Midden in de actie van wereldvrouwen

In 35 geïllustreerde verhalen en biografieën portretteert Richard Zuiderveld een keur aan zogenaamde powervrouwen, dames die volgens hem 'de wereld veranderden'. De bedoeling is natuurlijk jonge lezers iets bij te brengen over verschillende historische tijdperken, maar dat doet hij nergens op een belerende manier.

Met woke toestanden rond de geschiktheid van Marieke Lucas Rijneveld als witte schrijfster om verzen van de zwarte dichteres Amanda Gorman te kunnen/mogen vertalen is de vraag op te werpen of een volwassen man wel in de positie is om voor de jeugd te beoordelen welke vrouwen 'wereldwijven' zijn (zie ook de gelijknamige reeks door Pénélope Bagieu). Een dwaze vraag, want Zuiderveld is geschiedenisleraar en heeft met zijn reeks 'Vet oud!' (onder meer over de Gouden Eeuw en de Tweede Wereldoorlog) al aangetoond toegankelijke historische non-fictie te kunnen brengen. Hij was er uiteraard niet bij toen Jeanne d’Arc de Engelsen van jetje gaf of toen Julie d’Aubigny opera zong, maar dat mag een historicus niet beletten te vertellen over deze boeiende vrouwen.

Zuidervelds terrein is heel breed: van oervrouw Lucy tot de zusjes Anne en Margot Frank. Waarbij hij zich dus beperkt tot een periode tot aan de Tweede Wereldoorlog en je de terechte vraag kunt stellen of er dan geen hedendaagse powervrouwen zijn. Vermoedelijk heeft de auteur discussies willen vermijden over het historische belang van vrouwen in moderne tijden of die zelfs nog leven. Bovendien zijn historici vrij huiverig voor het labelen van figuren over wie nog geen historische consensus bestaat.

Over de vrouwen in dit boek is geen discussie. In de meeste gevallen gaat het om bekende historische figuren, zowel in de oudheid als middeleeuwen (Cleopatra en Hildegard von Bingen) als in moderner tijden (Calamity Jane, Marie Curie en keizerin Sisi). Interessanter zijn de meer onbekende dames: van de Sumerische dichteres Enheduanna tot oorlogsheldinnen Zinaida Portnova of Milunka Savic en wereldreizigster Nellie Bly. De opname van een aantal vrouwen uit ons meer onbekende delen van de wereld is verrijkend. De sterke vrouwen uit China, Brazilië en het Aztekenrijk maken de lijst zeker kleurrijker.

De auteur kiest er met de aanwezigheid van bepaalde vrouwen, zoals Harriet Beecher Stowe (auteur van De negerhut van oom Tom), Harriet Tubman (strijd tegen slavernij) en Emmeline Pankhurst (vrouwenkiesrecht) bewust voor politiek correct te zijn. Al illustreren deze verhalen ook wel hoe vrouwen overal en altijd hun mannetje moesten staan in een door mannen gedomineerde wereld. Dat de auteur ook enkele fictieve personages opvoert, zoals de Griekse Hydna die Perzische vloot te slim af was of Sjeherazade (van de 1001 nachten) en zelfs de Bijbelse Eva, is dan weer een vreemde keuze voor een historicus, maar ook deze vrouwen hebben iets te vertellen over hun tijd.

De verhalen zijn afwisselend in hun narratieve aanpak. Soms vertelt de auteur het levensverhaal van de betrokken dame, soms is het personage de ik-persoon en soms is het een combinatie van beide. Een in alle hoofdstukken gelijke manier van vertellen was hier toch prettiger geweest. Vaak gooit de auteur de lezer midden in het meestal gewelddadige verhaal: in een zeeslag met Anne Bonny, in een veldslag met Boudica, in een kungfu-actie met Yim Wing Chun, op het schavot met Marie-Antoinette.

De verhalen zijn telkens enkele bladzijden lang – net lang genoeg om niet te vervelen en toch wat info kwijt te kunnen, onder meer in 'wist je dat'-kadertjes. De auteur leidt het personage in en ook weer uit met een 'hoe loopt het af?'-slotbeschouwing. In het geval van Marie-Antoinette is dat nogal wiedes, maar dan gaat het kort over het verloop van de Franse Revolutie. Deze situering in de context is wel nodig en goed gedaan. Niet meteen een boek dat de literaire wereld zal veranderen, maar zowel voor meisjes als voor jongens toch wel een onderhoudende en misschien wel empowerende geschiedenisles.