Duitsland vanop de eerste rij

Toen Elco Lenstra, uitgever van beroep, de dagboeken van zijn overgrootvader terugvond, besloot hij diens verhaal verder uit te diepen. Ernst August Kraeger werd geboren in 1879 en was een telg van een welgestelde Pruisische bakkersfamilie uit Silezië, nu Polen. Hij was voorbestemd om, net als de generaties voor hem, bakker te worden. Tot hij op een dag in zijn kindertijd een eend aanrijdt met zijn fiets en het arme dier opereert. Vanaf dan is hij gebeten door de chirurgie en is hij vastbesloten om arts te worden. Na zijn studie in Breslau (het huidige Poolse Wroclaw), gaat hij in dienst van de Duitse marine.

Zijn eerste avontuur brengt hem naar de nieuwe Duitse kolonie Namibië. Het jonge Duitse keizerrijk laat zijn oog vallen op deze woestijnstrook aan de Atlantische Oceaan. Na aanvankelijk goede relaties met de nieuwe machthebbers, komt de plaatselijke Herero-stam in opstand. De jonge Ernst August is als arts verbonden aan het expeditieleger dat deze opstand moet neerslaan.

Terug in Duitsland meldt Ernst August zich in het Duitse Kiel bij het ziekenhuis waar hij zijn opleiding genoot. 'Wij willen hier geen avonturiers,' krijgt hij daar te horen. Diep gefrustreerd meldt hij zich opnieuw aan de bij de marine, die hem wat graag terug in dienst neemt. Na een aanvaring met zijn overste wordt hij echter weggepromoveerd naar de Duitse handelspost Tsingtao in China. Hij beleeft hier zijn glorietijd en wordt directeur in het lokale sanatorium, terwijl donkere wolken zich boven Europa samenpakken.

Hij heeft net een voortgezette opleiding als chirurg afgerond wanneer de Eerste Wereldoorlog uitbreekt. Ernst August komt in België terecht. Er zijn over deze periode niet veel dagboekaantekeningen, meer dan waarschijnlijk omdat hij de handen vol heeft. Hij behandelt soldaten met de vreselijkste verwondingen en pioniert in het gebruik van gezichtsprothesen.

Getraumatiseerd keert hij terug naar Kiel. Hij trouwt er met de jongere verpleegster Margerete en sticht samen met haar een ziekenhuis. Ze krijgen drie kinderen: Ernst, Marga en Christoph. Zijn leven komt weer op snelheid en het gaat goed in de kliniek. Van de opkomst van het Nazisme heeft hij, met zijn contacten in hogere regionen van de marine, geen last. Ook de eerste oorlogsjaren komt de familie ongeschonden door, doordat Ernst August erin slaagt zijn twee zonen, inmiddels in dienst, weg weet te houden van het oostfront.

Na de oorlog overleeft de familie Kraeger in een verwoest land. Voor het eerst kent Ernst August honger en hij wordt steeds humeuriger. In 1951 verliest Ernst August zijn dochter Marga, waarschijnlijk – al is dat niet zeker – aan een wanhoopsdaad. Vijf jaar later overlijdt de diepgelovige en conservatieve Ernst August tijdens zijn middagdutje. Hij liet de wereld brieven, dagboeken en vele vragen na.

Lenstra somt feiten op en beschrijft gebeurtenissen, maar hoe Ernst August zich daarbij voelt komen we niet te weten. Wat hij bijvoorbeeld vond van het opkomend Nazisme en Adolf Hitler? De schrijver doet gissingen, maar zeker weten we het niet. Het is een geschiedenisles gegeven van op de schouder van een bevoorrechte getuige. Wij willen hier geen avonturiers is een reis door de meest bepalende passage van de Duitse geschiedenis. Maar met bijna 500 bladzijden, moet de lezer wel bijzonder geïnteresseerd zijn in dat verleden.