Beklemmend accuraat geschreven

Dat beloof ik van Roxane van Iperen vertelt het verhaal van een afbrokkelend gezin, vanuit het perspectief van de 12-jarige M. Dat haar naam doorheen het boek steevast wordt afgekort, past in de sfeer, want M. wordt door haar familie niet gezien als het kind, als de persoon die ze is. Er is geen ruimte voor haar om zichzelf te zijn. Soms lijkt het wel alsof ze er helemaal niet mag zijn.

M. is een kind dat nooit de kans kreeg om kind te zijn. Haar hele bestaan is gefocust op één ding: overleven en haar moeder en broertje – die beiden op hun manier geen vat hebben op de werkelijkheid en alles lijdzaam ondergaan – beschermen. Haar geest is altijd alert, haar spieren gespannen. Klaar om te vechten of vluchten – en gaandeweg wordt het meer en meer die eerste optie. M. ontwikkelde een heel sterke intuïtie, waardoor ze feilloos de gemoedstoestand van haar tirannieke vader aanvoelt, een onmisbare overlevingsstrategie.

Het is bijna eng hoe de schrijfster ons onder de huid en in het hoofd van M. doet kruipen. Hoe ze zich telkens weer probeert aan te passen aan elke nieuwe omgeving, elk nieuw huis, elke nieuwe school maar vooral: aan haar ouders. In het begin weten die de schijn nog op te houden, maar ze gaan steeds meer uit de bocht. Daardoor moeten ze wel op de vlucht blijven, telkens naar een ander dorp waar men hen niet kent.

Wat me vooral bijblijft, is de manier waarop deze schrijfster heel realistisch de coping mechanismen van een kind in een onveilige thuissituatie beschrijft, en de impact die dat heeft. De constante dreiging, de psychologische terreur, het weten dat dit niet normaal is, maar tegelijkertijd heel veel dingen wel als normaal beschouwen, omdat je het nu eenmaal zo gewend bent, en je grens steeds verder oprekken: het wordt allemaal zo treffend en akelig realistisch beschreven. Ook heel herkenbaar is haar angst dat niemand haar zou geloven, dat ze er helemaal alleen voor staat.

Toch is het niet enkel kommer en kwel. We volgen een meisje dat al van kinds af aan volwassen moest worden, maar toch probeert om ook kind te zijn. Een eerbetoon aan de ongelooflijke (veer)kracht van vrouwen en mensen in het algemeen.

Tragisch is dat dit verhaal echt gebeurd had kunnen zijn, dat dit echt gebeurt, elke dag weer. Dit is hoe het vroeger – en misschien nog steeds – maar al te vaak ging: kinderen in een moeilijke of zelfs levensgevaarlijke situatie, die aan hun lot worden overgelaten door de volwassenen in hun omgeving. Want natuurlijk zijn er wel degelijk mensen die minstens een vermoeden hebben. Meer dan een halfslachtige poging om met het kind te praten doen ze vaak echter niet, laat staan dat ze de ouders of de situatie aanpakken. Alsof je iemand ziet verdrinken en een reddingsboei in het zwembad gooit waar die persoon helemaal niet aan kan.

https://leenraats.com/2023/06/20/dat-beloof-ik/