Een vorstelijk boek

Voor de Vlaamse lezer behoeft Johan Op De Beeck weinig introductie. Deze voormalige VRT-journalist schreef met Het verlies van België hét populaire standaardwerk over de Belgische onafhankelijkheid en ook zijn boeken over Napoleon en de Zonnekoning werden zonder uitzondering verslonden. Aan dat lijstje van markante historische figuren voegt hij nu ook koning Leopold II toe, met zijn pas door uitgeverij Horizon uitgebrachte boek Leopold II: het hele verhaal.

Die titel is niet overdreven. Het boek is een baksteen van meer dan 800 bladzijden geworden en behandelt bijna elk aspect van het leven van de tweede koning der Belgen. In 52 hoofdstukken beschrijft Op De Beeck het leven van Leopold II vanaf diens geboorte in 1835 – België was toen vijf jaar oud – tot aan zijn dood in 1909. Zijn ijskoude huwelijk met Marie-Henriëtte van Oostenrijk, waaruit vier kinderen zouden ontspruiten, krijgt de nodige aandacht en we krijgen een mooie inkijk in de Europese vorstenhuizen van de 19e eeuw. We maken het drama mee van de vroegtijdige dood van de gedoodverfde troonopvolger Leopold Elias op 10-jarige leeftijd, die Leopold II gebroken achterliet en die bepaalde beslissingen uit Leopolds toekomst sterk zouden beïnvloeden. Ook al omdat zijn drie andere kinderen dochters waren en de Belgische wet toen een vrouwelijke troonopvolger gewoonweg niet toeliet.

Het spreekt voor zich dat Leopolds tweede koninkrijk, Congo Vrijstaat, met een flink deel van de aandacht gaat lopen. Op zoek naar een kolonie naar Nederlands voorbeeld in Java, viel zijn oog uiteindelijk, na een heleboel andere mogelijke gebieden, op Midden-Afrika. Dat verwierf de sluwe Leopold met een diplomatiek handigheidje waarbij hij de wereldmachten tegen elkaar uitspeelde. De misdaden tijdens de koloniale periode worden uiteraard uitgebreid belicht, maar toch legt de auteur de nodige nuance aan de dag en wordt één en ander netjes in zijn historische context geplaatst. Leopold heeft bijvoorbeeld nooit zelf opdracht gegeven om gewelddadig op te treden tegen de plaatselijke bevolking en was dan ook woedend en geschokt toen de eerste gruwelverhalen binnensijpelden in het Koninklijk Paleis, meestal via de Britse pers. Vervolgens verzuimde hij dan wel om op te treden tegen de geweldplegers.

De Belgische binnenlandse aangelegenheden worden niet over het hoofd gezien. Leopold maakte van zijn kleine landje een industriële grootmacht. De arbeiders in die fabrieken hadden het hard te verduren en daardoor werd onder Leopold het socialisme een macht van betekenis. Hij wilde ook van Brussel en zijn buitenverblijf Oostende parels maken op de Europese kroon. De daarmee gepaard gaande bouwwoede zien we vandaag nog terug in onder meer het Brusselse Justitiepaleis, lange tijd het grootste gebouw ter wereld, het Jubelpark en de Oostendse galerijen.

Op latere leeftijd werd de koning een notoir rokkenjager. De roddelbladen van de Belle Epoque lustten wel pap van Leopolds amoureuze escapades. Op De Beeck heeft veel aandacht voor de vele maîtresses en bordeelbezoeken van de bebaarde vorst. Hij zou op zijn sterfbed, verlaten door zijn dochters, hertrouwen met zijn maîtresse en voormalig courtisane Blanche Delacroix.

Op De Beeck heeft, zoals we dat van hem gewend zijn, geen half werk geleverd. Leopold II: het hele verhaal is een uiterst gedetailleerd en genuanceerd verhaal over Belgiës bekendste koning. Dat detail zit ook in de hoofdstukken over Belgische politiek en dat zou, zeker voor Nederlandse lezers, wel eens wat technisch en langdradig kunnen worden.

Maar dat is dan ook meteen het enige kleine punt van kritiek. De auteur vocht zich door een eindeloos lijkende stapel van correspondentie, parlementsverslagen en kranten om tot een overtuigend resultaat te komen. Johan Op De Beeck bewijst met Leopold II: het hele verhaal nog maar eens dat hij een van de beste historische vertellers van de Lage Landen is. Het hele verhaal is inderdaad wat je krijgt.