Graphic memoir stelt niet teleur
Opgroeien in Turkije luidt de ondertitel van deze beeldende bildungsroman. Eigenlijk zou er nog ‘in de jaren ’80 en ‘90’ bij moeten staan: dit autobiografische debuut schetst de moderniserende Turkse samenleving vóór Erdogans islamisme begon te knabbelen aan Atatürks strikte scheiding van kerk en staat. Met ‘Dare to disappoint’ doelt de naar de VS uitgeweken Özge Samanci (Izmir 1975) vooral op de moeizame relatie met haar vader tijdens haar kindertijd en haar traumatische studententijd. Tegelijk is de beeldroman een milde kritiek op het dysfunctionele Turkse onderwijssysteem en de harde Turkse samenleving.
Tien jaar geleden begon Samanci, docent communicatie in Chicago, in haar blog Ordinary things met collages en stripjes haar observaties en herinneringen te delen. Aangemoedigd door vrienden en haar besef van de kracht van grafische vertellingen zette zij zich aan een graphic memoir waarin haar Turkse tijdgenoten zich herkennen, maar waar ook wij – minder bekend met die achtergronden – ook zowel plezier aan beleven als iets van opsteken.
Bijvoorbeeld over het harde militaire bewind (waarin zelfs kinderboeken gecensureerd werden) of het onverbiddelijke kapitalisme onder premier Özal (waarin corruptie de norm werd), maar ook over hoe populair Dallas ook bij Turkse kijkers was terwijl de kinderen vooral naar tekenfilmpjes keken op (voor hen onbegrijpelijke) Griekse tv-kanalen. Özge Samanci overstelpt haar lezers in niet al te kunstige, maar wel erg toegankelijke en sober ingekleurde tekeningen met anekdotes uit haar jeugd, bijvoorbeeld hoe ze als kleuter in plaats van haar moeders boodschappen te doen, gewoon haar grote zus de klas in volgde omdat ze ook zo graag ook naar school wou gaan. Of hoe leuk overgordijnen zijn om mee te spelen. Gaandeweg komt er toch wat meer structuur in het boek als Özge en haar zus aan hun schoolcarrière timmeren, daarin vooral opgejaagd door hun vader, die zijn dochters graag een hoge en technische opleiding ziet volgen om te slagen in het leven. De zware inspanningen die de kinderen moeten doen om toegelaten te worden tot goede middelbare en hogescholen vormen de rode draad. Het is die universele paradox waar kinderen wereldwijd en in alle tijden door hun ouders voor geplaatst worden: nú afzien om het later goed te hebben.
In tegenstelling tot haar zus is Özge niet zo succesvol in haar studies. Zo kiest ze voor de richting wiskunde aan dezelfde universiteit als haar zus, maar zou ze veel liever toneelschool volgen. Haar vrienden, die haar tekentalent ontwaren, moedigen haar aan haar vader teleur te durven stellen door zijn sombere dreigementen van een mislukt leven letterlijk te dimmen en haar doorzettingsvermogen te gebruiken voor het pad dat zijzelf wil uitgaan. Een les die alle ouders zich ondanks hun goede bedoelingen ter harte mogen nemen.
Niet alleen studeren is hard. Ook het leven zelf. Er is de ontbering van armlastige studenten, maar vooral ook de gewelddadige Turkse samenleving, die Özge aan den lijve ondervindt: van een auto-ongeluk (Turken rijden als zot) en een aanranding (in een park bij de universiteit) tot de moord op een van Koerdisch terrorisme verdachte leraar en zijn vrouw door het leger. Onvermijdelijk raakt de auteur ook het nationalisme en de islam aan, in de vorm van vrome tot extreem-religieuze bijfiguren of absurde toestanden (een trommelaar in de straten die tijdens de ramadan ’s nachts oproept tot het ontbijt). Opmerkelijk is dat de niet-praktiserende omgeving waarin de auteur opgroeit - de norm in Atatürks seculiere staat - bij lezers vandaag overkomt als een rariteit, nu Turkije weer een meer conservatieve weg lijkt in te slaan.
De beeldroman is ondanks deze thema’s allerminst zwaar op de hand: de auteur houdt het luchtig, van een visavontuur met papa op de Galatabrug tot politieagenten die in het studentencafé samen met subversieve affiches domweg ook reclame van de muur rukken. Afijn, Teleurstellen vergt lef is geen Marjane Satrapi (Persepolis: opgroeien in Iran) of Riad Sattouf (opgroeien in Syrië), maar stelt niet teleur.
Reageer op deze recensie
Meer recensies van Koen Driessens
Gesponsord
Een indringend verhaal op het scherp van de snede, vanuit de belevingswereld van de strafrechtadvocate die als slachtoffer moet strijden voor een eerlijke behandeling onder het recht waar ze altijd in heeft geloofd.
Hetzelfde boek lezen brengt mensen samen: je hebt direct iets om over te praten! Daarom lezen we in november met heel Nederland 'Joe Speedboot' van Tommy Wieringa. Je haalt het boek gratis op bij je bibliotheek.
'Bevreemdend, mysterieus en ongelofelijk. Esther Gerritsen maakt het onbereikbare perspectief herkenbaar.' – Jury Boekenbon Literatuurprijs 2024 over Gebied 19
Nieuwe, prachtige roman van dé literaire stem uit Ierland, Sally Rooney.
Dog Man is terug met een spannend nieuw avontuur! Een stinkdier zorgt voor een groot drama: Dog Man ruikt verschrikkelijk
Een radicaal eerlijk en aangrijpend onderzoek van een dochter die niet alleen de moeizame relatie met haar moeder probeert te begrijpen, maar ook de verstoorde relatie tot haar eigen lichaam.
Speurend naar eeuwenoude ruïnes en kastelen, objecten en kunstwerken, reisroutes en slagvelden slalomt Bart Van Loo door de Lage Landen.
Een nieuwe Baantjer is altijd een goed cadeau! Op een voorjaarsochtend wordt het lichaam van Ron Doomerik aangetroffen in zijn appartement aan de Amsterdamse Houtkade. Er steekt een mes in zijn rug.
Een magische reis naar Fantasia is een nieuwe versie van het avontuur Lang Leve Fantasia van Geronimo Stilton met extra veel avontuur en veel meer illustraties. Superdikke editie met 3D-beeld, geuren en vele andere extra's!
Een betoverend cadeauboek, met linnen omslag, poëtisch vertaald door Imme Dros.
De manga over een avontuurlijke eenhoorn voor 9+. Unico's liefde heeft Venus en haar handlanger Byron wakker gemaakt, die hen allebei willen vernietigen!
De uiterwaarden, de laatste Nederlandse wildernis. Een schitterend halfland van angst en hoop, ingeklemd tussen hoge dijken, waar alles permanent verandert en niets is wat het lijkt.
Meester Jesper gaat op schoolkamp met de kinderen uit groep 8. De directeur, mevrouw Azijnvijver, heeft één strenge eis: geen telefoons mee op kamp.
Meester Mark verzamelde de allerleukte taalfoutjes en kinderlogica over feesten en feestjes: van verjaardag tot kerst, en van sint tot de geboorte van een baby.
Op zoek naar avontuur en de waarheid over haar moeder, wordt Cato meegesleurd op een gevaarlijke reis door tijd en herinneringen - Gouden Griffel-winnaar in een luxe uitgave!
Een zeer vooraanstaand forensisch antropoloog claimt dat in het kunstwerk gebruik is gemaakt van een menselijk bot.
Diep verscholen in de Appalachen ligt de McAlpine Lodge, waar Will en Sara hun huwelijksreis doorbrengen. Het resort is een afgelegen paradijs op aarde, behalve dan dat iedereen er liegt.
Het langverwachte vervolg op Koninkrijk. Een thriller over verloren zielen, familiebanden en dodelijke loyaliteit.
Vergeet wat je weet over het continent Afrika. Zeinab Badawi duikt in het verleden van haar geboortecontinent, de geboorteplek van de mensheid.
Waar we onze kinderen in de fysieke wereld steeds meer overbeschermen, laten we hen in de digitale wereld vogelvrij – met desastreuze gevolgen voor hun mentale welzijn.
In dit derde deel van 'De memoires van Abel Sikkink' zien we Parijs en het grillige Europa van de tweede helft van de negentiende eeuw.
De ineenstorting van welvaartsstaten, supercyclonen, megadroogtes, extreemrechts extremisme, ongebreidelde virussen, energietekorten, cyberaanvallen: de mensheid beweegt zich richting een tijdperk van permanente crisis.
Dit boek wijst de weg naar een energieker leven. Je wakkert het vuur in je leven weer aan!
