Haarscherp, met mededogen
Alana S. Portero (1978) is een Spaanse auteur die met haar debuutroman Slechte gewoontes met sterke autobiografische elementen portretteert hoe het is om op te groeien als transvrouw in een wereld die transseksualiteit veroordeeld. De roman is vertaald door Annet van der Heijden en Alyssia Sebes.
'De schrijfster zet kraakhelder uiteen waarom iemand zichzelf zou verloochenen en doet dat met mededogen.' – recensent Lieke
De roman opent met een liedtekst van Sophie Xeon en een gedicht van Roberta Marrero, twee transvrouwen. Vervolgens wordt in korte hoofdstukken beschreven hoe de als jongen geboren hoofdpersoon zich vrijwel vanaf het begin vrouw voelt en tegelijkertijd om zich heen ziet hoe er omgesprongen wordt met andere transvrouwen.
Het decor is een arm district in Madrid. Wat getolereerd wordt door de bewoners en wat niet, lijkt volstrekt willekeurig. Zo is er een buurman die zijn gezin aan de lopende band mishandelt en waar de hele buurt van op de hoogte is, maar niemand zegt er iets van, doet iets of belt de politie. Portero zet deze hele setting haarscherp, maar met compassie neer. Er is geweld, ja, maar ook veel liefde en gemeenschapszin. Wat vooral doorsijpelt is de achteloze wijze waarop mensen die afwijken van de norm, waaronder homo- en transseksuelen, voortdurend worden beschimpt. Terwijl de hoofdpersoon opgroeit, hoeft echt niemand expliciet tegen haar te zeggen dat ze zichzelf niet kan of mag zijn: dat is overduidelijk. Eveneens wordt overtuigend uit de doeken gedaan waarom het zo belangrijk is dat diversiteit zichtbaar is in de maatschappij. De hoofdpersoon is gedurende haar jeugd heel erg zoekende omdat ze niet in het gebruikelijk hokje past. Ergens woorden voor en voorbeelden van hebben, is in die situatie onomstotelijk van levensbelang.
'Ook wanneer ik thuis oefende hoe ik mensen kon vertellen over mijn genderidentiteit, klonk het al gauw alsof ik een misdrijf of een doodzonde opbiechtte. Het was zo deprimerend om op te groeien met een schuldige taal die overal om je heen werd ingezet als de enige manier om over trans levens te praten.'
Gaandeweg het verhaal verandert het lichaam van de hoofdpersoon van een jongen naar een man. De auteur geeft precies weer waarom dit zo'n pijnlijk proces is en extra bijdraagt aan de innerlijke worsteling omtrent haar identiteit. Het 'probleem' mag zich dan grotendeels in haar hoofd afspelen; het zou helemaal geen probleem zijn als ze enige hoop had om geaccepteerd te worden door de mensen om haar heen. Ze heeft alle verwachtingen die horen bij een man zijn geïnternaliseerd en weet feilloos, aan de hand van voorbeelden uit haar omgeving, wat er zou gebeuren als ze hieraan niet zou voldoen. Portero maakt deze voor de meeste mensen totaal vreemde angst tastbaar door de kleinste belevenissen vol potentiële verschrikking te stoppen. Een eerste kus op je veertiende met een jongen is bijvoorbeeld niet alleen fijn en opwindend, maar zwengelt ook een reeks doemscenario's aan, die zomaar uit kunnen komen als je je als transvrouw op het romantische vlak durft te begeven. Zo wordt iets wat een mooie ervaring zou moeten zijn, bezoedeld met alles wat er mis zou kunnen gaan en bij anderen uit de omgeving van de hoofdpersoon ook daadwerkelijk mis ís gegaan. De schrijfster zet kraakhelder uiteen waarom iemand zichzelf zou verloochenen en doet dat met mededogen.
Slechte gewoontes is een pamflet voor verdraagzaamheid en tegelijkertijd ook gewoon een goede roman met een boeiend verhaal. Win-win.
Reageer op deze recensie
Meer recensies van Lieke Roovers
Gesponsord
Aan het lot kun je niet ontsnappen ... of wel?
Intermezzo is een prachtige roman over broers en geliefden, van dé literaire stem uit Ierland.
Door de late middeleeuwen letterlijk aan te raken blaast Van Loo ons verre verleden meer dan ooit nieuw leven in.
Een ode aan de Hollandse keuken en de smaak van thuis.
Meer dan 200 recepten voor de kerstdagen.
Superdikke editie met 3D-beeld, geuren en vele andere extra's!
Het leukste cadeau voor iedereen: lol verzekerd!
Toine Heijmans neemt zijn lezers mee naar de uiterwaarden, de laatste Nederlandse wildernis.
Een roman over iemand die floreert als onderzoeker, maar zich het comfortabelst voelt als ze zelf in de schaduw blijft
In Lijtje deelt Harmen van Straaten ontroerende, grappige en herkenbare verhalen over zijn dementerende moeder.
De schitterende beelden en poëtische teksten vertellen het verhaal van een bijzondere vriendschap, tussen het meisje en de drie dieren.
Een magisch coming-of-age-verhaal over een jongen die zijn eerste weekend zonder zijn ouders doorbrengt. . . en een leeuw die op hem komt passen.
Een thriller over verloren zielen, familiebanden en dodelijke loyaliteit.
Deze nieuwe fase kan er een zijn van vreugde, vervulling en verdieping.
De Gouden Griffel-winnaar in een luxe uitgave!
De auteur van Het meisje in de trein is terug! Ligt de waarheid op het eiland begraven?
Kenia, 1926. De jonge Ivy staat voor grote uitdagingen. Ondertussen is Ranjana, een jonge Indiase vrouw, op de vlucht.
Een nieuwe, inclusieve geschiedenis van het vroegst bewoonde continent van de wereld.
Een prachtig overzicht van de liefdespoëzie, van de vroege middeleeuwen tot nu
Hoe kunnen we ons een weg banen door dit alles?
Drie jaar geleden overleed haar beste vriendin, en sindsdien staat Erins leven stil.
Kenia, 1910. Als de jonge Ivory meereist met haar vader op safari, wordt ze onmiddellijk verliefd op het land en de natuur
