Je zal het missen als het voorbij is
Toen Caroline de Gruyter verhuisde van Brussel naar Wenen, betekende dat ook een verhuis van de hoofdstad van de Europese Unie (EU) naar die van het voormalige Habsburgse rijk. Dat zette de correspondent van NRC aan het denken. Het rijk van de Habsburgers bood immers onderdak aan een bonte mengelmoes van volkeren en staatjes, hetgeen de EU, in zekere zin, vandaag ook doet. Zouden er nog meer overeenkomsten zijn of zijn er toch belangrijke verschillen? De Gruyter zocht het uit en schreef er Beter wordt het niet over. Het werd uitgegeven door De Geus.
Ze maakt haar vergelijking met de dubbelmonarchie Oostenrijk-Hongarije van rond 1900. De volledige geschiedenis van de Habsburgers betrekken, zou waarschijnlijk een onoverzichtelijk boek opleveren. De keizer van Oostenrijk-Hongarije stond aan het hoofd van een superstaat van tientallen kleine staatjes-in-de-staat. Door middel van een uitgebreide organisatie en een sterke drang naar compromissen, kon de vrede worden bewaard. Dat klinkt de lezer natuurlijk al te bekend in de oren. De Hongaren speelden verre van een bijrol en konden zelfs de begroting blokkeren, wat ze ook veelvuldig deden. 'De Hongaren waren dol op de rol van kritische outsider, terwijl ze eigenlijk een invloedrijke insider waren', zegt Jacques Rupnik, één van De Gruyters’ vele interviewees hierover. En zo zijn er heel wat parallellen met vandaag te trekken.
Die overeenkomsten nemen niet weg dat er ook enkele belangrijke verschillen zijn. De EU is nog altijd een organisatie van landen, geen superstaat met één staatshoofd, één ambtenarenapparaat en één leger. Aan de hand van interviews met journalisten, historici en afstammelingen van de laatste keizer, schetst De Gruyter een overtuigend beeld van de dubbelmonarchie. Door deze interviews de ruggengraat van het boek te laten vormen, valt De Gruyter wel eens in herhaling. Je kan immers geen tientallen mensen interviewen en die telkens iets totaal anders laten vertellen over de overeenkomsten tussen Oostenrijk-Hongarije en de EU. Er slopen hier en daar ook wat inhoudelijke slordigheden in het boek; zo zou Russisch president Poetin in 1914 een standbeeld van Peter De Grote onthuld hebben, terwijl de man toen ongetwijfeld nog niet geboren was.
De auteur geeft je in haar inleiding mee dat ze je geen conclusie wil opleggen, maar doet dat eigenlijk toch. Ze haalt bekende schrijvers als Stephan Zweig en Joseph Roth aan, die erg kritisch stonden tegenover het keizerrijk, maar er vol heimwee over schreven toen de vertrouwde stabiliteit wegviel. Dat maakt dat de lezer maar één echte conclusie kan trekken over de Europese Unie met al zijn tekortkomingen; je zal het missen als het weg is.
Dat geldt ook een beetje voor dit boek: het is een bijzonder interessante leeservaring voor zowel eurofielen als eurocritici en je hebt als lezer spijt wanneer het liedje uit is. Ondanks al zijn schoonheidsfoutjes en onvolmaaktheden.
Reageer op deze recensie
Meer recensies van kristofsjongers
Gesponsord
Een diepgravend onderzoek naar de meest mysterieuze politieke moord van de 20e eeuw, die op de Amerikaanse president John F. Kennedy.
Een indringend verhaal op het scherp van de snede, vanuit de belevingswereld van de strafrechtadvocate die als slachtoffer moet strijden voor een eerlijke behandeling onder het recht waar ze altijd in heeft geloofd.
Hetzelfde boek lezen brengt mensen samen: je hebt direct iets om over te praten! Daarom lezen we in november met heel Nederland 'Joe Speedboot' van Tommy Wieringa. Je haalt het boek gratis op bij je bibliotheek.
'Bevreemdend, mysterieus en ongelofelijk. Esther Gerritsen maakt het onbereikbare perspectief herkenbaar.' – Jury Boekenbon Literatuurprijs 2024 over Gebied 19
Nieuwe, prachtige roman van dé literaire stem uit Ierland, Sally Rooney.
Dog Man is terug met een spannend nieuw avontuur! Een stinkdier zorgt voor een groot drama: Dog Man ruikt verschrikkelijk
Een radicaal eerlijk en aangrijpend onderzoek van een dochter die niet alleen de moeizame relatie met haar moeder probeert te begrijpen, maar ook de verstoorde relatie tot haar eigen lichaam.
Speurend naar eeuwenoude ruïnes en kastelen, objecten en kunstwerken, reisroutes en slagvelden slalomt Bart Van Loo door de Lage Landen.
Een nieuwe Baantjer is altijd een goed cadeau! Op een voorjaarsochtend wordt het lichaam van Ron Doomerik aangetroffen in zijn appartement aan de Amsterdamse Houtkade. Er steekt een mes in zijn rug.
Een magische reis naar Fantasia is een nieuwe versie van het avontuur Lang Leve Fantasia van Geronimo Stilton met extra veel avontuur en veel meer illustraties. Superdikke editie met 3D-beeld, geuren en vele andere extra's!
Een betoverend cadeauboek, met linnen omslag, poëtisch vertaald door Imme Dros.
De manga over een avontuurlijke eenhoorn voor 9+. Unico's liefde heeft Venus en haar handlanger Byron wakker gemaakt, die hen allebei willen vernietigen!
De uiterwaarden, de laatste Nederlandse wildernis. Een schitterend halfland van angst en hoop, ingeklemd tussen hoge dijken, waar alles permanent verandert en niets is wat het lijkt.
Meester Jesper gaat op schoolkamp met de kinderen uit groep 8. De directeur, mevrouw Azijnvijver, heeft één strenge eis: geen telefoons mee op kamp.
Meester Mark verzamelde de allerleukte taalfoutjes en kinderlogica over feesten en feestjes: van verjaardag tot kerst, en van sint tot de geboorte van een baby.
Op zoek naar avontuur en de waarheid over haar moeder, wordt Cato meegesleurd op een gevaarlijke reis door tijd en herinneringen - Gouden Griffel-winnaar in een luxe uitgave!
Een zeer vooraanstaand forensisch antropoloog claimt dat in het kunstwerk gebruik is gemaakt van een menselijk bot.
Diep verscholen in de Appalachen ligt de McAlpine Lodge, waar Will en Sara hun huwelijksreis doorbrengen. Het resort is een afgelegen paradijs op aarde, behalve dan dat iedereen er liegt.
Het langverwachte vervolg op Koninkrijk. Een thriller over verloren zielen, familiebanden en dodelijke loyaliteit.
Vergeet wat je weet over het continent Afrika. Zeinab Badawi duikt in het verleden van haar geboortecontinent, de geboorteplek van de mensheid.
Waar we onze kinderen in de fysieke wereld steeds meer overbeschermen, laten we hen in de digitale wereld vogelvrij – met desastreuze gevolgen voor hun mentale welzijn.
In dit derde deel van 'De memoires van Abel Sikkink' zien we Parijs en het grillige Europa van de tweede helft van de negentiende eeuw.
De ineenstorting van welvaartsstaten, supercyclonen, megadroogtes, extreemrechts extremisme, ongebreidelde virussen, energietekorten, cyberaanvallen: de mensheid beweegt zich richting een tijdperk van permanente crisis.
Dit boek wijst de weg naar een energieker leven. Je wakkert het vuur in je leven weer aan!
