Young Adult roman met een uitdaging

Toen ik net weer in een leesflow kwam en wat serieuzer begon met recenseren, maakte ik kennis met de boeken van Jandy Nelson. Ik las in één jaar tijd zowel Ik geef je de zon als De hemel begint bij je voeten. Ik had met beide boeken een beetje dezelfde leeservaring, ze hadden een lange aanloop nodig voor ik me er echt in kon verliezen. Het is jaren stil geweest rond deze auteur, tot Als de wereld wankelt opeens verscheen.

De titel van dit boek intrigeerde me direct. Het is poëtisch en roept meteen vragen op. Want waarom zou de wereld wankelen? En hoe dan? Of wordt hier iets anders mee bedoelt? Ik hoopte antworoden te krijgen op deze vragen tijdens het lezen. Ook was ik erg benieuwd of ik beter in dit verhaal zou komen dan met de andere boeken van deze auteur. Ik wist al wel dat dit niet een standaard young adult boek zou worden en daar had ik best zin in. Eigenlijk wilde ik nog even wachten met lezen tot er meerdere recensies zouden verschijnen, maar een Hebban leesclub trok me toch over de streep.

Een van de talenten van deze auteur is het creëren van de meest eigenzinnige personages in young adult boeken. Dit maakt dan ook dat de hoofdpersonen in dit verhaal niet het meest standaard zijn. Ondanks dat ze wat afwijken van de norm, hebben ze wel de kenmerkende worstelingen van elke tiener. Het verschil met de personages in een gemiddeld YA boek is dat Nelsons personages vaak wat afwijknde interesses en levensstijlen hebben. Dat is hier niet anders. We volgen meerdere personages: de broers en zus Dizzy, Miles en Wynton Fall, en het mysterieuze meisje Cassidy. De twaalfjarige Dizzy heeft een rijke fantasie en voelt zich vaak onbegrepen. Op school is ze altijd alleen en thuis gaat het ook niet echt lekker. Ze verlangt naar een goede band met haar oudere broer Miles, voor wie ze eigenlijk een beetje huiverig is. Ze trekt meer naar Wynton toe, maar die staat in een kwaad daglicht bij hun moeder. Hij komt namelijk erg vaak in de problemen, zelfs met jstitie. Miles is het tegenovergestelde van zijn oudere broer, hij probeert hetperfecte plaatje in stand te houden. Hij scoort goed op school en doet het erg goed op de atletiekbaan. Maar ook hij worstelt met zichzelf en het in stand houden van zijn imago van perfecte jongen. Want, is hij wel zo perfect? Om aan de realiteit te ontsnappen zondert hij zichzelf af en zoekt hij zijn toevlucht in boeken. Cassidy blijft een lange tijd een mysterie, want wie is ze en wat doet ze in het stadje? En wat is haar relatie tot de familie Fall? Als de familie te maken krijgt met tragiek komen we meer te weten over deze personages. Gaandeweg komen we het meest te weten over Cassidy, Wynton en Miles, Dizzy is een beetje meer een bijfiguur. Dat neemt niet weg dat zij ook een ontwikkeling doormaakt, net als alle andere persnages dat doen. Dit geldt eigenlijk voor iedereen in dit verhaal. Het maakt niet uit hoe groot de rol, iedereen maakt een ontwikkeling door. Ook Bernadette Fall doet dit, ook al blijft zij als moeder een beetje op de achtergrond. Ze heeft jarenlang belangrijke informatie over de familie achtergehouden en dit kan weleens grote gevolgen hebben. Deze informatie wordt stukje bij beetje ontrafeld. Alhoewel deze personages anders zijn dan anders en goed zijn uitgewerkt, merkte ik toch dat ik er niet veel mee had. Ik irriteerde me vaak aan Dizzy. Ja, ze is twaalf en onbevangen, maar ik vond dat hier niet goed passen op de een of andere manier. Ze is niet mijn type. Ook de levensstijl van Cassidy is iets waar ik moeite mee had. Ik kon mij eigenlijk met geen enkel personage echt identificeren.

Ondanks dat ik moeite had met de personages, had ik dat niet met de schrijfstijl. Net als de personages is deze anders dan anders. Ik moest wel even wennen, want na ongeveer ieder hoofdstuk vindt je een dagboekfragment of -brief waarin meer staat over de geschiedenis van de familie Fall. Dit is buitengewoon intrigerend en nodigt uit om door te lezen. Het verhaal wordt vanuit meerdere perspectieven verteld en je ziet dat vooral Cassidy veel puzzelstukjes op hun plaats legt. Ik keek dan ook echt meer uit naar haar vertelperspectief. Het voelt alsof zij een alwetende verteller is, iets dat je niet vaak tegenkomt in boeken en zeker niet bij YA. De tijdlijn loopt hierdoor niet helemaal chronologisch, er worden vaak tijdssprongen gemaakt waar je toch even alert op moet zijn. Dit maakt deze roman dan ook niet geschikt voor iedere lezer. Je moet toch wel genoeg leeservaring hebben om dit te kunnen doorgronden en de nodige verbanden te kunnen leggen. Ook het taalgebruik is bloemrijk en poëtisch, nog iets waar je als lezer op bedacht moet zijn.

Deze coming of age roman is een mix van een plot gestuurd en een karakter gestuurd verhaal. De personages maken allemaal een gigantische ontwikkeling door, op zoek naar zichzelf en hun identiteit. Daarnaast zijn er nog de vragen die door hun hoofd spoken over wie hun familie nou echt is. Gedurende het verhaal komen hier de antwoorden op en dat zorgt ervoor dat dit boek weer plot gestuurd is. Beide gaan hier hand in hand en het een kan niet zonder het ander. Want zouden deze personages net zo'n groei doormaken en op zoek kunnen gaan naar hun identiteit als de familiegeschiedenis niet boven tafel komt? De manier van vertellen is wel uitdagend, want naast dit hoofdverhaal heb je allemaal vertakkingen die weer leiden naar dit hoofdverhaal. Deze zijn dus essentieel om het hele plaatje te kunnen begrijpen. Dit was in het begin verwarrend, maar later kon ik hier beter mee overweg. Persoonlijk intrigeerde de vertakkingen mij meer dan het hoofdverhaal, want deze gaven mij een mysterieus gevoel. Er zaten net iets te veel fantasy elementen in, iets dat niet echt past bij dit verhaal, maar dat mag de pret niet drukken. Wellicht zijn dit metaforen die ik tijdens het lezen niet kon plaatsen. Nelson heeft belangrijke thema's in dit verhaal verwerkt en deze zijn allemaal goed uitgewerkt. Het verhaal heeft, helaas voor mij, een open einde. Ik houd hier neit zo van, maar dat is puur smaak.

Als de wereld wankelt van Jandy Nelson is geen makkelijk boek dat je zo even wegleest. Je moet er de tijd voor nemen en het kunnen doorgronden. De personages zijn niet de standaard YA personages, ondanks dat ze wel zo hun worstelingen ervaren. Dit is nog niet eens het moeilijkste, dat is vooral de schrijfstijl en de opbouw van de plot. De auteur maakt gebruik van poëtisch en bloemrijk taalgebruik waardoor er soms metaforen in de tekst staan die je niet altijd direct oppikt. Ook is de manier van vertellen, middels meerdere flashbacks en vertakkingen van het hoofdverhaal, niet voor iedereen weggelegd. Deze vertakkingen zijn wel het meest intrigerend, ik keek dan ook erg uit naar deze stukken. Dat maakt dit boek uitdagend en daardoor niet geschikt voor iedere lezer. Leeservaring is wel nodig om dit unieke verhaal te kunnen doorgronden en de verbanden te kunnen leggen. Lukt dit, dan kun je dit boek zeker waarderen. Kortom, dit is geen standaard, maar uitdagende YA.