Meer dan 5,6 miljoen beoordelingen en recensies Organiseer de boeken die je wilt lezen of gelezen hebt Het laatste boekennieuws Word gratis lid
×
Lezersrecensie

De spiegel

La vida es bella 29 oktober 2023
‘Alles wat had kunnen zijn’ is de tweede roman van Ayọ̀bámi Adébáyọ̀ en het eerste ‘Boek van de maand’ bij Hebban, wat grote verwachtingen schept. Het stond op de longlist van de Booker Prize 2023 en werd uit het Engels vertaald door Elvira Veenings. Nigeria en bij uitbreiding het hele Afrikaanse continent is voor mij onbekend terrein. Met open vizier treed ik dit avontuur tegemoet.

De cover valt op met zijn felle kleuren en twee gestileerde personen die heel dicht bij elkaar komen, maar elkaar niet lijken te zien of niet willen zien: symbolen voor rijk en arm in Nigeria, waartussen een immense kloof gaapt die door het corrupte systeem uitgediept wordt. Als Adébáyọ van haar vaste route door Ifè afwijkt en de beelden uit de sloppenwijk op haar netvlies gebrand blijven, wordt haar roman geboren. Ze is geschokt en probeert zich in te leven in een voor haar onbekende kant van Nigeria. Hoe breek je uit die vicieuze cirkel?

De opbouw maakt zo’n cirkelbeweging met een proloog en epiloog, waarin de gedachten van Caro over de verkiezingen aan bod komen. Dezelfde persoon na verloop van tijd op dezelfde plaats. Alles lijkt hetzelfde en toch is niets nog hetzelfde na alles wat er is gebeurd. In vier grote delen, voorzien van een geheimzinnige titel en een bijhorend citaat en onderverdeeld in korte hoofdstukken, leren we de rijke arts in opleiding Wúràọlá en haar familie en de arme student Eniolá en zijn familie kennen.

Wat is verantwoordelijk voor die gapende kloof tussen arm en rijk in Nigeria? Adébáyọ beschrijft niet alleen hoe het corrupte systeem dit in de hand werkt, maar tekent eveneens minutieus, hoe de Nigerianen in hun eeuwenoude tradities vastgeroest zitten. ‘Alles wat had kunnen zijn’ vertrekt uit deze hoofdthema’s, maar kijkt verder.

Via Yéyé glijdt je terug in de tijd en krijg je inzicht in het belang van het huwelijk, zelfs al is haar dochter Wúràọlá bijna als arts afgestudeerd. Aan de andere kant zie je Eniolá hopen op een kwalitatieve opleiding, wat in Nigeria helemaal geen evidentie is. Zeker niet als zijn vader door een hervorming zijn job en al zijn energie verliest. Iyá Eniolá (Eniolá’s moeder) blijft niet bij de pakken zitten en vecht als een leeuwin, maar kan de bedelstaf niet afwenden. Zowel de sterkte als de mishandeling van de vrouw, depressiviteit, onderwijs als hoop op een betere toekomst zijn secundaire thema’s. De zus van Wúràọlá én die van Eniolá rebelleren tegen wat van hen verwacht wordt, maar het is uiteindelijk Eniolá die dé dominosteen doet omvallen, nadat het verhaal rustig alle andere dominosteentjes had klaargezet.

Het leven in Nigeria bekijk je vanuit verschillende perspectieven. Op die manier krijg je een gedetailleerd beeld en kan je je een levenswijze proberen voor te stellen die heel erg van de onze afwijkt. Toch zijn er ook universele zaken zoals het huiselijk geweld. Alles is in eenvoudige bewoordingen weergegeven en enkel de onvertaalde stukken uit het Yoruba doen de wenkbrauwen fronsen. Nochtans zijn die exotische namen zo poëtisch zoals Wúràọlá ‘gouden overvloed’ betekent. Geen ingewikkelde stijlfiguren, maar wel enkele mooie beelden:

‘De tijd was meedogenloos, hij stopte niet, zelfs niet om mensen de kans te geven zichzelf van de vloer te schrapen als ze verbrijzeld waren.’

‘Pas achteraf was hij (Eniolá) in staat om te bedenken dat die aanwezigheid niets anders kon zijn dan zijn eigen angst die, groter geworden dan zijn lichaam kon bevatten, naar buiten golfde om hem als een tweede schaduw te achtervolgen in het gras.’

Adébáyọ beschrijft de schrijnende wantoestanden zonder een oordeel te vellen of een oplossing aan te bieden en laat het einde open. Wat als er in een olieproducerend land zelfs voor een ziekenhuis niet genoeg elektriciteit is? Corruptie en tradities zitten zodanig in het leven van de Nigerianen verweven, zoals de afbeelding van de politiekers in de ankara-stof die ze als aalmoes tijdens hun campagne uitdelen, dat het kluwen moeilijk te ontwarren is. Vele personages wachten te lang om stappen te ondernemen en willen dan plots met te grote stappen vooruit. Ga nooit af op een fata morgana, maar blijf ook niet werkloos toezien. Ze houdt haar landgenoten een spiegel voor. Wie durft er in deze spiegel te kijken?

Reageer op deze recensie

Meer recensies van La vida es bella

Gesponsord

Wanneer zijn ploeg vastloopt door een reusachtig bot, gaat Boer Boris samen met Berend en Sam op onderzoek uit. Van welk dier zou dit bot kunnen zijn? Een cavia? Een marmot?

Marie zit op de beste school van de wereld met de allerliefste juf. Als haar klas uitgenodigd wordt om een week te ruilen met een andere klas, logeert Marie zelfs in een villa met zwembad en paarden.

De TikToks die geheimen van leerlingen én docenten onthullen, zijn enorm populair op Lauries school. Maar is het wel echt ongeluk als een meisje uit een van de sappigste TikToks om het leven komt?

Met zeven sleutels kan een bont gezelschap reizigers de schat van de meedogenloze Roverkoning in handen krijgen, als ze langs de zeven bewakers kunnen komen.

Noura leeft met een groot geheim – haar moeder mag absoluut niet ontdekken dat ze bij volle maan in een weerwolf verandert. En dan is er nog dat andere grote geheim ...

Als het afbrokkelende gebouw van Brams middelbare school wordt gesloten, moet hij ergens anders heen dan zijn beste vriend, Theo Thorbecke. Kunnen ze de school nog redden?

De kikkertjes maken weer met veel plezier en humor hun stripboeken. Met hun opbrengsten kunnen ze snoep kopen. Of kunnen ze het beter samen aan iets anders besteden?

Waakgorgel Jukko vertelt de Waakgorgeltjes-in-Opleiding en Melle dat er boven de poolcirkel een groot leger Brutelaars oprukt. De verdedigende Gorgels vallen allemaal in slaap.

Drie tieners bekennen de moord op Mirza. Alle drie hebben ze een motief, maar slechts een van hen is de dader. Wie viel Mirza aan op het feest? Wie is de mystery guest?

Er is een landelijke internetstoring en nu kunnen Quinn en Aaron geen huiswerk maken. Ze moeten een voldoende halen, anders moeten ze stoppen met hun videokanaal.

Een ode aan de allesoverstijgende kracht van vrouwenvriendschap en een intiem portret dat een nooit eerder getoonde kant van Marilyn Monroe laat zien.

Als haar vader haar herinneringen vertelt die niet rijmen met de geschiedenis zoals zij die kent, gaat Olga twijfelen over haar achtergrond.

Dit is het sensationele verslag van hoe Red Bull luidruchtig de Formule 1-wereld instapte en steeds succesvoller werd om uiteindelijk de sport te domineren met Max Verstappen.

Twee advocaten, de een wit, de ander zwart, proberen hun ten onrechte beschuldigde zwarte verdachte van de doodstraf te redden.

Tijdens een roerige debatavond aan de universiteit in Kiev verklaart Dani's jeugdvriend Pavel dat het socialisme dood is. Wanneer Pavel vervolgens verdwijnt, gaat Dani naar hem op zoek.

Journalist Gina deed jarenlang verslag van oorlogen over de hele wereld, maar sinds kort is ze correspondent in Rome. Na een zwoele zomeravond belandt ze in bed met haar jeugdvriend Okke.

Wanneer Poppy anonieme brieven ontvangt, betrokken is bij een ongeval en verrast wordt door een groot geldbedrag, wordt haar veerkracht zwaar op de proef gesteld.

Schrijfster Keet ontdekt dat de eigenaresse van een sjofele strandtent waar ze graag komt, illegaal onderdak biedt aan een groepje jongeren.

Bruce Cable, de extravagante boekhandelaar die zijn winkel bestiert op Camino Island, en de groep schrijvers die hij om zich heen heeft verzameld staan voor een nieuwe uitdaging.

Tanya, een Britse exchange student, komt een jaar lang in het gezin van Natalie en Matt wonen in hun luxe huis in Los Angeles. Ze begint steeds meer te lijken op hun overleden dochter Anabel.

Wanneer haar buurvrouw Kira dood wordt aangetroffen denkt iedereen aan zelfmoord. Maar Nancy is ervan overtuigd dat er kwade opzet is.

Amsterdam, 1824. In de kinderkolonie heerst een hard regime van tucht en discipline. Samen maken Karel en Lize een plan: proberen te ontsnappen uit Veenhuizen ...

Cornelisse en Wertheim selecteerden de mooiste en indrukwekkendste verhalen uit 12,5 jaar Echt gebeurd. Ook op papier beklijven deze verhalen. Een feest om te lezen!

Het team is een oude sekte op het spoor als plotseling de cold case roodgloeiend wordt: een jonge vrouw is sinds een paar dagen spoorloos verdwenen...

Pim Franssen beschrijft zijn reis vol beproevingen van twee jaar en twee dagen door 26 Afrikaanse landen in een oude Land Cruiser.

Over vergeving, spijt hebben van altijd maar doorgaan, het plezier van simpel leven en de kracht die schuilt in gewoon geluk.

Op Ivy's safari’s worden dieren alleen gefotografeerd. Ze stuit daarbij op verzet van de andere witte jagers, maar ze zet vastberaden door.

De zeventigjarige Cecilia kijkt ernaar uit de zomer ongestoord aan de kust door te brengen. Dit plan wordt echter verstoord als ze een onverwachte gast aantreft.

Met zijn kenmerkende opgerolde sokken, zijn taaiheid en wilskracht hoort Søren Lerby bij de absolute boegbeelden van het voetbal.

Als de jonge Ned Maddstone zich na een uit de hand gelopen grap op school plots in een streng bewaakte gevangenis bevindt, ziet de toekomst er veel minder rooskleurig uit.

Als je het lastig vindt om je gewoontes te veranderen, ligt dat niet aan jou. Slechte gewoontes blijf je herhalen, omdat je de verkeerde methode gebruikt.

Miljardair Georg zoekt hulp bij zijn vriend Joe Carling, voor zijn spoorloos verdwenen kleinzoon en enige erfgenaam. Iemand heeft er baat bij heeft als Filip nooit gevonden wordt …

Dumoulin wordt geconfronteerd met plekken waar nederlagen, crashes en rivalen een voedingsbodem bleken voor twijfels, frustraties en onzekerheden.

Het jaar van Gwen van Poorten varieerde van paddoceremonies tot botox, van met je partner naar Burning Man en je daar verloven tot het verbreken van die verloving.

Qmusic-dj en brandweerman Tom geeft aan de hand van heftige, verdrietige, leuke en soms idiote verhalen een eerlijk en inzichtelijk beeld van het leven van een brandweerman.