Gekmakende simpliciteit

Naast de bekende koffietent in Tokio waar je door de tijd kunt reizen en waar de eerste twee delen van de 'Before the Coffee Gets Cold'-serie van Toshikazu Kawaguchi (1971) over gaan, blijkt er ook in het noorden van Japan zo’n plek te bestaan: café Donna Donna. Hier speelt het derde deel van de serie, Voordat je herinnering vervaagt, zich af. Deze roman is uit het Japans vertaald door Sarah Van Camp.

Het boek opent met een korte uiteenzetting van het concept en de belangrijkste regels waar het tijdreizen aan gebonden is: je moet wachten tot een speciale stoel vrijkomt in het koffiehuis, de tijdsduur is beperkt vanaf het moment dat je koffie ingeschonken wordt totdat deze koud is, je kunt eenmaal in het verleden niet opstaan van deze stoel, dus je kunt alleen mensen ontmoeten die ooit het café bezocht hebben en, de allerbelangrijkste regel, je reis naar het verleden zal het heden niet veranderen. Er is ook een schema van personages en hun onderlinge relaties in de roman opgenomen.

Voordat je herinnering vervaagt bevat vier hoofdstukken waarin steeds een bezoeker van het café besluit om terug te reizen naar het verleden, over het algemeen om te spreken met iemand die overleden is. Er zijn ook een aantal terugkerende personages, vooral bestaand uit personeel van het café en vaste klanten. Het eerste wat opvalt, is de beperkte mate waarin personages uitgewerkt worden. Het is meer een verzameling figuranten die als achtergrondvulling dient dan een volwaardige cast. Bij elk nieuw hoofdstuk worden de terugkerende personages overigens opnieuw aan de lezer voorgesteld, terwijl het er maar zes zijn en het boek amper 150 pagina’s telt. Deze voortdurende herhaling is, op zijn zachtst gezegd, ergerlijk en komt bovenop de constante verklarende verwijzingen naar dingen die een aantal pagina’s geleden gebeurd zijn.

De plot is zeer voorspelbaar en de moraal ligt er duimendik bovenop. Het verleden kan niet veranderd worden, maar wel hoe je daar tegenaan kijkt of mee omgaat. Dat is natuurlijk een prima levensles, maar als de boodschap iets subtieler gebracht zou worden dan zou de impact waarschijnlijker groter zijn. Wellicht zou het gebrek aan subtiliteit qua inhoud ook beter te verteren zijn als de schrijfwijze niet eveneens een hoog 'van dik hout zaagt men planken'-gehalte had. De auteur laat absoluut niets aan de verbeelding over. Vaste prik in de roman is dat personages een volkomen ondubbelzinnig gesprek voeren en dat er vervolgens nog een keer wordt uitgelegd wat er gezegd is. Bijvoorbeeld:

'Todoroki, Setsuko en ik groeiden samen op in deze stad en waren bevriend met elkaar vanaf de basisschool.'

'Met andere woorden, het zijn locals.'

'Met andere woorden' en 'Het komt erop neer' worden tot in den treure gebruikt terwijl voor de lezer allang duidelijk is wat er bedoeld wordt. Soms doet de Kawaguchi het zelfs binnen één zin:

'"Ik snap het," mompelt Saki kort, die alles begrepen heeft.'

Deze neiging om werkelijk alles toe te lichten is gekmakend.

Wellicht is de sterk overdreven eenvoud en voorspelbaarheid van Voordat je herinnering vervaagt bedoeld als de kracht van de roman, maar voor de meeste lezers zullen deze kenmerken vermoedelijk toch wat te veel van het goede zijn. Je brein volledig uit kunnen schakelen tijdens het lezen van een boek is niet bepaald voor iedereen een pluspunt.

Wil jij ook meer en leuker lezen? Lees dan dit boek voor de Hebban Reading Challenge van 2024!

Vink er bijvoorbeeld de volgende checklistcategorieën mee af: 'Lees een ver boek' en 'Lees een mysterieus boek'. Meedoen kan via Hebban.nl/challenge.