Moslimpunkers

Onder zijn tulband droeg ayatollah Khomeini eigenlijk stiekem een hanenkam. Niet alleen deze mentale mix van islam en punk is wat je ‘taqwacore’ kunt noemen, maar ook de rebelse respectloosheid die het beeld uitdrukt. Voorál wanneer dat geuit wordt door hardcore godvrezende moslims slash anarchistische punkers. In Taqwacore geeft bekeerling Michael Muhammed Knight een ongewone en bevreemdende inkijk in een imaginaire subcultuur, waarmee hij de idealen en realiteit van integratie en jongerencultuur een spiegel voorhoudt.

Punkbands met namen als Osama Bin Laden’s Tunnel Diggers, Burning Books for Cat Stevens of Vote Hezbollah, een zanger die eerst op de Koran pist en er daarna eerbiedig uit voorleest, een feministische moslima in boerka die een jongen pijpt op het podium… Je moet een maag van staal hebben voor het uitgaansleven van de Pakistaans-Amerikaanse Yusef en zijn medestudenten, met wie hij een islamitisch studentenhuis in Buffalo deelt. Over the top en onwerkelijk enerzijds, herkenbaar en heel aards studentikoos anderzijds. Hoewel de jongeren - meer dan met studeren - vooral bezig zijn met zowel strikt volgens de islamitische voorschriften te leven (‘straightedge’ zonder drank of drugs) als met nonconformistisch en anti-autoritair rondhangen, zijn en blijven het jongeren. Die voornamelijk in muziek en het andere geslacht geïnteresseerd zijn.

Yusefs leven draait grotendeels rond seks – het niet hebben van, het (hoewel het haram is) masturberen, het versieren van een meisje in dreadlocks. De enige spanning in deze roman draait hierrond. Alle overige pagina’s gaan naar de beleving van hun islampunk. Waarbij de manier waarop de jongens én meisjes de streng gereglementeerde islam volgen én zelf invullen een metafoor lijkt van hoe jongeren zich eerst optrekken aan de regels van de samenleving, om zich er dan tegen af te zetten en hun eigen weg te zoeken. Tegelijk leven ze bijvoorbeeld het vijfmaal daags bidden na en schrappen ze een ayah (vers) in de Koran waarin mannen aangemoedigd worden hun vrouw te slaan. Zowel van punk als van islam kun je je eigen individuele versie maken. No rules, ook in een overgeorganiseerde godsdienst als deze.

Dat lijkt oneerbiedig tegenover de islam, maar dat is het boek nergens. De auteur spreekt zich nergens uit voor of tegen. Hij lijkt via zijn personages eerder kritisch, waar een modern mens ook kritisch zou zijn, zelfs over de profeet, bijvoorbeeld over Mohammeds negenjarige bruidje. (Mohammed was overigens ook een punker, want ‘hij gaf de wereld op zijn donder’.), maar uit het boek spreekt overduidelijk hoe ondergedompeld de auteur is in de islam. Soms tot vervelends toe. Regelmatig moet je als lezer een flinke inspanning doen om door de opsomming van islamitische gebedsrituelen, verzen en formules geploegd te raken. Het boek bevat een lange verklarende woordenlijst, maar bij vijftien lemma’s per pagina geeft elke normale lezer het snel op die telkens weer te gaan raadplegen.

Makkelijk leest het boek dus niet. Knight laat zijn personages interessante beschouwingen maken over de plaats van de islam in de VS (waar het een typisch eigen multicultureel gelaat zou kunnen krijgen) of feminisme, maar de meeste personages zijn te weinig uitgesproken om zich van elkaar te onderscheiden. De auteur slaagt er ook niet echt in een samenhangend geheel te maken dat ergens toe leidt. Net als punk eigenlijk. De manier waarop hij de fictieve moslimpunkstroming neerzet is sterk (door fantasie en werkelijkheid, bv. met echte muziek, te vermengen), maar overtuigt niet omdat deze werelden toch te ver uit elkaar liggen, ondanks hun overeenkomsten. Een beetje zoals bijvoorbeeld de Ku Klux Klan en Islamitische Staat elkaar nóóit zullen omarmen, hoewel beide bewegingen grote raakvlakken hebben.