Geen goedkoop effectbejag

Sofi Oksanen (1977) is een Finse schrijfster. Afgezien van haar tweede roman, Baby Jane, is haar gehele oeuvre naar het Nederlands vertaald. Zuivering uit 2008 is haar meest succesvolle werk. Oksanen schreef het gelijknamige toneelstuk, baseerde haar boek daar vervolgens op en in 2012 werd Zuivering ook nog verfilmd en tot een opera bewerkt. Het hondenpark is haar zesde roman. Annemarie Raas ontving een projectsubsidie van het Nederlands Letterenfonds voor de vertaling.

Tien jaar geleden, na een gestokte carrière als fotomodel in het Westen, keerde Olenka noodgedwongen terug naar haar thuisland Oekraïne. Daar begon ze een nieuwe loopbaan als eiceldonor waarbij ze zich al snel opwerkte tot coördinator van donoren. Zodra ze de mooie donor Daria ontmoette, vatte Olenka het plan op om uit deze verdorven wereld te ontsnappen en rijk te worden. Anno 2016 leeft Olenka echter een teruggetrokken bestaan in Finland. Ze verdient de kost als schoonmaakster en het enige wat kleur geeft aan haar leven zijn haar tripjes naar het hondenpark. Wat is er gebeurd?

Hoofdpersoon Olenka richt haar verhaal in Het hondenpark tot een mysterieuze ‘jij’, om uit te leggen hoe alles zo vreselijk mis heeft kunnen gaan. Om de spanning erin te houden en het plot stukje bij beetje te ontsluieren, wordt er flink op en neer gesprongen door de tijd. Oksanen schakelt soepel van de problemen die Olenka in Finland ervaart naar de eerste treden van het personage in de schimmige wereld van eiceldonatie in het voormalige Oostblok, en uiteindelijk zelfs nog verder terug. Door deze opbouw slaagt ze erin om steeds opnieuw lagen bloot te leggen die oude geheimen en verraad herbergen. Geen goedkoop effectbejag voor Oksanen: ze kiest voor drama dat in de karakters en het verleden van de personages verankerd zit.

De auteur heeft een trefzekere schrijfstijl. Zonder opsmuk brengt ze de emoties tot leven van de vele personages die noodgedwongen in het criminele circuit zijn beland. Ze graaft in de psyche van haar personages, hun relaties en hun verleden om de situatie waarin zij zich bevinden tastbaar te maken en daardoor hun beslissingen begrijpelijk. Literaire pretenties zijn ver te zoeken als het gaat om taalgebruik, omdat ze dat helemaal niet nodig heeft.

Het Sovjetverleden en alles wat daarmee samenhangt – voedselschaarste, omkoping, slechte arbeidsomstandigheden, daaruit voortvloeiende gezondheidsklachten, et cetera – spelen een belangrijke rol. De plek waar je bent opgegroeid; je slaagt er nooit echt in om eraan te ontkomen. Dat ontdekt ook Olenka als ze volkomen onverwachts wordt ingehaald door haar verleden. Oksanen schetst een ontluisterend beeld van de door en door corrupte wereld van de eugenetica, waarin eiceldonoren en draagmoeders uitgebuit worden ten bate van rijke, veelal Westerse stellen met een kinderwens. Het is een uitstekende achtergrond voor een spannende roman en het verhaal draait dan ook om een misdaad. Wat er precies gebeurd is, blijft lang onduidelijk, maar de auteur gidst de lezer vakkundig naar het logische eindpunt.

De no-nonsense schrijfstijl van Oksanen, in combinatie met een nauwkeurig in elkaar gezet en langzaam ontrafelend plot, maken van Het hondenpark een beheerste, intrigerende roman.