De mens als maat van alle dingen
Philipp Blom is een in Hamburg geboren filosoof en historicus. Hij debuteerde in 1995 en publiceerde sindsdien tientallen fictie- en non-fictiewerken. Tot zijn bekendste werken rekenen we onder andere Wat er op het spel staat (2020) en De opstand van de natuur (2017). De onderwerping werd in het Nederlands uitgegeven door De Bezige Bij en uit het Duits vertaald door Wil Hansen.
'Blom doet ook niet aan happy endings.' - recensent Kristof
In De onderwerping kijkt Blom om zich heen en ziet hoe de hedendaagse Homo Sapiens alle contact met de natuur verloren is. Hij legt ons aan de hand van de wereldgeschiedenis uit hoe het zover is kunnen komen. Hij zoekt uit hoe een wezen dat honderdduizenden jaren in relatieve harmonie leefde met zijn omgeving er zich van losmaakte. Hij begint die zoektocht in Uruk, drie millennia voor onze tijdrekening. Aan de hand van het Gilgamesj-epos, het oudst bekende mythologische verhaal, maakt hij ons duidelijk dat de eerste stedelingen zichzelf nog als deel van de natuur zagen. De halfgod Gilgamesj probeert zich immers boven die natuur te zetten, een streven dat hem uiteindelijk fataal zal worden.
Enkele duizenden jaren na de betreurde Gilgamesj, schrijft de auteur van Genesis - vermoedelijk een Israëliet in Babylonische ballingschap - het eerste boek van het oude testament, de opdracht van Jahwe aan Adam en Eva, neer: 'Ga en onderwerp de aarde'. Als een charismatische sekteleider uit het naburige Nazareth zijn leer op het Oude Testament baseert en diens volgeling Petrus een nieuwe religie sticht die zich vanuit het Midden-Oosten over de wereld verspreidt, krijgt dat ene zinnetje verwoestende gevolgen.
Blom schrijft neer hoe met de verspreiding van het Christendom ook het idee dat de mens de verheven soort boven alle andere soorten is zich van de wereld meester maakt. Hij laat ons zien hoe dat idee de rechtvaardiging is voor overexploitatie van natuurlijke bronnen. Een belangrijk hoofdstuk handelt over de slavenhandel; de zwarte Afrikaan werd immers als ‘wilde’ gezien en dus deel van de natuur. Ook de verlichte filosofen, die zich zoals bekend vaak afzetten tegen religie, verzetten zich niet tegen de onderwerpingsgedachte.
Voor onze huidige tijd is Blom niet mild. Ook in tijden van door menselijk handelen duidelijk aangetoonde klimaatverandering en biodiversiteitsverlies, weigert de mens zijn geprivilegieerde plaats af te geven. Iets wat niet anders kan dan binnen afzienbare tijd tot zijn ondergang leiden. Tenzij hij zichzelf van zijn vals idee van superioriteit verlost.
Blom heeft met De onderwerping een majestueus boek geschreven dat overtuigend laat zien waar het waanidee van de mens als vervangend opperwezen vandaan komt en wat de gevolgen van die instelling zijn. Het is een boeiende en allesomvattende geschiedenis van het - voor de natuur - nefast handelen van Homo Sapiens. Zonder meer een belangrijk werk.
Het is dan ook spijtig dat zo’n essentieel boek, zo’n ingewikkeld kluwen van personages en feiten is geworden. Het vergt wat van de lezer om zich erdoorheen te ploegen. Blom doet ook niet aan happy endings. Mensen die een hoopvolle boodschap verwachten, iets waarmee ze aan de slag kunnen in deze woelige tijden, zullen van een kale reis thuiskomen. Dat alles maakt het moeilijk om De onderwerping breed aan te bevelen.
Reageer op deze recensie
Meer recensies van kristofsjongers
Gesponsord
Wanneer zijn ploeg vastloopt door een reusachtig bot, gaat Boer Boris samen met Berend en Sam op onderzoek uit. Van welk dier zou dit bot kunnen zijn? Een cavia? Een marmot?
Marie zit op de beste school van de wereld met de allerliefste juf. Als haar klas uitgenodigd wordt om een week te ruilen met een andere klas, logeert Marie zelfs in een villa met zwembad en paarden.
De TikToks die geheimen van leerlingen én docenten onthullen, zijn enorm populair op Lauries school. Maar is het wel echt ongeluk als een meisje uit een van de sappigste TikToks om het leven komt?
Met zeven sleutels kan een bont gezelschap reizigers de schat van de meedogenloze Roverkoning in handen krijgen, als ze langs de zeven bewakers kunnen komen.
Noura leeft met een groot geheim – haar moeder mag absoluut niet ontdekken dat ze bij volle maan in een weerwolf verandert. En dan is er nog dat andere grote geheim ...
Als het afbrokkelende gebouw van Brams middelbare school wordt gesloten, moet hij ergens anders heen dan zijn beste vriend, Theo Thorbecke. Kunnen ze de school nog redden?
De kikkertjes maken weer met veel plezier en humor hun stripboeken. Met hun opbrengsten kunnen ze snoep kopen. Of kunnen ze het beter samen aan iets anders besteden?
Waakgorgel Jukko vertelt de Waakgorgeltjes-in-Opleiding en Melle dat er boven de poolcirkel een groot leger Brutelaars oprukt. De verdedigende Gorgels vallen allemaal in slaap.
Drie tieners bekennen de moord op Mirza. Alle drie hebben ze een motief, maar slechts een van hen is de dader. Wie viel Mirza aan op het feest? Wie is de mystery guest?
Er is een landelijke internetstoring en nu kunnen Quinn en Aaron geen huiswerk maken. Ze moeten een voldoende halen, anders moeten ze stoppen met hun videokanaal.
Een ode aan de allesoverstijgende kracht van vrouwenvriendschap en een intiem portret dat een nooit eerder getoonde kant van Marilyn Monroe laat zien.
Als haar vader haar herinneringen vertelt die niet rijmen met de geschiedenis zoals zij die kent, gaat Olga twijfelen over haar achtergrond.
Dit is het sensationele verslag van hoe Red Bull luidruchtig de Formule 1-wereld instapte en steeds succesvoller werd om uiteindelijk de sport te domineren met Max Verstappen.
Twee advocaten, de een wit, de ander zwart, proberen hun ten onrechte beschuldigde zwarte verdachte van de doodstraf te redden.
Tijdens een roerige debatavond aan de universiteit in Kiev verklaart Dani's jeugdvriend Pavel dat het socialisme dood is. Wanneer Pavel vervolgens verdwijnt, gaat Dani naar hem op zoek.
Journalist Gina deed jarenlang verslag van oorlogen over de hele wereld, maar sinds kort is ze correspondent in Rome. Na een zwoele zomeravond belandt ze in bed met haar jeugdvriend Okke.
Wanneer Poppy anonieme brieven ontvangt, betrokken is bij een ongeval en verrast wordt door een groot geldbedrag, wordt haar veerkracht zwaar op de proef gesteld.
Schrijfster Keet ontdekt dat de eigenaresse van een sjofele strandtent waar ze graag komt, illegaal onderdak biedt aan een groepje jongeren.
Bruce Cable, de extravagante boekhandelaar die zijn winkel bestiert op Camino Island, en de groep schrijvers die hij om zich heen heeft verzameld staan voor een nieuwe uitdaging.
Tanya, een Britse exchange student, komt een jaar lang in het gezin van Natalie en Matt wonen in hun luxe huis in Los Angeles. Ze begint steeds meer te lijken op hun overleden dochter Anabel.
Wanneer haar buurvrouw Kira dood wordt aangetroffen denkt iedereen aan zelfmoord. Maar Nancy is ervan overtuigd dat er kwade opzet is.
Amsterdam, 1824. In de kinderkolonie heerst een hard regime van tucht en discipline. Samen maken Karel en Lize een plan: proberen te ontsnappen uit Veenhuizen ...
Cornelisse en Wertheim selecteerden de mooiste en indrukwekkendste verhalen uit 12,5 jaar Echt gebeurd. Ook op papier beklijven deze verhalen. Een feest om te lezen!
Het team is een oude sekte op het spoor als plotseling de cold case roodgloeiend wordt: een jonge vrouw is sinds een paar dagen spoorloos verdwenen...
Pim Franssen beschrijft zijn reis vol beproevingen van twee jaar en twee dagen door 26 Afrikaanse landen in een oude Land Cruiser.
Over vergeving, spijt hebben van altijd maar doorgaan, het plezier van simpel leven en de kracht die schuilt in gewoon geluk.
Op Ivy's safari’s worden dieren alleen gefotografeerd. Ze stuit daarbij op verzet van de andere witte jagers, maar ze zet vastberaden door.
De zeventigjarige Cecilia kijkt ernaar uit de zomer ongestoord aan de kust door te brengen. Dit plan wordt echter verstoord als ze een onverwachte gast aantreft.
Met zijn kenmerkende opgerolde sokken, zijn taaiheid en wilskracht hoort Søren Lerby bij de absolute boegbeelden van het voetbal.
Als de jonge Ned Maddstone zich na een uit de hand gelopen grap op school plots in een streng bewaakte gevangenis bevindt, ziet de toekomst er veel minder rooskleurig uit.
Als je het lastig vindt om je gewoontes te veranderen, ligt dat niet aan jou. Slechte gewoontes blijf je herhalen, omdat je de verkeerde methode gebruikt.
Miljardair Georg zoekt hulp bij zijn vriend Joe Carling, voor zijn spoorloos verdwenen kleinzoon en enige erfgenaam. Iemand heeft er baat bij heeft als Filip nooit gevonden wordt …
Dumoulin wordt geconfronteerd met plekken waar nederlagen, crashes en rivalen een voedingsbodem bleken voor twijfels, frustraties en onzekerheden.
Het jaar van Gwen van Poorten varieerde van paddoceremonies tot botox, van met je partner naar Burning Man en je daar verloven tot het verbreken van die verloving.
Qmusic-dj en brandweerman Tom geeft aan de hand van heftige, verdrietige, leuke en soms idiote verhalen een eerlijk en inzichtelijk beeld van het leven van een brandweerman.
