De macht ligt bij de vork

Robert Bridgeman (schrijver, documentairemaker, spreker en coach) was al zeven jaar vegetariër toen hij in 2015 besloot een onderzoek te starten om uit te vinden hoe het met de vleesproductie én -consumptie in Nederland gesteld is en wat de effecten daarvan zijn. Bridgeman groeide op in een familie waarin driemaal daags vlees geserveerd werd en hij vond het heerlijk. Hij besloot zelfs tot een koksopleiding en werkte enkele jaren in de horeca, waarna een carrière in de bouw volgde. Persoonlijke omstandigheden – een ontslag en een scheiding – duwden hem echter een geheel andere richting uit: naar een leven als coach, vol meditatie en bewustwording, maar zonder vlees of andere dierlijke producten.  

‘Het idee dat een dier moest sterven voor mijn genot begon me ontzettend tegen te staan.’  

Een objectief boek is Stoppen met vlees dan ook niet: het doel is om lezers te laten inzien ‘dat het zo echt niet meer verder kan’. Met een groei van 2,6 naar 7 miljard mensen in vijftig jaar tijd en de groeiende vraag om vlees (met alle gevolgen van dien) is het moment aangebroken om de grote catastrofe waarop de planeet afstevent af te wenden, betoogt Bridgeman.  

Het boek bevat het resultaat van tweeëneenhalf jaar onderzoek: Bridgeman las boeken en wetenschappelijke publicaties, bekeek documentaires en sprak met wetenschappers (zoals Roos Vonk, hoogleraar sociale psychologie, en Hans Dagevos, consumptiesocioloog), activisten (o.a. Lesley Moffat van Eyes on Animals) en vernieuwers (o.a. Jaap Korteweg, oprichter De Vegetarische Slager) over de consumptie en productie van vlees. Ook interviewde hij bekende Nederlandse vegetariërs en veganisten over hun keuze, zoals cabaretier Guido Weijers, schrijfster Yvonne Kroonenberg, presentatrice Loretta Schrijver en presentator Henny Huisman.  

Het levert een relaas op dat de productie en consumptie van vlees verkent, waarin onderwerpen als gezondheid, dierenleed en het klimaat aan bod komen. De feiten zijn hard en confronterend – ja, vlees eten is op alle drie de voornoemde punten een slechte keuze - en Bridgeman weet ze helder op een rij te zetten. Uiteindelijk wordt de schuldvraag niet geschuwd, maar Bridgeman laat het aan de lezer over om zijn eigen conclusie te trekken. Nergens is hij beschuldigend van toon.  

De indeling van het verhaal is logisch en het betoog is goed opgebouwd. Bridgemans drang om te schrijven komt voort uit eigen overtuiging en ervaringen en hij combineert die dan ook met zijn wetenschappelijk onderbouwde relaas. Dat werkt: de lezer wordt aangesproken op zijn gevoel én krijgt keer op keer de overtuigende cijfers onder ogen.  De inhoud is al met al netjes op orde en Bridgeman draagt voldoende argumenten aan om zijn betoog overtuigend te maken. Het boek sluit af met een uitgebreide bronnenlijst, waarnaar in de tekst door middel van noten verwezen wordt.  

Er zijn echter twee problemen met dit boek, en dat gaat om de vorm. De hardcover-editie ziet er netjes uit, maar helaas zijn er nogal wat onnodige foutjes in de tekst geslopen: ontbrekende spaties geven een slordige indruk en verkeerd geplaatste aanhalingstekens bemoeilijken het lezen van de teksten – soms blijft de lezer daardoor even in het ongewisse wie er aan het woord is. Is het de schrijver zelf, of de persoon die hij uitgebreid gesproken heeft voor zijn boek?  

Daarnaast moet gezegd worden dat het geheel, hoewel gedegen en overtuigend, niet erg sprankelend overkomt. Voor de vleesverlater, vegetariër of veganist die op zoek is naar informatie om zijn keuze te onderstrepen zal dat geen probleem zijn. Om de verstokte vleeseter geboeid te houden is wellicht meer nodig. Dat interviews de lopende tekst soms afwisselen en ondersteunen is prettig, maar ze zijn niet altijd even inspirerend – juist omdat de redenen van de geïnterviewden om geen vlees te eten dicht bij elkaar liggen. Ook Bridgeman zelf heeft de neiging in herhaling te vallen. Verschillende voorbeelden komen meerdere malen terug en verliezen daarmee voor een deel hun kracht.  

Toch blijft het boek verplichte kost voor iedereen die wil weten hoe het gesteld is met de vleesproductie en vleesconsumptie in Nederland en die wil minderen of stoppen met het eten van vlees. Want dat dat nodig is, is de boodschap die na het lezen van Stoppen met vlees recht overeind blijft.