Post-apocalyptische fabel mist persoonlijkheid

De beer is de derde roman van Andrew Krivak (1963) en de eerste die naar het Nederlands vertaald is, door Johannes Jonkers.

Een vader probeert zijn dochter voor te bereiden op een leven alleen op de wereld. Zij zijn namelijk de laatste twee mensen. Als hij sterft, lijkt het meisje echter nog niet klaar te zijn voor een solitair bestaan. De beer die haar vervolgens onder zijn hoede neemt, tracht de lessen van haar vader te voltooien.

'Ben je er klaar voor? vroeg hij het meisje?
Ze knikte en de twee liepen het bos in alsof ze een al gemarkeerd en betreden pad op gingen.'

In onopgesmukt taalgebruik volgt deze roman een jong meisje op haar letterlijke reis naar huis. Ondertussen is ze ook bezig met een innerlijke reis, naar volwassenheid. Terwijl ze rouwt om haar vader moet ze leren om op zichzelf en de natuur te vertrouwen. De beer fungeert als haar gids in de wildernis. Een pratende beer doet natuurlijk denken aan een fabel en daar heeft het boek inderdaad een hoop van weg. Vooral vanwege het elementaire karakter van het verhaal. Krivak kiest ervoor om een bekend uitgangspunt (personage leert op eigen benen staan en 'in harmonie met de natuur' te leven, zoals de achterflap verkondigt) enkel in grote lijnen te vertellen. Dit werkt – tot op zekere hoogte.

Wat Krivak doet, doet hij goed. Het verhaal en de schrijfstijl zijn bij aanvang spaarzaam op een fijne manier die de sereniteit van het boek benadrukt. Het probleem zit in wat Krivak nalaat te doen. Hij maakt zich het concept niet eigen. Hij voegt niets toe. Hierdoor heeft de roman weinig om het lijf. De botten zijn absoluut mooi, maar waar is het vlees? Dat het boek met opzet eenvoudig van aard is, verhult niet dat de auteur niets nieuws te zeggen heeft. Doordat de vertelling door dit gebrek aan unieke details zo algemeen blijft, gaat ook de schrijfstijl gaandeweg karig aanvoelen. De verwachting dat Krivak voort zal borduren op het vertrouwde basisgegeven wordt niet ingelost. Zo blijft het meisje te allen tijde simpelweg het meisje. De sobere stijl van Krivak smeedt geen band tussen personage en lezer.

Eveneens jammer is dat Krivak zich af en toe bedient van mystiek geneuzel – momenteel erg populair – over de wijsheid van bomen. In plaats van dat dit het 'dichter bij de natuur' thema bevordert, leidt het er juist van af. Het is ruis.

De beer is vakkundig verteld, maar het is eeuwig zonde dat Krivak weinig meer doet dan een al vele malen eerder geschreven verhaal dunnetjes overdoen. De potentieel indrukwekkende, post-apocalyptische basis groeit zo uit tot een degelijke, maar onbeduidende roman: Jungle Book ontdaan van persoonlijkheid.