Een boek dat binnen komt

Voor de groep Boeken toer van Attie Dottinga mocht ik dit boek lezen, waarvoor dank. Boeken toer is een platform waarop auteurs hun boeken laten rondreizen. In ruil voor een recensie kunnen lezers het boek gratis lezen, waarna ze het op eigen kosten doorsturen naar de volgende lezer. Het Selfpubcafé is een vergelijkbaar initiatief.

Dit is echt een boek dat binnen komt. Wat een heftig boek! Soms kon ik bijna niet geloven dat het boek autobiografisch is. Het laat duidelijk zien hoe oorlogstrauma’s worden doorgegeven aan volgende generaties. Hoewel dit boek zich bijna geheel ná de Tweede Wereldoorlog afspeelt, zou ik dit boek toch indelen bij de oorlogsboeken, omdat de oorlog een prominente rol heeft in het leven van de hoofdpersoon.
Hoofdpersoon José wordt kort na de Tweede Wereldoorlog geboren. Ze heeft één jonger zusje en groeit op in de Amsterdamse Jordaan. Haar vader heeft in de oorlog verschrikkelijke dingen meegemaakt, maar wat precies blijft lang onduidelijk. Er werd gewoon niet over gepraat, zoals dat in die tijd bij veel gezinnen ging. Tegenwoordig zouden we dat PTSS noemen (post-traumatische stress stoornis), maar toen was daar geen aandacht voor.
José wordt door haar vader veelvuldig vernederd, in elkaar geslagen en uitgescholden. Nooit kan ze iets goeds doen. Om het minste kan hij een woedeaanval krijgen. Haar moeder is niet in staat haar hiertegen te beschermen. José doet haar uiterste best om de goedkeuring van haar vader te krijgen, maar lijkt hier nooit in te slagen.
De volwassen José worstelt zich met vallen en opstaan door het leven. Ook nu heeft ze het niet makkelijk. Gaandeweg ontdek je als lezer dat de oorlogstrauma’s van José’s vader ook van invloed zijn op zijn kleinkinderen.
Het boek geeft een indrukwekkend, heel heftig beeld van hoe oorlogstrauma’s van generatie op generatie worden doorgegeven. Ook geeft het een beeld van het Nederland van de jaren 1950-1980 waarin je als vrouw werd ontslagen als je een kindje kreeg. Maar bovenal vertelt dit boek het verhaal van een hele sterke vrouw. Wat zij allemaal moest doorstaan in haar leven… En dan toch telkens weer de kracht vinden om verder te gaan. Daar kan ik alleen maar diep respect voor hebben.
Om personen te beschermen? worden veel personages in het boek niet bij hun naam genoemd. Ook het zusje van de hoofdpersoon gaat in dit boek naamloos door het leven. Een zusje dat er wel is, maar eigenlijk nauwelijks een rol heeft in het verhaal. Er is bijna geen enkele interactie tussen José en haar zusje. Bij een fictieboek zou ik zeggen: maak José enig kind, maar dit is nu eenmaal een autobiografie.
Op de voorkant staat een foto in grijstinten van een rijtje portiekwoningen. Een meisje zit eenzaam op de trap. Het geeft een goed beeld van hoe José zich vaak gevoeld moet hebben.
Het boek valt af en toe een klein beetje in herhaling en hier en daar staan er overbodige woorden in. Bovendien was het prettiger lezen geweest als de pagina’s waren uitgelijnd. Dit doet echter absoluut niets af aan de heftige inhoud.