Indrukwekkend verhaal
Aan doden dacht ik niet
maar wist dat deze levenden
me door hun moed
voor moord behoedden
en ook dat ik
door een gevaarlijk woord
bijvoorbeeld door mijn
echte naam te noemen
groot onheil halen kon
over de hele Quintuslaan.
Als ik denk aan de Tweede Wereldoorlog dan denk ik aan het gevaar waarin zoveel mensen hebben verkeerd. Ik denk ook aan de moed van degenen die in het verzet zaten, die probeerden anderen te helpen met gevaar voor eigen leven. Ik denk eraan, maar ik heb het zelf (gelukkig) niet beleefd. Het blijft bij denken, bij meeleven, maar echt snappen hoe moeilijk het is geweest kun je denk ik alleen als je het daadwerkelijk hebt meegemaakt.
Bovenstaand gedicht is afkomstig van Judith Herzberg, een dichter die de oorlog heeft meegemaakt. Van haar vijfde tot haar tiende zat ze ondergedoken in verschillende gezinnen. Haar ouders zaten in een kamp, maar wonderwel werd het gezin herenigd na de oorlog. Dat betekende echter niet dat alles weer helemaal goed was. In een interview met de VPRO in 2012 zegt Judith Herzberg dan ook dat ze nooit meer een goede relatie met haar moeder heeft gekregen.
Judith Herzberg was een van de velen. In de Tweede Wereldoorlog zijn er zo’n 25.000 joden ondergedoken, waarvan ongeveer een derde later werd opgepakt. Dat zijn immense getallen. In het boek ‘Noem geen namen’ van Astrid Sy lees je een van de vele verhalen die er te vertellen zijn over de Tweede Wereldoorlog. Dit verhaal gaat over Rosie, Kaat en Josephine die ieder op hun manier bijdragen aan het redden van zoveel mogelijk joodse kinderen.
Alle drie de vrouwen zijn betrokken bij een grote geheime operatie waarbij zoveel mogelijk kinderen uit de Crèche, die hoorde bij de Hollandse Schouwburg, worden gesmokkeld. In dit boek lees je over de gigantische risico’s die ze nemen, de keuzes die ze maken en de overtuiging waarmee ze dit doen. Precies zoals in bovenstaand gedicht beschreven wordt eigenlijk. Astrid Sy heeft ‘Noem geen namen’ gebaseerd op een waargebeurd verhaal waarin tijdens de Tweede Wereldoorlog op deze manier daadwerkelijk honderden kinderen zijn gered.
Vanaf het begin had het boek me in de greep. Sy wist me direct mee te nemen in het verhaal. De personages werden zo geïntroduceerd dat ik direct een band met hen voelde. Dat betekende overigens niet dat ik ze direct aardig vond, maar ik was wel nieuwsgierig naar ze, wilde meer van ze weten. Naarmate het verhaal zich verder ontvouwt, leer je met name Kaat en Rosie beter kennen. Niet alleen zien we hun bevlogenheid met betrekking tot het redden van zoveel mogelijk kinderen, maar zien we ook hoe privé hun leven zich ontwikkelt. Het is een mooie toevoeging: het zorgde ervoor dat het geheel soms wat lichter aanvoelde, een welkome afwisseling met zo’n zwaar onderwerp als dit.
Het meest indrukwekkende vind ik de urgentie die alle betrokkenen voelen om zo veel mogelijk kinderen te redden. En dat, wanneer het niet lukt om één kind te redden, dat gevoel veel zwaarder weegt dan al die andere kinderen die ze wel hebben kunnen redden. Ook de zorg voor de ondergedoken kinderen is groot. Zo worden er lijsten bijgehouden zodat alle kinderen na de oorlog weer verenigd kunnen worden met hun ouders, áls die tenminste terugkeren van de kampen waar ze naar toe zijn gestuurd.
Het boek werkt toe naar de bevrijding en die komt. In eerste instantie is er wellicht euforie, maar daarna komt het moment van verslagenheid, van verdriet en gemis. Of zoals er aan het einde staat: ‘Langzamerhand werd het land opgeschoond en werden alle zichtbare tekenen van de oorlog weggeveegd. Maar het verdriet zou nooit helemaal overgaan.’ Het doet me denken aan de dichter met wie ik mijn bespreking begon: herenigd als gezin, maar niet meer in staat om een goede relatie aan te kunnen gaan met elkaar door alles wat ze hebben moeten meemaken.
Astrid Sy heeft indruk op me gemaakt en ook in mijn colleges vertel ik over dit boek: door non-fictie en fictie met elkaar te verbinden is ‘Noem geen namen’ een verhaal geworden dat je bijblijft, dat wellicht zelfs kan bijdragen aan een klein beetje snappen, in plaats van alleen denken en meeleven.
Reageer op deze recensie
Meer recensies van Langlevelezen
Gesponsord
Een diepgravend onderzoek naar de meest mysterieuze politieke moord van de 20e eeuw, die op de Amerikaanse president John F. Kennedy.
Een indringend verhaal op het scherp van de snede, vanuit de belevingswereld van de strafrechtadvocate die als slachtoffer moet strijden voor een eerlijke behandeling onder het recht waar ze altijd in heeft geloofd.
Hetzelfde boek lezen brengt mensen samen: je hebt direct iets om over te praten! Daarom lezen we in november met heel Nederland 'Joe Speedboot' van Tommy Wieringa. Je haalt het boek gratis op bij je bibliotheek.
'Bevreemdend, mysterieus en ongelofelijk. Esther Gerritsen maakt het onbereikbare perspectief herkenbaar.' – Jury Boekenbon Literatuurprijs 2024 over Gebied 19
Nieuwe, prachtige roman van dé literaire stem uit Ierland, Sally Rooney.
Dog Man is terug met een spannend nieuw avontuur! Een stinkdier zorgt voor een groot drama: Dog Man ruikt verschrikkelijk
Een radicaal eerlijk en aangrijpend onderzoek van een dochter die niet alleen de moeizame relatie met haar moeder probeert te begrijpen, maar ook de verstoorde relatie tot haar eigen lichaam.
Speurend naar eeuwenoude ruïnes en kastelen, objecten en kunstwerken, reisroutes en slagvelden slalomt Bart Van Loo door de Lage Landen.
Een nieuwe Baantjer is altijd een goed cadeau! Op een voorjaarsochtend wordt het lichaam van Ron Doomerik aangetroffen in zijn appartement aan de Amsterdamse Houtkade. Er steekt een mes in zijn rug.
Een magische reis naar Fantasia is een nieuwe versie van het avontuur Lang Leve Fantasia van Geronimo Stilton met extra veel avontuur en veel meer illustraties. Superdikke editie met 3D-beeld, geuren en vele andere extra's!
Een betoverend cadeauboek, met linnen omslag, poëtisch vertaald door Imme Dros.
De manga over een avontuurlijke eenhoorn voor 9+. Unico's liefde heeft Venus en haar handlanger Byron wakker gemaakt, die hen allebei willen vernietigen!
De uiterwaarden, de laatste Nederlandse wildernis. Een schitterend halfland van angst en hoop, ingeklemd tussen hoge dijken, waar alles permanent verandert en niets is wat het lijkt.
Meester Jesper gaat op schoolkamp met de kinderen uit groep 8. De directeur, mevrouw Azijnvijver, heeft één strenge eis: geen telefoons mee op kamp.
Meester Mark verzamelde de allerleukte taalfoutjes en kinderlogica over feesten en feestjes: van verjaardag tot kerst, en van sint tot de geboorte van een baby.
Op zoek naar avontuur en de waarheid over haar moeder, wordt Cato meegesleurd op een gevaarlijke reis door tijd en herinneringen - Gouden Griffel-winnaar in een luxe uitgave!
Een zeer vooraanstaand forensisch antropoloog claimt dat in het kunstwerk gebruik is gemaakt van een menselijk bot.
Diep verscholen in de Appalachen ligt de McAlpine Lodge, waar Will en Sara hun huwelijksreis doorbrengen. Het resort is een afgelegen paradijs op aarde, behalve dan dat iedereen er liegt.
Het langverwachte vervolg op Koninkrijk. Een thriller over verloren zielen, familiebanden en dodelijke loyaliteit.
Vergeet wat je weet over het continent Afrika. Zeinab Badawi duikt in het verleden van haar geboortecontinent, de geboorteplek van de mensheid.
Waar we onze kinderen in de fysieke wereld steeds meer overbeschermen, laten we hen in de digitale wereld vogelvrij – met desastreuze gevolgen voor hun mentale welzijn.
In dit derde deel van 'De memoires van Abel Sikkink' zien we Parijs en het grillige Europa van de tweede helft van de negentiende eeuw.
De ineenstorting van welvaartsstaten, supercyclonen, megadroogtes, extreemrechts extremisme, ongebreidelde virussen, energietekorten, cyberaanvallen: de mensheid beweegt zich richting een tijdperk van permanente crisis.
Dit boek wijst de weg naar een energieker leven. Je wakkert het vuur in je leven weer aan!
