Een meeslepend drama

White Chrysanthemum is de debuutroman van Mary Lynn Bracht. Zij groeide op in Amerika, maar is van Koreaanse afkomst. In 2002 bezocht ze het dorp in Zuid-Korea waar haar moeder haar jeugd doorbracht en kwam ze in aanraking met het begrip ‘comfort women.’ Dit is de benaming voor vrouwen die ontvoerd en te werk gesteld werden in bordelen ten dienste van het Japanse leger. Bracht besloot er een boek aan te wijden.

1943. Op 16-jarige leeftijd neemt de Koreaanse Hana het besluit om zichzelf op te offeren om haar jongere zusje Emi te redden van de Japanse onderdrukker. Ze slaagt in haar opzet. Hana wordt meegenomen en uitgebuit als ‘troostmeisje’ voor de Japanse soldaten.

2011. Emi spreekt zelden over haar verleden, zelfs niet tegen haar kinderen. Bij een bezoek aan haar dochter in Seoul gaat Emi echter steevast langs bij de wekelijkse Wednesday Demonstration tegenover de Japanse ambassade. Het doel van de demonstraties is gerechtigheid voor de slachtoffers van seksuele slavernij tijdens de Tweede Wereldoorlog. Emi koestert stiekem de hoop op een dag bij zo’n betoging Hana tegen te komen.

Er zijn al tig romans geschreven over de Tweede Wereldoorlog, maar deze spelen zich zelden af in Korea. White Chrysanthemum maakt dit gemis ruimschoots goed. Bracht verschaft niet alleen inzicht in de situatie in Korea ten tijde van WO2; ook het leven voor en na de oorlog komt aan bod. Ze weet precies wanneer ze in en uit moeten zoomen om bepaalde taferelen scherp te stellen terwijl toch duidelijk is dat er op de achtergrond eveneens allerlei dingen gebeuren. Zo krijg je als lezer ongemerkt een heleboel informatie aangereikt over de historie en cultuur van een land waar doorgaans weinig aandacht aan wordt besteed in fictie.

De focus ligt op het verschijnsel ‘comfort women.’ In de roman zelf staat de uitdrukking tussen dubbele aanhalingstekens. Logisch, want – man o man! – wat een belachelijk onschuldige term voor een verschrikkelijk fenomeen: vrouwen die gedwongen in de prostitutie terecht komen. Bracht geeft de vernederingen die Hana moet verduren zonder opsmuk weer. Vals sentiment wordt geschuwd, waardoor de ellende nog schrijnender is.

Ondertussen maakt de achtergebleven Emi ook het nodige mee. Dat is in zekere zin fijn, want bij twee verhaallijnen komt het nogal eens voor dat eentje er bekaaid afkomt. Bij White Chrysanthemum hoef je daar niet bang voor te zijn, want in beide verhaallijnen blijven het plot en de personages in beweging. De urgentie wordt knap behouden door telkens nieuwe tegenslagen toe te voegen. De wanhoop van de twee vrouwen wordt enigszins verzacht door de manier waarop Bracht hen terug laat vallen op hun bestaan als haenyeo. Hana en Emi zijn namelijk op het Koreaanse Jeju-eiland opgevoed als onafhankelijke, vrouwelijke duikers. De kracht, kalmte en moed die essentieel zijn voor hun werk, dienen als ondersteuning in zware tijden. Zo grijpt Hana tijdens het vele seksuele geweld waar ze mee te maken krijgt terug op haar ervaringen als haenyeo:

“As the men visit her each day she withdraws from reality and sees herself diving deep beneath the ocean, escaping her surroundings. She learns to hold her breath as a soldier invades her body, and she feels as if she is really struggling to breathe before rising to the surface for air to fill her lungs.”

White Chrysanthemum is imponerend. Bijna tastbare emotie voert de boventoon, maar toch blijft de roman niet steken in opdringerig, overdreven sentiment. De Koreaanse geschiedenis en de haenyeo traditie zorgen voor een bijzondere achtergrond voor dit meeslepende drama. De auteur kan het niet laten om de roman te eindigen met een onwaarschijnlijke ontwikkeling, maar daar is ze zich zelf gelukkig ook bewust van. Mary Lynn Bracht heeft een fraai debuut geschreven.