Om niet zo gay van te worden

In deze roman, zoals bij Hollinghurst gebruikelijk gay themed, lezen we de ‘autobiografie’ van een (fictieve) homoseksuele acteur van deels Oost-Aziatische afkomst tegen de achtergrond van een veranderend en almaar minder vrolijk stemmend Engeland.
Het was even wachten op een nieuwe Hollinghurst, die in 2017 in De Sparsholt-affaire de wijzigende houding in Engeland tegenover homoseksualiteit schetste aan de hand van de levens van twee mannen. Ook zijn met de Man Booker Prize bekroonde De Schoonheidslijn (2004) verkende dat thema, maar stond vooral stil bij de hypocrisie en beperkte zich tot één hoofdpersonage in één tijdperk (de jaren 1980). In Onze avonden staat ook weer één personage centraal, maar volgen we David van zijn kindertijd begin jaren 1950 tot zijn dood als zeventiger.
David is half-Birmaans. Zijn Engelse moeder heeft het nooit over zijn vader, die zij wellicht maar enkele keren in Brits-Birma heeft ontmoet. Met een gemengde afkomst en zonder vader is de toon van Davids levensloop al gezet. De start was ongebruikelijk, zijn jeugd in Engeland des te meer, zeker voor die tijd, wanneer zijn moeder en een andere vrouw bij elkaar intrekken. In het eerste deel van het boek kruisen flink wat personages Davids pad. In deze trage start van de roman, die geschreven is vanuit Davids ik-perspectief, is een en ander soms niet altijd goed te volgen, maar uiteindelijk zijn er slechts enkele personages die er echt toe doen.
Zoals zijn klasgenoot Giles, een pestkop die later in conservatieve politieke kringen carrière maakt en een fervent brexiteer wordt, die compleet verschilt van zijn ruimdenkende en cultuur minnende ouders, op wie David in zijn acteerwereld kan blijven rekenen. Op regelmatige tijdstippen duikt Giles, als een rode draad, op in zijn leven. Uiteindelijk zal de brexit en de houding tegenover buitenlanders, zeker van Aziatische afkomst tijdens de coronapandemie, een noodlottige invloed hebben op Davids leven.
Hollinghurst is heel beschrijvend, maar ook heel subtiel. Hij laat veel aan de lezer over om zelf in te vullen, die soms verrast wordt door de impliciete, niet aangegeven tijdsprongen. Ook in de opbouw van Davids homoseksualiteit blijft de auteur op de vlakte en laat het aan David zelf over om te delen wat hij wenst. De lezer merkt wel aan Davids kostschoolervaringen of beschrijvingen van jongens die hij mooi vindt, dat een latente homoseksualiteit opbloeit, maar nergens is het een issue of leitmotiv, alsof het natuurlijk is en zo moest zijn. Ook de seksscènes mag de lezer zelf invullen.
Davids relaties illustreren dat. Hij wisselt zijn partners vrij gemakkelijk in en staat in ‘zijn’ biografie meer stil bij zijn verliefdheden en veroveringen dan bij de relaties zelf. Soms neemt Hollinghurst de lezer mee in doolhoven van lange beschrijvingen, zodat die na enkele pagina’s de verwarring deelt van David. Soms lichten pareltjes van zinnen op, zoals: ‘Ik schudde het hoofd ten teken dat ik geen herinnering had aan een jongen met die naam, de uitslover van Slaapzaal 3, en een beetje een sletje.’ Booker Prize-materiaal, dat.
In combinatie met de structuur van een ‘autobiografie’, die aan het eind – na Davids dood – in de derde persoon wordt ‘aangevuld’ door zijn partner, is de leeservaring van Onze avonden bijzonder. De eerste hoofdstukken moet de lezer echt wel wat inspanningen doen om in Davids levensverhaal te komen, maar naarmate zijn relaas wat versnelt en dichter bij onze tijd komt, en ook de personages ons meer vertrouwd zijn, groeit het leesplezier. Al is hoe Hollinghurst het in zichzelf terugplooiende en grimmiger Engeland beschrijft, minder plezierig.
Spijtig is dat de redactie van het boek hier en daar wat slordig is, met kleine ontbrekende woordjes (genre ‘is’ en ‘in’) waar je snel over leest. Een ‘schaduwsecretaris van Economische Zaken’ lijkt ook eerder een ‘schaduwminister’ te moeten zijn, maar voor de rest een prima vertaling van Hollinghursts sinds 2004 vaste vertaler Ton Heuvelmans.