen vernietigen!
De uiterwaarden, de laatste Nederlandse wildernis. Een schitterend halfland van angst en hoop, ingeklemd tussen hoge dijken, waar alles permanent verandert en niets is wat het lijkt.
Meester Jesper gaat op schoolkamp met de kinderen uit groep 8. De directeur, mevrouw Azijnvijver, heeft één strenge eis: geen telefoons mee op kamp.
Meester Mark verzamelde de allerleukte taalfoutjes en kinderlogica over feesten en feestjes: van verjaardag tot kerst, en van sint tot de geboorte van een baby.
Op zoek naar avontuur en de waarheid over haar moeder, wordt Cato meegesleurd op een gevaarlijke reis door tijd en herinneringen - Gouden Griffel-winnaar in een luxe uitgave!
Een zeer vooraanstaand forensisch antropoloog claimt dat in het kunstwerk gebruik is gemaakt van een menselijk bot.
Diep verscholen in de Appalachen ligt de McAlpine Lodge, waar Will en Sara hun huwelijksreis doorbrengen. Het resort is een afgelegen paradijs op aarde, behalve dan dat iedereen er liegt.
Het langverwachte vervolg op Koninkrijk. Een thriller over verloren zielen, familiebanden en dodelijke loyaliteit.
Vergeet wat je weet over het continent Afrika. Zeinab Badawi duikt in het verleden van haar geboortecontinent, de geboorteplek van de mensheid.
Waar we onze kinderen in de fysieke wereld steeds meer overbeschermen, laten we hen in de digitale wereld vogelvrij – met desastreuze gevolgen voor hun mentale welzijn.
In dit derde deel van 'De memoires van Abel Sikkink' zien we Parijs en het grillige Europa van de tweede helft van de negentiende eeuw.
De ineenstorting van welvaartsstaten, supercyclonen, megadroogtes, extreemrechts extremisme, ongebreidelde virussen, energietekorten, cyberaanvallen: de mensheid beweegt zich richting een tijdperk van permanente crisis.
Dit boek wijst de weg naar een energieker leven. Je wakkert het vuur in je leven weer aan!
