Prozaprobeersel
Marten Toonder is 12,5 jaar dood, maar toch zoekt en vindt men nog steeds kopij van de godfather van de Nederlandse strip. De whodunit Tim MacNab zoekt kopij dateert echter nog van voordat Toonder Tom Poes ging publiceren en al snel grote faam verwierf. Het verhaal rond een pedante Amerikaanse nieuwsjager is zelfs nooit uitgegeven, uitgezonderd een facsimile door De Bezige Bij als nieuwjaarsgeschenk in 2013. Toonder zelf vond het uiteindelijk slechts een jeugdzonde, maar het zou pas zonde zijn het de Toonder-liefhebbers te onthouden. Want al gaat het om een bloedig misdaadverhaal, er zijn enkele aanzetten van het Bommel-universum in herkenbaar.
Eerst een beetje literaire archeologie: bij de research voor zijn boek Een dubbel denkraam (2012) vond Klaas Driebergen – die het afgelopen jaar overigens een vierdelige reeks met Toonder-prozateksten opzette – in de collectie van het Letterkundig Museum een onbekend Toonder-manuscript. Het niet eerder bekende detectiveverhaal uit 1937 – zelfs Wim Hazeu maakt er geen melding van in zijn geroemde Toonder-biografie (2012) – kon echter gelinkt worden met een al wel bekende covertekening met een suggestief donker stoomschip op een inktzwarte zee, gadegeslagen door een Sam Spade-achtig figuur met de handen in de broekzakken, slappe vilthoed en sigaret nonchalant bungelend uit de mond.
Het is het titelpersonage: de Amerikaanse journalist Tim MacNab, een van de tien passagiers op een bewogen oversteek van Vlaardingen naar Buenos Aires. Tuk op een smeuïg verhaal voor zijn krant krijgt hij de gelegenheid zelfverklaard detective te spelen wanneer er op het schip gemoord wordt. De 25-jarige Toonder verenigt in hem alle clichés die over Amerikanen en nieuwsmuskieten te bedenken zijn in het personage dat niet alleen een kettingrokende slons (die zijn assen in zijn hoed tikt) en opdringerige bemoeial is die heel losjes in de omgang is met autoriteit (tot ongenoegen van ‘brombeer’ kapitein Sixma), maar ook arrogant eigenwijs. Veel sympathie wekt hij niet op, als dat al Toonders bedoeling was. Zoals al bleek uit kortverhalen had Toonder een voorkeur voor vertellingen vanuit een ik-personage als getuige van de gebeurtenissen. Deze rol is voor de (door MacNab ‘cappy’ genoemde) kapitein Sixma, die een beetje achter de feiten en MacNab aanholt. En een wat onverklaarbare sympathie voor de uiteindelijke dader blijkt te hebben. Dit soort kronkels en andere losse eindjes (in verband met de passagiers) wijzen erop dat Toonders policier én literaire kwaliteiten nog niet helemaal op punt stonden. Wat te denken overigens van het negertaaltje dat Sixma’s Chinese kajuitsbediende uitslaat! Al mag dat laatste ook aan het algemene tijdsbeeld van 80 jaar geleden geweten worden…
Deze mooi gepresenteerde uitgave met een moderne redactie (die echter beter kon op nogal wat punten: tikfouten en inconsequenties in spelling en gebruik van leestekens) maakt het originele manuscript ook leesbaar voor hedendaagse lezers, die het wat ouderwetse taalgebruik (de titel alleen al!) maar voor lief moeten nemen. In de Tom Poes-strips genieten we toch ook graag van Toonders soms plechtstatige taal. In een personage als Sixma herkennen we overigens zowel kapitein Wal Rus (een bijnaam die de oneerbiedige MacNab de ‘cappy’ geeft) als Kappie (uit de gelijknamige stripreeks rond kapitein Wobke). Niet toevallig speelt het verhaal op een oversteek naar Zuid-Amerika: een tocht die Toonder zelf kort tevoren gemaakt had op het schip van zijn vader-kapitein Marten Toonder sr.
Toonder-liefhebbers ontdekken dus flink wat van het bekende Toonder-oeuvre in dit prozaprobeersel, dat we niet hoger moeten aanslaan dan dat en absoluut niet kan tippen aan werk van Toonders tijdgenoten Agatha Christie en Georges Simenon, die wél bedreven waren in psychologisch sterk uitgewerkte personages. Wat niet betekent dat de plot van Tim MacNab zoekt kopij ongeloofwaardig zou zijn, al is het motief van de dader – dat pas met hulp van buitenaf duidelijk wordt – voor de lezer onmogelijk te kennen. Niettemin is dit boekje, vijf jaar na de beperkte geschenkoplage, ook voor Toonder-fans een mooi nieuwsjaarscadeau.
Reageer op deze recensie
Meer recensies van Koen Driessens
Gesponsord
Een indringend verhaal op het scherp van de snede, vanuit de belevingswereld van de strafrechtadvocate die als slachtoffer moet strijden voor een eerlijke behandeling onder het recht waar ze altijd in heeft geloofd.
Hetzelfde boek lezen brengt mensen samen: je hebt direct iets om over te praten! Daarom lezen we in november met heel Nederland 'Joe Speedboot' van Tommy Wieringa. Je haalt het boek gratis op bij je bibliotheek.
'Bevreemdend, mysterieus en ongelofelijk. Esther Gerritsen maakt het onbereikbare perspectief herkenbaar.' – Jury Boekenbon Literatuurprijs 2024 over Gebied 19
Nieuwe, prachtige roman van dé literaire stem uit Ierland, Sally Rooney.
Dog Man is terug met een spannend nieuw avontuur! Een stinkdier zorgt voor een groot drama: Dog Man ruikt verschrikkelijk
Een radicaal eerlijk en aangrijpend onderzoek van een dochter die niet alleen de moeizame relatie met haar moeder probeert te begrijpen, maar ook de verstoorde relatie tot haar eigen lichaam.
Speurend naar eeuwenoude ruïnes en kastelen, objecten en kunstwerken, reisroutes en slagvelden slalomt Bart Van Loo door de Lage Landen.
Een nieuwe Baantjer is altijd een goed cadeau! Op een voorjaarsochtend wordt het lichaam van Ron Doomerik aangetroffen in zijn appartement aan de Amsterdamse Houtkade. Er steekt een mes in zijn rug.
Een magische reis naar Fantasia is een nieuwe versie van het avontuur Lang Leve Fantasia van Geronimo Stilton met extra veel avontuur en veel meer illustraties. Superdikke editie met 3D-beeld, geuren en vele andere extra's!
Een betoverend cadeauboek, met linnen omslag, poëtisch vertaald door Imme Dros.
De manga over een avontuurlijke eenhoorn voor 9+. Unico's liefde heeft Venus en haar handlanger Byron wakker gemaakt, die hen allebei willen vernietigen!
De uiterwaarden, de laatste Nederlandse wildernis. Een schitterend halfland van angst en hoop, ingeklemd tussen hoge dijken, waar alles permanent verandert en niets is wat het lijkt.
Meester Jesper gaat op schoolkamp met de kinderen uit groep 8. De directeur, mevrouw Azijnvijver, heeft één strenge eis: geen telefoons mee op kamp.
Meester Mark verzamelde de allerleukte taalfoutjes en kinderlogica over feesten en feestjes: van verjaardag tot kerst, en van sint tot de geboorte van een baby.
Op zoek naar avontuur en de waarheid over haar moeder, wordt Cato meegesleurd op een gevaarlijke reis door tijd en herinneringen - Gouden Griffel-winnaar in een luxe uitgave!
Een zeer vooraanstaand forensisch antropoloog claimt dat in het kunstwerk gebruik is gemaakt van een menselijk bot.
Diep verscholen in de Appalachen ligt de McAlpine Lodge, waar Will en Sara hun huwelijksreis doorbrengen. Het resort is een afgelegen paradijs op aarde, behalve dan dat iedereen er liegt.
Het langverwachte vervolg op Koninkrijk. Een thriller over verloren zielen, familiebanden en dodelijke loyaliteit.
Vergeet wat je weet over het continent Afrika. Zeinab Badawi duikt in het verleden van haar geboortecontinent, de geboorteplek van de mensheid.
Waar we onze kinderen in de fysieke wereld steeds meer overbeschermen, laten we hen in de digitale wereld vogelvrij – met desastreuze gevolgen voor hun mentale welzijn.
In dit derde deel van 'De memoires van Abel Sikkink' zien we Parijs en het grillige Europa van de tweede helft van de negentiende eeuw.
De ineenstorting van welvaartsstaten, supercyclonen, megadroogtes, extreemrechts extremisme, ongebreidelde virussen, energietekorten, cyberaanvallen: de mensheid beweegt zich richting een tijdperk van permanente crisis.
Dit boek wijst de weg naar een energieker leven. Je wakkert het vuur in je leven weer aan!
