Literair kunstwerk voor de ervaren lezer

Een tijdje gleden zag ik het boek Op aarde schitteren we even van de Vietnamees-Amerikaanse auteur Ocean Vuong vaak voorbij komen. Ik wist niet zo goed of ik dit boek wilde lezen, want het klonk als een zwaar en zeer filosofisch boek. Boeken waarin veel gefilosofeerd wordt zijn totaal niet mijn ding, vandaar. Toen ik het Nederlandse luisterboek vond, besloot ik het een kans te geven. Ik ging er vol verwachting in, maar al snel bleken dit Nederlandse luisterboek en ik niet te klikken. Ik vond de voorlezer niet fijn en ik kreeg het gevoel dat dit boek mij in het Engels meer zou kunnen bekoren. Was deze inschatting juist?

In dit boek maken we kennis met Little Dog (Hondje in het Nederlands, yikes!) die in zijn vroege jeugd met zijn familie vanuit Vietnam naar Amerika is geëmigreerd. Zijn familie hoopt hier op een beter leven. Direct krijgen ze te maken met racisme en het belang van kleur in dit grote onbekende land. Zo goed en zo kwaad als het kan probeert de familie te integreren in de Amerikaanse samenleving, maar tegelijkertijd ook vast te houden aan de Vietnamese cultuur en gebruiken. Dit boek is een brief van de nu 28-jarige Little Dog aan zijn moeder waarin hij opschrijft wat hij haar nooit heeft kunnen vertellen. Hij schrijft deze brief, ook al zal zijn moeder deze nooit kunnen lezen omdat zij analfabeet is.

Doordat deze roman in briefvorm is geschreven, is het behoorlijk wennen om in het verhaal te komen. Vuong is begonnen als dichter en dit is zijn romandebuut. Dat is goed te merken aan de schrijfstijl. Deze is poëtisch, maar ook ietwat apart. Leestekens staan op aparte plaatsen en zinnen worden op een vreemde manier afgebroken. Doordat Little Dog in de brief vaak van de hak op de tak springt en later weer op eerdere gebeurtenissen terugkomt, is dit geen makkelijk leesbaar boek. Je moet tijdens het lezen continu je hoofd erbij houden. Ook zijn de onderwerpen die de revue passeren niet de meest vrolijke.

De hoofdpersoon en zijn familie emigreren begin jaren ’90 vanuit Vietnam naar Amerika. Vietnam kent een lange geschiedenis van oorlog en geweld. Dat deze geschiedenis zijn sporen nalaat wordt op de eerste bladzijde direct duidelijk. Het verhaal opent met een scène waarin Little Dog soldaatje speelt en daarmee zijn moeder en oma terugbrengt naar de jaren van oorlog in hun thuisland. Hij is zich echter van geen kwaad bewust, want als kleuter weet hij niet beter dan dat hij dit op de Amerikaanse televisie ziet. Hij leeft nog in onschuld en kan de oorlog niet plaatsen. Deze oorlogswonden keren regelmatig terug in het verhaal. De trauma’s zijn vooral voor zijn oma duidelijk aanwezig en hebben haar leven bepaald. Deze trauma’s hebben in mindere mate eveneens impact op moeder.

Naast het oorlogsverleden en de diepe sporen die dit nalaat komen ook zaken als racisme, geaardheid en mentale gezondheid aan de orde. Al in zijn vroege jeugd heeft de familie van Little Dog door dat hij anders is. Ze vinden dat hij harder en meer Amerikaans moet worden. Little Dog slikt dit maar, wederom uit onwetendheid. Zodra hij tijdens zijn zomerbaantje op een tabak plantage Trevor ontmoet, ontdekt hij dat hij op jongens valt. Dit kan hij thuis nooit of te nimmer vertellen, want in Vietnam is dit ongehoord. Samen met Trevor experimenteert Little Dog met seks en ontdekt hij meer over homoseksualiteit. Het is alleen triest hoe de twee elkaar uit het oog verliezen en hoe tragisch het leven voor hen beiden verloopt.

Doordat de auteur een poëtische schrijfstijl hanteert, is er ruimte voor filosofie. Vooral het laatste hoofdstuk is hiervan doordrongen. De wat uitdagende schrijfstijl in combinatie met de zware thematiek maakt dat On earth we’re briefly georgeous niet geschikt is voor de minder ervaren lezer. Het is zwaardere literatuur dan ik doorgaans lees, maar toch vond ik deze uitdaging interessant en ben ik blij dat ik hem heb aangenomen door dit boek te lezen.