Deadline van een leven
In Vrijwillig dood onderzoekt auteur Steffen Kverneland – bekend van zijn Munch-biografie – zijn relatie tot zijn depressieve vader en diens zelfmoord. Hij laat uitschijnen er vrede mee of minstens begrip voor te hebben. Maar dat hij er ruim 35 jaar later een boek aan wijdt, bewijst dat hij nog wat sluimerende demonen te bedwingen heeft. De louterende graphic novel werpt een ongebruikelijk licht op het recht op zelfmoord.
In 1981 pleegde de energieke, maar wezenlijk depressieve vader van illustrator en striptekenaar Steffen Kverneland op 56-jarige leeftijd zelfmoord. Niet in een opwelling. Hij wachtte ermee tot zijn jongste zoon 18 was geworden en voerde het uit op zijn werk. Om zijn gezin zo veel mogelijk te sparen.
Odd Kverneland was ingenieur, maar ook uitvinder en onvermoeibaar doe-het-zelver. Hoe hij een vakantiehuisje optrekt op een onbereikbare, rotsige plek aan de kust, mét stromend putwater, is indrukwekkend. Hij was creatief (ook met taal), muzikaal, ordelijk, een liefhebber van de zee (als voormalig zeeman, net als zijn vader). Maar hij was ook heimelijke alcoholicus (die daar niets van liet blijken) en bij vlagen depressief. Na een opname in een psychiatrische kliniek probeerde hij actief zijn ziekte te begrijpen, maar het gevoel ongelukkig te zijn bleef, en ook die onuitgesproken deadline – een letterlijke deadline: zodra de kinderen volwassen zijn, stapt hij eruit. Een zorgvuldig voorbereid plan dat hij op zijn eigen, keurige manier uitvoerde.
Deze ingrijpende gebeurtenis in Steffens leven staat centraal in dit boek, dat hij maakte kort voordat hij dezelfde leeftijd bereikte als waarop zijn vader stierf. Dat zal er wellicht mee te maken hebben waarom hij het maakte. Maar ook omdat hij nu zelf een zoontje heeft. Niet toevallig zijn er de paralleltekeningen van Odd met Steffen en van Steffen met Aksel, in dezelfde houding. Kverneland tekent en schildert een groot aantal foto’s na, maar gebruikt soms ook echte foto’s ter illustratie. Het boek heeft meer van een becommentarieerd plakboek dan van een graphic novel, ook al omdat het fragmentarisch, anekdotisch en zeker niet chronologisch is. Het is een mengelmoes van gedachten en technieken, wat het fris en verrassend houdt. Soms zegt een foto genoeg, soms geeft een bewerking ervan een bepaald effect. Kleuren en tinten bepalen heel sterk de sfeer van scènes of anekdotes. Waarbij de auteur zichzelf durft te corrigeren: bijvoorbeeld als hij de verkeerde (want te oude) auto tekent bij de zelfmoord: herinneringen kunnen ook gekleurd zijn. De associaties die aquarellen oproepen bij stukjes tekst die er niets mee te maken hebben, leveren een bijzonder vervreemdend effect op.
Daarnaast lijkt de auteur zich vooral te verantwoorden voor zijn verwerking van het drama. Steffens relatie tot zijn vader lijkt normaal tot liefdevol te zijn geweest. Dat de auteur stilstaat bij de moeilijke relatie van Odd met zijn eigen vader, is veelzeggend contrasterend. Steffen reageerde aanvankelijk nochtans erg gesloten en ontkennend op de zelfmoord: hij wilde niet dat vrienden of kennissen hem erop aanspraken of medelijden lieten blijken. Het mag ons vreemd lijken dat hij het zijn vader niet kwalijk nam of hem de jaren van gemis niet verwijt. Sterker nog, hij verdedigt: zelfmoord plegen is niet laf – er is juist veel moed voor nodig – en is niet egoïstisch – moet iemand die ongelukkig is dat maar blijven verdragen uit hoffelijkheid voor zijn omgeving? De auteur zegt dat verlangen naar de dood niet te delen, maar lijkt begrip te hebben voor zijn vader, die gewoon wilde ophouden te bestaan, die alle angst, lijden en pijn wilde doen verdwijnen. Het is een in tientallen jaren ontwikkelde moedige en persoonlijke visie, die hem ongetwijfeld hielp bij het verwerken van het verlies. Het is alleszins een ongebruikelijke visie, die dicht bij een pleidooi voor vrije wilsbeschikking komt, ook inzake levenseinde. Het maakt dit dappere en visueel verbluffende boek des te indringender.
Reageer op deze recensie
Meer recensies van Koen Driessens
Gesponsord
Wanneer zijn ploeg vastloopt door een reusachtig bot, gaat Boer Boris samen met Berend en Sam op onderzoek uit. Van welk dier zou dit bot kunnen zijn? Een cavia? Een marmot?
Marie zit op de beste school van de wereld met de allerliefste juf. Als haar klas uitgenodigd wordt om een week te ruilen met een andere klas, logeert Marie zelfs in een villa met zwembad en paarden.
De TikToks die geheimen van leerlingen én docenten onthullen, zijn enorm populair op Lauries school. Maar is het wel echt ongeluk als een meisje uit een van de sappigste TikToks om het leven komt?
Met zeven sleutels kan een bont gezelschap reizigers de schat van de meedogenloze Roverkoning in handen krijgen, als ze langs de zeven bewakers kunnen komen.
Noura leeft met een groot geheim – haar moeder mag absoluut niet ontdekken dat ze bij volle maan in een weerwolf verandert. En dan is er nog dat andere grote geheim ...
Als het afbrokkelende gebouw van Brams middelbare school wordt gesloten, moet hij ergens anders heen dan zijn beste vriend, Theo Thorbecke. Kunnen ze de school nog redden?
De kikkertjes maken weer met veel plezier en humor hun stripboeken. Met hun opbrengsten kunnen ze snoep kopen. Of kunnen ze het beter samen aan iets anders besteden?
Waakgorgel Jukko vertelt de Waakgorgeltjes-in-Opleiding en Melle dat er boven de poolcirkel een groot leger Brutelaars oprukt. De verdedigende Gorgels vallen allemaal in slaap.
Drie tieners bekennen de moord op Mirza. Alle drie hebben ze een motief, maar slechts een van hen is de dader. Wie viel Mirza aan op het feest? Wie is de mystery guest?
Er is een landelijke internetstoring en nu kunnen Quinn en Aaron geen huiswerk maken. Ze moeten een voldoende halen, anders moeten ze stoppen met hun videokanaal.
Een ode aan de allesoverstijgende kracht van vrouwenvriendschap en een intiem portret dat een nooit eerder getoonde kant van Marilyn Monroe laat zien.
Als haar vader haar herinneringen vertelt die niet rijmen met de geschiedenis zoals zij die kent, gaat Olga twijfelen over haar achtergrond.
Dit is het sensationele verslag van hoe Red Bull luidruchtig de Formule 1-wereld instapte en steeds succesvoller werd om uiteindelijk de sport te domineren met Max Verstappen.
Twee advocaten, de een wit, de ander zwart, proberen hun ten onrechte beschuldigde zwarte verdachte van de doodstraf te redden.
Tijdens een roerige debatavond aan de universiteit in Kiev verklaart Dani's jeugdvriend Pavel dat het socialisme dood is. Wanneer Pavel vervolgens verdwijnt, gaat Dani naar hem op zoek.
Journalist Gina deed jarenlang verslag van oorlogen over de hele wereld, maar sinds kort is ze correspondent in Rome. Na een zwoele zomeravond belandt ze in bed met haar jeugdvriend Okke.
Wanneer Poppy anonieme brieven ontvangt, betrokken is bij een ongeval en verrast wordt door een groot geldbedrag, wordt haar veerkracht zwaar op de proef gesteld.
Schrijfster Keet ontdekt dat de eigenaresse van een sjofele strandtent waar ze graag komt, illegaal onderdak biedt aan een groepje jongeren.
Bruce Cable, de extravagante boekhandelaar die zijn winkel bestiert op Camino Island, en de groep schrijvers die hij om zich heen heeft verzameld staan voor een nieuwe uitdaging.
Tanya, een Britse exchange student, komt een jaar lang in het gezin van Natalie en Matt wonen in hun luxe huis in Los Angeles. Ze begint steeds meer te lijken op hun overleden dochter Anabel.
Wanneer haar buurvrouw Kira dood wordt aangetroffen denkt iedereen aan zelfmoord. Maar Nancy is ervan overtuigd dat er kwade opzet is.
Amsterdam, 1824. In de kinderkolonie heerst een hard regime van tucht en discipline. Samen maken Karel en Lize een plan: proberen te ontsnappen uit Veenhuizen ...
Cornelisse en Wertheim selecteerden de mooiste en indrukwekkendste verhalen uit 12,5 jaar Echt gebeurd. Ook op papier beklijven deze verhalen. Een feest om te lezen!
Het team is een oude sekte op het spoor als plotseling de cold case roodgloeiend wordt: een jonge vrouw is sinds een paar dagen spoorloos verdwenen...
Pim Franssen beschrijft zijn reis vol beproevingen van twee jaar en twee dagen door 26 Afrikaanse landen in een oude Land Cruiser.
Over vergeving, spijt hebben van altijd maar doorgaan, het plezier van simpel leven en de kracht die schuilt in gewoon geluk.
Op Ivy's safari’s worden dieren alleen gefotografeerd. Ze stuit daarbij op verzet van de andere witte jagers, maar ze zet vastberaden door.
De zeventigjarige Cecilia kijkt ernaar uit de zomer ongestoord aan de kust door te brengen. Dit plan wordt echter verstoord als ze een onverwachte gast aantreft.
Met zijn kenmerkende opgerolde sokken, zijn taaiheid en wilskracht hoort Søren Lerby bij de absolute boegbeelden van het voetbal.
Als de jonge Ned Maddstone zich na een uit de hand gelopen grap op school plots in een streng bewaakte gevangenis bevindt, ziet de toekomst er veel minder rooskleurig uit.
Als je het lastig vindt om je gewoontes te veranderen, ligt dat niet aan jou. Slechte gewoontes blijf je herhalen, omdat je de verkeerde methode gebruikt.
Miljardair Georg zoekt hulp bij zijn vriend Joe Carling, voor zijn spoorloos verdwenen kleinzoon en enige erfgenaam. Iemand heeft er baat bij heeft als Filip nooit gevonden wordt …
Dumoulin wordt geconfronteerd met plekken waar nederlagen, crashes en rivalen een voedingsbodem bleken voor twijfels, frustraties en onzekerheden.
Het jaar van Gwen van Poorten varieerde van paddoceremonies tot botox, van met je partner naar Burning Man en je daar verloven tot het verbreken van die verloving.
Qmusic-dj en brandweerman Tom geeft aan de hand van heftige, verdrietige, leuke en soms idiote verhalen een eerlijk en inzichtelijk beeld van het leven van een brandweerman.
