ZIJ

(…) Wist ik maar alles, wist ik maar waarom ik elke keer bang ben om het podium op te gaan, wist ik maar waarom mijn middenrif gegijzeld wordt door een donker donker balletje, wist ik maar of hij zou komen of niet, wist ik maar waarom ik na twintig jaar nog steeds zoveel waarde hecht aan zijn oordeel, wist ik maar wat ik krampachtig voor m’n eigen ogen verborgen houd, wist ik maar waarom ik m’n vader niet mis’, - dixit Ada Peeters, het hoofdpersonage in Zij, de debuutroman van de bekende actrice/regisseuse/theatermaakster Maaike Neuville (°1983).
Ada Peeters is 39 en actrice. Ze neemt de trein naar de stad waar ze studeerde. Daar zal ze die avond het podium betreden met een zelfgeschreven monoloog. Hoewel ze de tekst goed beheerst is ze doodsbang. Zelfs twintig jaar podiumervaring weerhoudt haar niet van de koude rillingen waarvan ze wil weglopen. Ze herinnert zich de oudere theaterdocent met wie ze als studente een verhouding had. Het is in zijn stad dat ze zal declameren. Misschien zal hij toeschouwer zijn èn negatief reageren. Vanop het podium ziet ze een volle zaal, alle ogen zijn op haar gericht, de onzekerheid overmeestert haar. In een razendsnel tempo herinnert ze zich haar ontmoetingen met gehuwde mannen, leraren en andere figuren, zoals de vader van het gezin waar ze ging babysitten, de skileraar, de bekende televisiefiguur, de chauffeur in Turkije. Gevoelens laaien op. Na de voorstelling neemt ze een taxi om naar huis te keren. Dit verloopt niet zoals verwacht wat ervoor zorgt dat Ada nog dieper wegzakt in het verleden.
Aangrijpend is de passage waarin Ada met zichzelf in gesprek gaat: ‘Het spijt me dat je je zoveel pijn hebt gedaan aan mannen. Het spijt me dat ik dat heb toegelaten. Het spijt me dat ik je niet beter heb beschermd. Ik denk dat ik niet wist hoe het moest. Ik denk dat ik bang was. Om alleen te zijn.’
Zij is een verhaal over machtsverhoudingen en hoe die al dan niet misbruikt worden, verteld in de ik-vorm. Er kan besloten worden dat het hoofdpersonage grenzen opzocht en zelf keuzes maakte. Het is pas twintig jaar later dat ze inziet dat haar grenzen werden overschreden. In dat opzicht is Neuville erin geslaagd duidelijk de grens tussen verantwoordelijkheid en verlangen, dader en slachtoffer te beschrijven.
Met haar uitzonderlijke schrijfstijl levert Maaike Neuville een opmerkelijk, actueel, pakkend boek wat haar als een parel naar het Nederlandstalige schrijversfirmament katapulteert.