Liefde voor literatuur, liefde voor het leven

Als hoop doet leven, doet wanhoop je (een beetje) sterven. Omdat wanhopige gevoelens best heftig zijn, wilde ik per se deze essaybundel lezen.

Wanhoop is Koen Schouwenburg niet onbekend. Ik meen het zelfs te zien aan de foto op de achterkant van het boek. Een gevoelige blik, enigszins treurige ogen, de aanzet tot een glimlach die er niet uitkomt. Somberheid, wanhopigheid. En dan wil je je natuurlijk wapenen tegen wanhoop. Omdat wanhoop mij ook niet vreemd is - ik ervaar geregeld heftige gevoelens - wilde ik deze bundel gaan lezen.

Wat kun je beter doen dan lezen en schrijven om je te wapenen tegen wanhoop? Ja, schrijven moest Schouwenburg en dat is precies wat hij deed. Het resultaat is een bundel met zes heerlijk lezende essays tot gevolg. Ondanks de zwaarte van sommige thema's zoals zelfmoord, schrijft hij met humor. Over onderwerpen die hem na aan het hart liggen: roken, zelfmoord, identiteit, mannelijkheid, de angst om te bestaan. Het is een zeer autobiografische bundel van het innerlijk van de auteur.

'What doesn't kill you make you stronger'
- Friedrich Nietzsche

Deze quote gaat niet altijd op, maar in het geval van Koen Schouwenburg wel. Na moeilijke jaren ontwikkelt hij langzaam de kunst van het leven – het vermogen om zijn somberheid te overwinnen. Waar hij zich eerder voortdurend afvroeg wat de zin van het leven is, hervindt hij gaandeweg zijn levenslust, energie en een hernieuwde levensdrang. Hij voelt zijn dagen en jaren mislukken, maar prachtige zinnen uit de literatuur maken het bestaan toch iets leefbaarder. Door te lezen en te schrijven (en na het krijgen van een vaste relatie met Lieke) krijgt hij langzaam grip op het leven in al zijn lastigheid.

Grote schrijvers, zeker niet de minste, zoals Albert Camus, Connie Palmen, Jeroen Brouwers, Marcel Proust en David Foster Wallace (en nog andere) geven hem langzaam houvast.

Gelukkig ken ik (bijna) al de schrijvers die de auteur aanhaalt en heb ik van de meesten al boeken gelezen. Wanneer je (nog) niet veel gelezen hebt of onbekend bent met deze schrijvers zal deze essaybundel lezen zijn als rondzwalken in een duistere grot zonder lichtpunten. Het kan natuurlijk ook de aanzet zijn om hun boeken te lezen. Zo kan deze bundel een ontdekkingstocht of een wegwijzer zijn voor de minder ervaren lezer die op zoek is naar boeken over de lastigheid van het (zinloze) leven. Maar wie goed bekend is met literatuur en bovengenoemde schrijvers zal het meeste hebben aan het lezen van deze essays. Het is echt een schatkaart aan literatuur en filosofie. Een liefdesverklaring aan deze schrijvers en hun werken. Heerlijk om te lezen en te herlezen. Na het lezen van een exemplaar uit de plaatselijke bibliotheek, heb ik het boek meteen aangeschaft.

Hoewel je alle essays perfect los van elkaar kunt lezen, loopt er toch een rode draad door.

Deze essaybundel eindigt met een verwijzing naar Marcel Prousts magistrale werk Op zoek naar de verloren tijd, dat bijna 4000 bladzijden telt. In het laatste deel, De tijd hervonden, schrijft Proust:

'Het echte leven, het eindelijk blootgelegde en verhelderende leven, het enige bijgevolg volledig geleefde leven, is de literatuur.'

Die uitspraak vat niet alleen het boek van Proust samen, maar ook deze essaybundel. En voor wie verder wil lezen: achterin het boek vind je een rijk gevulde bibliografielijst - een literair toetje.

Meer lezen?
De volledige recensie kun je lezen op mijn website https://linda030.webnode.be