Indrukwekkende odyssee die z’n sporen achterlaat

In de verte beschrijft de ellenlange tocht, met recht een odyssee te noemen, die de Zweedse jongeman Håkan aflegt van de Amerikaanse westkust naar de oostkust. We bevinden ons halverwege de negentiende eeuw, de tijd van goudzoekers en kolonisten. In de hoop op een beter leven stapt Håkan samen met zijn vier jaar oudere broer Linus op de boot van Gotenburg naar het beloofde land: de Verenigde Staten van Amerika. New York, om precies te zijn. Håkan gaat echter aan boord van het verkeerde schip, waarna hij Linus uit het oog verliest en voet aan wal zet in San Francisco, aan de westkust. Hij besluit om te voet richting New York te reizen om zijn broer terug te vinden. Geen gemakkelijke opgave, zoals Hernan Diaz in zijn aangrijpende debuutroman overtuigend en met gevoel voor grootsheid uit de doeken weet te doen.

In de verte is in feite een langgerekte verzameling aan nauwkeurig omschreven omgevingen die elkaar in traag tempo opvolgen, terwijl Håkan zijn weg oostwaarts aflegt. Een stoffige, eindeloze vlakte die zucht onder de hitte en die zo stil is dat het bijna pijn doet aan je oren. Dan weer een dorp met een hoofdstraat bestaande uit rijen bakstenen gebouwen waarop wapperende Amerikaanse vlaggen bevestigd zijn. Dan weer een karavaan gelukszoekers die als een lange, kronkelende rups richting de horizon slingert. Deze voorbeelden vormen zomaar een greep uit de verschillende situatieschetsen die Hernan Diaz in In de verte zó visueel weet te omschrijven dat je je er als lezer bijna in aanwezig waant. Diaz blinkt uit in dit soort gedetailleerde omschrijvingen, die In de verte levensecht indrukwekkend maken en die ervoor zorgen dat het boek nooit verveelt.

Dat Diaz’ eerste roman een odyssee van dit formaat is — een wandeltocht van zo’n 4500 km is tenslotte niet niks — is wellicht niet zo verrassend. De in Argentinië geboren Diaz emigreerde zelf namelijk op jonge leeftijd naar Zweden, waarna hij later in zijn leven naar de VS verhuisde om daar te gaan studeren. Bepaald geen bescheiden levensreis dus en ondanks het feit dat In de verte een historische roman is die zich bijna twee eeuwen geleden afspeelt, merk je als lezer aan alles dat Diaz verschillende levensthema’s — die toen op hun eigen manier net zo relevant waren als nu — met gevoel voor emotie weet te schetsen: eenzaamheid, verdriet, wanhoop, opluchting, gelukzaligheid…:

“Er viel een een nieuwe sluier van troosteloosheid over het al zo dorre land. De levenloze vlakte, met zijn zich alsmaar vermenigvuldigende honingraten, veranderde niet. Er was maar één ding veranderd in die onverzettelijke eentonigheid: Håkans eenzaamheid, het enige met diepte in die vlakke en alles vervlakkende wereld.”

Verwacht van In de verte een verhaal dat onder je huid gaat zitten, een indrukwekkende odyssee die zo levensecht is dat er ongetwijfeld een keer een film van gemaakt wordt. Het is een boek van contrasten: eenzaamheid en samenzijn, hoge pieken en diepe dalen in een eindeloos landschap, totale wanhoop en innerlijke rust. De kritische noot die vermeld moet worden is dat het verhaal hier en daar af en toe zijn waarachtigheid verliest, met name door de sprongen in de tijd die soms vermeld worden. Toch is In de verte het uitmuntende verhalende bewijs van het belang van een stelling die we in het dagelijks leven vaak horen: het gaat om de reis, niet om de bestemming.