Europa: een kwestie van naastenliefde?
In het essay Waarom we Europeaan zijn vraagt Thomas Huttinga zich af hoe het komt dat nationalistische, anti-Europese krachten veld winnen in Europa, terwijl de Europeanen meer dan ooit dichter bij elkaar staan. Hij houdt een vurig pleidooi voor meer Europa en is op zijn sterkst wanneer hij zijn eigen ervaringen deelt. De vraag 'waarom we Europeaan zijn' lijkt een beetje dwaas: omdat we in Europa geboren zijn, natuurlijk. Maar eigenlijk is de vraag: 'wat ons Europeanen maakt' of, 'wat is de bedoeling van het Europeaan-zijn?' Op die vragen geeft Thomas Huttinga geen eensluidend antwoord, maar hij geeft wel de richting ervan aan.
'Dit essay is meer dan zomaar een historisch verslag, het wil een heuse les zijn.' – recensent Koen
De nog jonge auteur is zelf overtuigd Europeaan, zoveel is meteen duidelijk. Dat heeft hij, naar eigen zeggen, vooral te danken aan zijn tijd als Erasmusstudent in Parijs. Daar leerde hij hoeveel meer de Europeanen met elkaar gemeen hebben dan dat ze verschillen van elkaar. Huttinga toont in de loop van het essay aan, en herhaalt dit meermaals met onder meer veel quotes en aangehaalde werken, dat Europa veel gemeenschappelijke elementen bevat. Ook spreekt hij de hoop uit dat die de zo diverse Europeanen nog dichter bij elkaar zullen brengen. Wel vreemd dat hij, bij herhaling in het opsommen van Europese volkeren die dichter tot elkaar komen in de Unie, ook de Schotten erbij betrekt, die tot nader order – via de Brexit – toch buiten Europa staan.
Huttinga doet terecht de vreemde vaststelling dat moderne communicatiemiddelen en reismogelijkheden, evenals economische en politieke vereniging ons Europeanen almaar dichter bij elkaar hebben gebracht, maar dat tegelijkertijd in zowat heel Europa anti-Europese en nationalistische gedachten aan terrein winnen. Dat blijkt uit bijvoorbeeld de Brexit of de winst van extreemrechtse partijen.
Om die tegenstelling nader te onderzoeken, bekijkt de auteur in een eerste van twee delen het nationalisme van dichtbij. We krijgen dan een soms wat taaie geschiedenisles vanaf de Franse Revolutie, met de vorming van natiestaten in de 19de eeuw en het ontstaan van het nationalisme, dat wel lijkt bedacht om bevolkingsgroepen te kunnen mobiliseren voor allerlei doelen en uiteindelijk leidt tot conflicten en wereldoorlogen. Al is de auteur ook wel zo realistisch te erkennen dat industriële en technologische vooruitgang daar ook aan te danken zijn.
De geschiedenisles wordt gelukkig af en toe verlevendigd. Wanneer de auteur er enkele historische personages bij betrekt, veert de aandacht van de lezer op. Dat bijvoorbeeld Rembrandt zijn populariteit te danken heeft aan de Belgische onafhankelijkheid – toen de Nederlanders plots op zoek moesten gaan naar een nieuwe 'eigen' meester in de schilderkunst omdat de Belgen Rubens nu hadden – is een leuk weetje. Passeren ook even de revue: de ijzeren Bismarck en vooral de auteur Stephan Zweig, die het tragische midden van de 20e eeuw verpersoonlijkt. Een bezoek aan het geboortehuis van Jean Monnet bij Parijs levert ook een wat levendiger getuigenis op van het bedreigende nationalisme.
In het tweede deel haalt de auteur de bouwstenen van Europa als project aan: logos (economisch en politieke banden) en pathos (het gevoel van verbondenheid). In zijn pleidooi – want dit essay is meer dan zomaar een historisch verslag, het wil een heuse les zijn – valt Huttinga geregeld in herhaling. Hoe slecht nationalisme is, hoe goed patriottisme is. Hoe open Europa moet zijn, niet alleen voor elkaar, maar ook naar de rest van de wereld. De Russische inval in Oekraïne haalt hij vaak aan om te wijzen op de bedreigingen voor Europa en de Europese waarden. Europa is voor hem een uiting van kosmopolitisme, van naastenliefde haast.
De auteur is zich wel bewust op de rand van naïviteit te balanceren, maar blijft hameren op de waarden van Europa en dat het nú het moment is – dankzij internet en vliegen – om elkaar echt te leren kennen. Hij doet zelfs enkele concrete voorstellen om het Europese gevoel te bevorderen, zoals een Europees Netflix, een Europese Museumjaarkaart of zowaar betere spoorwegverbindingen. De naïviteit wint het helaas van het realisme.
Wil jij ook meer en leuker lezen? Lees dan dit boek voor de Hebban Reading Challenge van 2024!
Vink er bijvoorbeeld de volgende checklistcategorieën mee af: 'Lees een denkend boek' en 'Lees een dromend boek'. Meedoen kan via Hebban.nl/challenge.
Reageer op deze recensie
Meer recensies van Koen Driessens
Gesponsord
Een diepgravend onderzoek naar de meest mysterieuze politieke moord van de 20e eeuw, die op de Amerikaanse president John F. Kennedy.
Een indringend verhaal op het scherp van de snede, vanuit de belevingswereld van de strafrechtadvocate die als slachtoffer moet strijden voor een eerlijke behandeling onder het recht waar ze altijd in heeft geloofd.
Hetzelfde boek lezen brengt mensen samen: je hebt direct iets om over te praten! Daarom lezen we in november met heel Nederland 'Joe Speedboot' van Tommy Wieringa. Je haalt het boek gratis op bij je bibliotheek.
'Bevreemdend, mysterieus en ongelofelijk. Esther Gerritsen maakt het onbereikbare perspectief herkenbaar.' – Jury Boekenbon Literatuurprijs 2024 over Gebied 19
Nieuwe, prachtige roman van dé literaire stem uit Ierland, Sally Rooney.
Dog Man is terug met een spannend nieuw avontuur! Een stinkdier zorgt voor een groot drama: Dog Man ruikt verschrikkelijk
Een radicaal eerlijk en aangrijpend onderzoek van een dochter die niet alleen de moeizame relatie met haar moeder probeert te begrijpen, maar ook de verstoorde relatie tot haar eigen lichaam.
Speurend naar eeuwenoude ruïnes en kastelen, objecten en kunstwerken, reisroutes en slagvelden slalomt Bart Van Loo door de Lage Landen.
Een nieuwe Baantjer is altijd een goed cadeau! Op een voorjaarsochtend wordt het lichaam van Ron Doomerik aangetroffen in zijn appartement aan de Amsterdamse Houtkade. Er steekt een mes in zijn rug.
Een magische reis naar Fantasia is een nieuwe versie van het avontuur Lang Leve Fantasia van Geronimo Stilton met extra veel avontuur en veel meer illustraties. Superdikke editie met 3D-beeld, geuren en vele andere extra's!
Een betoverend cadeauboek, met linnen omslag, poëtisch vertaald door Imme Dros.
De manga over een avontuurlijke eenhoorn voor 9+. Unico's liefde heeft Venus en haar handlanger Byron wakker gemaakt, die hen allebei willen vernietigen!
De uiterwaarden, de laatste Nederlandse wildernis. Een schitterend halfland van angst en hoop, ingeklemd tussen hoge dijken, waar alles permanent verandert en niets is wat het lijkt.
Meester Jesper gaat op schoolkamp met de kinderen uit groep 8. De directeur, mevrouw Azijnvijver, heeft één strenge eis: geen telefoons mee op kamp.
Meester Mark verzamelde de allerleukte taalfoutjes en kinderlogica over feesten en feestjes: van verjaardag tot kerst, en van sint tot de geboorte van een baby.
Op zoek naar avontuur en de waarheid over haar moeder, wordt Cato meegesleurd op een gevaarlijke reis door tijd en herinneringen - Gouden Griffel-winnaar in een luxe uitgave!
Een zeer vooraanstaand forensisch antropoloog claimt dat in het kunstwerk gebruik is gemaakt van een menselijk bot.
Diep verscholen in de Appalachen ligt de McAlpine Lodge, waar Will en Sara hun huwelijksreis doorbrengen. Het resort is een afgelegen paradijs op aarde, behalve dan dat iedereen er liegt.
Het langverwachte vervolg op Koninkrijk. Een thriller over verloren zielen, familiebanden en dodelijke loyaliteit.
Vergeet wat je weet over het continent Afrika. Zeinab Badawi duikt in het verleden van haar geboortecontinent, de geboorteplek van de mensheid.
Waar we onze kinderen in de fysieke wereld steeds meer overbeschermen, laten we hen in de digitale wereld vogelvrij – met desastreuze gevolgen voor hun mentale welzijn.
In dit derde deel van 'De memoires van Abel Sikkink' zien we Parijs en het grillige Europa van de tweede helft van de negentiende eeuw.
De ineenstorting van welvaartsstaten, supercyclonen, megadroogtes, extreemrechts extremisme, ongebreidelde virussen, energietekorten, cyberaanvallen: de mensheid beweegt zich richting een tijdperk van permanente crisis.
Dit boek wijst de weg naar een energieker leven. Je wakkert het vuur in je leven weer aan!
