Een borduursel dat een kunstwerk werd

Een jongeman stopt met zijn studie en vindt een baantje om in zijn onderhoud te voorzien. Hij neemt dienst bij een oude, invalide man, als gezelschapsheer en verzorger. Hij neemt zijn intrek bij de oude man in huis waar ook zijn schoondochter woont. We zijn getuige van de drie wintermaanden die zijn baantje duurt.
Ziehier in het kort het basisverhaal in dit bijna 400 bladzijden tellende boek. Een eenvoudig gegeven.
De schrijver maakt er echter een schitterend verhaal van dat cirkelt rondom de drie hoofdpersonen. Klein en overzichtelijk, precies waar ik zo van hou.
Schijn bedriegt echter, want de drie hoofdpersonen staan in een bijzondere relatie tot elkaar:
De jongeman wordt verliefd op de schoondochter van de oude man die op zijn beurt zijn enige zoon heeft verloren in de oorlog, de zoon met wie de vrouw was getrouwd.
De jongeman maakt in zijn vrije tijd studie van de relatie tussen de Joden en Jezus door de eeuwen heen en in het bijzonder van die van Judas van Iskariot en Jezus.
De vrouw is na het vroegtijdig heengaan van haar man vereenzaamd en verbitterd. Zij is de dochter van een man die zich verzette tegen de stichting van de Joodse staat.
De oude man op zijn beurt trekt alles in twijfel en is kritisch over het leven en de mensheid in het algemeen.

Amos Oz weeft in dit boek al zijn opvattingen over de staat Israël. In veel opzichten is hij even kritisch als die andere grote Israëlische schrijver, David Grossman. Tevens weeft hij er een tedere romance, een beetje erotiek doorheen zodat er een wonderschoon borduursel ontstaat dat uiteindelijk een kunstwerk wordt.
Judas is een prachtig verhaal waarvan ik niet zou kunnen zeggen wat nu eigenlijk de belangrijkste thematiek is. Wellicht doet het er niet toe. Ik heb me domweg laten meeslepen in dit lichtvoetige, loodzware, romantische, raadselachtige en soms sprookjesachtige verhaal waarin grootse gedachten een rol spelen maar ook kleine details die het borduursel extra levendig maakten.
Laat ik bovenstaande illustreren met wat aanhalingen:
blz 56
Tja, Chaim Weizmann heeft eens gezegd, in zijn wanhoop, dat een joodse staat nooit ofte nimmer zou kunnen bestaan, omdat die een tegenstrijdigheid bevat: als er een staat komt, is het geen joodse staat, en als hij joods is, zal het zeker geen staat worden. Zoals geschreven staat: het is een volk dat lijkt op een ezel.

blz 90
Al die geloven, inclusief geloven die in de latere generaties ontstaan zijn en tot op de dag van vandaag menig hart betoveren, zijn gekomen om ons te verlossen, maar wilden binnen de kortste keren ons bloed vergieten.
Ikzelf geloof niet in wereldverbetering. Nee, ik geloof in geen enkele vorm van wereldverbetering. Niet omdat ik de wereld perfect vind, beslist niet, de wereld is misvormd en troosteloos en vol leed, maar iedereen die hem begint te verbeteren, dompelt hem binnen de kortste keren in rivieren van bloed.

blz 232
Een staat wilden jullie. Onafhankelijkheid wilden jullie. Vlaggen en uniformen en bankbiljetten en trommels en trompetten. Jullie hebben rivieren onschuldig bloed vergoten. Jullie hebben een hele generatie opgeofferd. Jullie hebben honderdduizenden Arabieren uit hun huis gejaagd. Jullie hebben schepen vol overlevenden van Hitler rechtstreeks van de kade naar de slagvelden gestuurd. Allemaal omdat hier een joodse staat moest komen. En je ziet wat jullie gekregen hebben.

blz 238
Mannen liefhebben is onmogelijk. De hele wereld is al duizenden jaren in jullie handen en jullie hebben hem veranderd in een gruwel. In een slachthuis. Misschien kan ik jullie alleen nog gebruiken. Soms zelfs medelijden met jullie hebben en proberen jullie een beetje te troosten. Waarvoor? Ik weet het niet. Misschien voor jullie onvermogen.

blz 321
Daarna kom je bij me zitten om een voordracht te houden over de wereldvrede, over Fidel Castro en over Jean-Paul Sartre en over het belang van de rode revolutie in China, en ik zal, gewoontegetrouw, een beetje grinniken, omdat er volgens mij geen remedie voor de wereld bestaat.

Ik vrees dat Netanyahu dit boek, dat is geschreven in 2014, dus nu tien jaar geleden, nooit heeft gelezen.
Na de laatste bladzijde was ik droevig gestemd maar ook aangeraakt door schoonheid en vertedering.