Een verstikkende Great American Novel

Nu in november van Amerikaanse auteur Josephine Johnson (1910-1990) is een zogeheten vergeten klassieker. Met deze debuutroman uit 1934 won Johnson destijds de Pulitzerprijs voor fictie. Nog steeds is zij de jongste winnaar van de prijs. Nu, negentig jaar na het verschijnen van het origineel, is het boek vertaald naar het Nederlands, door Lette Vos.

Een familie met drie tienerdochters verhuist naar een boerderij op het platteland. Vader hoopt op een nieuw begin, maar het is een ongunstige tijd. Ze zijn alles kwijt en op het land dat hij gaat bewerken rust een hypotheek. De bij aanvang veertienjarige Marget voedt zich met de schoonheid van het landschap, maar de zorgen van haar ploeterende vader sijpelen door naar het innerlijk leven van alle gezinsleden en beïnvloeden hen, grotendeels ten kwade.

De roman beslaat een periode van tien jaar, verspreid over drie delen, waarin het gestaag bergaf gaat binnen het gezin en bij de boerenfamilies om hen heen. Er is te weinig geld en te veel werk; te weinig water en te veel hitte; te weinig zachtheid en te veel hardvochtigheid. Het klimaat waarin de drie jonge vrouwen opgroeien is – letterlijk en figuurlijk – kaal en troosteloos. De oudste dochter, Kerrin, is een tikkende tijdbom à la Cal Trask uit John Steinbecks Ten oosten van Eden. De schuifelende tred richting de afgrond gecombineerd met de vraag wanneer zij tot ontploffing zal komen, creëert een constant gevoel van dreigend onweer.

Qua taalgebruik heeft Johnson gekozen voor twee uitersten en geeft zo mooi de verschillende gemoedstoestanden van Marget weer. Zo verliest Marget zich af en toe in ronduit lyrische beschrijvingen van de natuur die haar zo verrukt, terwijl de rest van de roman juist uitblinkt in eenvoud en spaarzaamheid. Ook de manier waardoor de sfeer binnen het gezin steeds bedrukter wordt door nijpende geldzorgen, het humeur van de steeds meer verbitterd rakende vader en de aanwezigheid van de rusteloos in het huis rondhangende Kerrin wordt niet uitgebreid of dramatisch te berde gebracht, maar juist onderkoeld en is daardoor des te verstikkender.

Nu in november doet sterk denken aan het oeuvre van John Steinbeck en John Williams, van het nog niet zo heel lang geleden eveneens herontdekte Stoner, en is minstens zo goed als de 'Great American Novels' van de mannelijke evenknieën van Johnson. Hun werk deelt het veelal onopgesmukte taalgebruik, de tegenslag die de ware persoonlijkheid van de personages blootlegt en het vermogen om de lotgevallen van een enkeling naar een universeel niveau te tillen. Dit gaat niet over de Haldmarne familie: in amper tweehonderd pagina's karakteriseert Johnson Amerika.

Wil jij ook meer en leuker lezen? Lees dan dit boek voor de Hebban Reading Challenge van 2024!

Vink er bijvoorbeeld de volgende checklistcategorieën mee af: 'Lees een oud boek' en 'Lees een groot boek'. Meedoen kan via Hebban.nl/challenge.