Haarscherp, met mededogen
Alana S. Portero (1978) is een Spaanse auteur die met haar debuutroman Slechte gewoontes met sterke autobiografische elementen portretteert hoe het is om op te groeien als transvrouw in een wereld die transseksualiteit veroordeeld. De roman is vertaald door Annet van der Heijden en Alyssia Sebes.
'De schrijfster zet kraakhelder uiteen waarom iemand zichzelf zou verloochenen en doet dat met mededogen.' – recensent Lieke
De roman opent met een liedtekst van Sophie Xeon en een gedicht van Roberta Marrero, twee transvrouwen. Vervolgens wordt in korte hoofdstukken beschreven hoe de als jongen geboren hoofdpersoon zich vrijwel vanaf het begin vrouw voelt en tegelijkertijd om zich heen ziet hoe er omgesprongen wordt met andere transvrouwen.
Het decor is een arm district in Madrid. Wat getolereerd wordt door de bewoners en wat niet, lijkt volstrekt willekeurig. Zo is er een buurman die zijn gezin aan de lopende band mishandelt en waar de hele buurt van op de hoogte is, maar niemand zegt er iets van, doet iets of belt de politie. Portero zet deze hele setting haarscherp, maar met compassie neer. Er is geweld, ja, maar ook veel liefde en gemeenschapszin. Wat vooral doorsijpelt is de achteloze wijze waarop mensen die afwijken van de norm, waaronder homo- en transseksuelen, voortdurend worden beschimpt. Terwijl de hoofdpersoon opgroeit, hoeft echt niemand expliciet tegen haar te zeggen dat ze zichzelf niet kan of mag zijn: dat is overduidelijk. Eveneens wordt overtuigend uit de doeken gedaan waarom het zo belangrijk is dat diversiteit zichtbaar is in de maatschappij. De hoofdpersoon is gedurende haar jeugd heel erg zoekende omdat ze niet in het gebruikelijk hokje past. Ergens woorden voor en voorbeelden van hebben, is in die situatie onomstotelijk van levensbelang.
'Ook wanneer ik thuis oefende hoe ik mensen kon vertellen over mijn genderidentiteit, klonk het al gauw alsof ik een misdrijf of een doodzonde opbiechtte. Het was zo deprimerend om op te groeien met een schuldige taal die overal om je heen werd ingezet als de enige manier om over trans levens te praten.'
Gaandeweg het verhaal verandert het lichaam van de hoofdpersoon van een jongen naar een man. De auteur geeft precies weer waarom dit zo'n pijnlijk proces is en extra bijdraagt aan de innerlijke worsteling omtrent haar identiteit. Het 'probleem' mag zich dan grotendeels in haar hoofd afspelen; het zou helemaal geen probleem zijn als ze enige hoop had om geaccepteerd te worden door de mensen om haar heen. Ze heeft alle verwachtingen die horen bij een man zijn geïnternaliseerd en weet feilloos, aan de hand van voorbeelden uit haar omgeving, wat er zou gebeuren als ze hieraan niet zou voldoen. Portero maakt deze voor de meeste mensen totaal vreemde angst tastbaar door de kleinste belevenissen vol potentiële verschrikking te stoppen. Een eerste kus op je veertiende met een jongen is bijvoorbeeld niet alleen fijn en opwindend, maar zwengelt ook een reeks doemscenario's aan, die zomaar uit kunnen komen als je je als transvrouw op het romantische vlak durft te begeven. Zo wordt iets wat een mooie ervaring zou moeten zijn, bezoedeld met alles wat er mis zou kunnen gaan en bij anderen uit de omgeving van de hoofdpersoon ook daadwerkelijk mis ís gegaan. De schrijfster zet kraakhelder uiteen waarom iemand zichzelf zou verloochenen en doet dat met mededogen.
Slechte gewoontes is een pamflet voor verdraagzaamheid en tegelijkertijd ook gewoon een goede roman met een boeiend verhaal. Win-win.
Reageer op deze recensie
Meer recensies van Lieke Roovers
Gesponsord
Wanneer zijn ploeg vastloopt door een reusachtig bot, gaat Boer Boris samen met Berend en Sam op onderzoek uit. Van welk dier zou dit bot kunnen zijn? Een cavia? Een marmot?
Marie zit op de beste school van de wereld met de allerliefste juf. Als haar klas uitgenodigd wordt om een week te ruilen met een andere klas, logeert Marie zelfs in een villa met zwembad en paarden.
De TikToks die geheimen van leerlingen én docenten onthullen, zijn enorm populair op Lauries school. Maar is het wel echt ongeluk als een meisje uit een van de sappigste TikToks om het leven komt?
Met zeven sleutels kan een bont gezelschap reizigers de schat van de meedogenloze Roverkoning in handen krijgen, als ze langs de zeven bewakers kunnen komen.
Noura leeft met een groot geheim – haar moeder mag absoluut niet ontdekken dat ze bij volle maan in een weerwolf verandert. En dan is er nog dat andere grote geheim ...
Als het afbrokkelende gebouw van Brams middelbare school wordt gesloten, moet hij ergens anders heen dan zijn beste vriend, Theo Thorbecke. Kunnen ze de school nog redden?
De kikkertjes maken weer met veel plezier en humor hun stripboeken. Met hun opbrengsten kunnen ze snoep kopen. Of kunnen ze het beter samen aan iets anders besteden?
Waakgorgel Jukko vertelt de Waakgorgeltjes-in-Opleiding en Melle dat er boven de poolcirkel een groot leger Brutelaars oprukt. De verdedigende Gorgels vallen allemaal in slaap.
Drie tieners bekennen de moord op Mirza. Alle drie hebben ze een motief, maar slechts een van hen is de dader. Wie viel Mirza aan op het feest? Wie is de mystery guest?
Er is een landelijke internetstoring en nu kunnen Quinn en Aaron geen huiswerk maken. Ze moeten een voldoende halen, anders moeten ze stoppen met hun videokanaal.
Een ode aan de allesoverstijgende kracht van vrouwenvriendschap en een intiem portret dat een nooit eerder getoonde kant van Marilyn Monroe laat zien.
Als haar vader haar herinneringen vertelt die niet rijmen met de geschiedenis zoals zij die kent, gaat Olga twijfelen over haar achtergrond.
Dit is het sensationele verslag van hoe Red Bull luidruchtig de Formule 1-wereld instapte en steeds succesvoller werd om uiteindelijk de sport te domineren met Max Verstappen.
Twee advocaten, de een wit, de ander zwart, proberen hun ten onrechte beschuldigde zwarte verdachte van de doodstraf te redden.
Tijdens een roerige debatavond aan de universiteit in Kiev verklaart Dani's jeugdvriend Pavel dat het socialisme dood is. Wanneer Pavel vervolgens verdwijnt, gaat Dani naar hem op zoek.
Journalist Gina deed jarenlang verslag van oorlogen over de hele wereld, maar sinds kort is ze correspondent in Rome. Na een zwoele zomeravond belandt ze in bed met haar jeugdvriend Okke.
Wanneer Poppy anonieme brieven ontvangt, betrokken is bij een ongeval en verrast wordt door een groot geldbedrag, wordt haar veerkracht zwaar op de proef gesteld.
Schrijfster Keet ontdekt dat de eigenaresse van een sjofele strandtent waar ze graag komt, illegaal onderdak biedt aan een groepje jongeren.
Bruce Cable, de extravagante boekhandelaar die zijn winkel bestiert op Camino Island, en de groep schrijvers die hij om zich heen heeft verzameld staan voor een nieuwe uitdaging.
Tanya, een Britse exchange student, komt een jaar lang in het gezin van Natalie en Matt wonen in hun luxe huis in Los Angeles. Ze begint steeds meer te lijken op hun overleden dochter Anabel.
Wanneer haar buurvrouw Kira dood wordt aangetroffen denkt iedereen aan zelfmoord. Maar Nancy is ervan overtuigd dat er kwade opzet is.
Amsterdam, 1824. In de kinderkolonie heerst een hard regime van tucht en discipline. Samen maken Karel en Lize een plan: proberen te ontsnappen uit Veenhuizen ...
Cornelisse en Wertheim selecteerden de mooiste en indrukwekkendste verhalen uit 12,5 jaar Echt gebeurd. Ook op papier beklijven deze verhalen. Een feest om te lezen!
Het team is een oude sekte op het spoor als plotseling de cold case roodgloeiend wordt: een jonge vrouw is sinds een paar dagen spoorloos verdwenen...
Pim Franssen beschrijft zijn reis vol beproevingen van twee jaar en twee dagen door 26 Afrikaanse landen in een oude Land Cruiser.
Over vergeving, spijt hebben van altijd maar doorgaan, het plezier van simpel leven en de kracht die schuilt in gewoon geluk.
Op Ivy's safari’s worden dieren alleen gefotografeerd. Ze stuit daarbij op verzet van de andere witte jagers, maar ze zet vastberaden door.
De zeventigjarige Cecilia kijkt ernaar uit de zomer ongestoord aan de kust door te brengen. Dit plan wordt echter verstoord als ze een onverwachte gast aantreft.
Met zijn kenmerkende opgerolde sokken, zijn taaiheid en wilskracht hoort Søren Lerby bij de absolute boegbeelden van het voetbal.
Als de jonge Ned Maddstone zich na een uit de hand gelopen grap op school plots in een streng bewaakte gevangenis bevindt, ziet de toekomst er veel minder rooskleurig uit.
Als je het lastig vindt om je gewoontes te veranderen, ligt dat niet aan jou. Slechte gewoontes blijf je herhalen, omdat je de verkeerde methode gebruikt.
Miljardair Georg zoekt hulp bij zijn vriend Joe Carling, voor zijn spoorloos verdwenen kleinzoon en enige erfgenaam. Iemand heeft er baat bij heeft als Filip nooit gevonden wordt …
Dumoulin wordt geconfronteerd met plekken waar nederlagen, crashes en rivalen een voedingsbodem bleken voor twijfels, frustraties en onzekerheden.
Het jaar van Gwen van Poorten varieerde van paddoceremonies tot botox, van met je partner naar Burning Man en je daar verloven tot het verbreken van die verloving.
Qmusic-dj en brandweerman Tom geeft aan de hand van heftige, verdrietige, leuke en soms idiote verhalen een eerlijk en inzichtelijk beeld van het leven van een brandweerman.
